آسيب شناسي مشترك
سردمداران تمدن غرب، متوجه وجود بُعد معنوی انسان شدند و سعی کردند که آن را کنترل کنند تا اولاً اثرات معنویت از جمله مقابله با ظلم را متوقف کنند و در مرحله بعد جلوی گرایش مردم از مجرای معنویت به سوی دینداری را بگیرند.
کارما در آموزه تناسخ بیان می‌کند که قدرت و ثروت افراد به علت اعمال نیکو در زندگی گذشته آنان است و این افراد ولو ظالم، مورد اعتراض توده مردم قرار نگرفته و یک انسان معنوی معرفی می‌شوند. این ظرفیت در تناسخ، باعث ترویج آن توسط نظام سرمایه‌داری است تا جلوی اعتراض و قیام علیه ظلم و ثروت اندوزی را بگیرد.
برخی محتواهای معنویت‌های نوظهور مصداق «کتب ضلال» است که توسط افراد شناخته شده و ملحد با انگیزه و نیت تغییر باورها و آسیب زدن به دیگران و سوء استفاده مالی، جنسی، سیاسی و... ارائه می‌شود. ترویج ابتذال جنسی در سخنرانی‌های «اوشو» و ترویج مفهوم «افسانه شخصی» در رمان‌های پائولوکوئلیو از همین نوع مصادیق است.
خطای شناختی باعث می‌شود افراد، انحرافات در اطراف خود را تشخیص ندهند یا نتوانند انحرافات را قبول کنند؛ برای رفع خطای شناختی، افراد باید سعی کنند سوگیری و ارتباط عاطفی با موضوع مورد مسئله را کنترل کنند، تا نتیجه بررسی با کژکاری شناختی مواجه نشود.
محبت و وابستگی عاطفی به شخص یا یک موضوع، باعث می‌شود ناخودآگاه نتوانیم عیوب و ایرادات در آن موضوع و شخص را تشخیص دهیم. این یک کژکاری معرفت‌شناختی است؛ باید برای تشخیص صحیح، این عامل مؤثر را کنترل کرد.
احتمال زیادی دارد که با برنامه‌ریزی و طراحی قبلی، فضای ترویج معنویت‌های نوظهور به سمت مخاطب کودک و نوجوان برود. در رشته روان‌شناسی رشد، منابع دینی و... تأکید زیادی به تربیت در زمان کودکی شده است. حتی اگر به‌صورت اتفاقی، این نوع گرایش رقم خورده باشد، در آسیب‌های آن تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
متأسفانه ترویج کتاب‌های مکاتب شرق، همانند یوگا، بودیسم، ایکیگای ژاپنی و کتب ذن، آرامش به سبک راهب جنگلی و... در نمایشگاه کتاب زیاد به چشم می‌خورد. کتب تفکر نو (روان‌شناسی زرد)، سحر و جادو و پائولو کوئلیو، عرفان سرخ‌پوستی همانند چهار میثاق و... هم در غرفه‌های نمایشگاه عرضه می‌شد.
برای مواجهه صحیح با افرادی که درگیر جریانات یا گروه‌های انحرافی شده‌اند باید ابتدا تشخیص دهیم این افراد در چه سطحی از آسیب هستند؛ اولین مرحله و بستر انحراف کنجکاوی است، با مواجهه درست در این موضع، کمک می‌کنیم فرد گرفتار جریانات انحرافی نشود.
اگر فردی مدت زیادی از وقت خود را به کنجکاوی در مورد یک جریان انحرافی اختصاص داده و مدت زمان زیادی از این جریان گذشته، می‌توان گفت همچنان این فرد دغدغه این موضوع را دارد و برایش کم رنگ یا فراموش نشده است. او کنجکاوی شدید دارد و به سرعت باید به چالش‌های ذهنی او جواب داد.
در بلایا انسان‌ها به شدت از لحاظ روحی تحت فشار هستند. اضطراب، استرس، ترس و سایر احساسات و هیجانات به شدت فعال هستند. شخص اگر توکل و ارتباط قلبی وجودی با خداوند متعال نداشته باشد، در این موقعیت به راحتی از لحاظ دینی و معنوی آسیب می‌بیند.
خودآگاهى عرفانی یا عارفانه، نوعی آگاهى پیدا کردن انسان به ظرفیت‌های درونی خود، برای رسیدن به خداوند متعال است. بنابراین رابطه انسان با خداوند، رابطه ای است که یک ممکن الوجود(انسان) باید با واجب الوجود(خداوند) داشته باشد.
در سفر پیدایش کتاب مقدس یهودیان (تورات) می خوانیم که ابلیس فرشته بوده است. ولی در میان مسلمین اعتقاد غالب بر این است که جن از جنس فرشتگان نیست و از جنس جن می باشد. در قرآن کریم می خوانیم شیطان از جنس جن (دیو) بود.
در نمایشگاه فناوری‌های محتوای فضای مجازی تهران، بازی رایانه‌ای و انیمیشنی مشاهده نمی‌شود که حول محور سبک زندگی معنوی باشد؛ انیمیشن یا بازی رایانه‌ای که نشان دهد یک فرد در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی معنوی، چه رویکردی باید داشته باشد.
برای کمک به افراد عضو فرقه‌های انحرافی، ابتدا باید علل گرایش به فرقه، شرایط روحی و جسمی، فرهنگی، رفاهی و سایر خصوصیات هویتی و شخصیتی، اجتماعی و ... او را بررسی کنیم؛ آن‌گاه متناسب با وضع موجود، به او راهکار داده و کمکش کنیم.