«تجلی ذات خداوند» در برخی از انسان‌ها یکی از اصلی‌ترین عقاید فرقه اهل حق است. بنا بر اندیشه اهل حق، «بهلول» دومین تجلی اعظم ذات الهی است که بنیان‌گذار افکار و عقاید اهل حق است. این اندیشه ادعای دین مستقل اهل حق که قبل از اسلام وجود داشته است را باطل می‌کند.

در فرقه اهل حق چهار اصل اخلاقی راستی، پاکی، نیستی و ردا وجود دارد که از آنها به "ارکان یاری" تعبیر می‌شوند. برخی از نویسندگان اهل حق با توجه به وجود سه اصل" گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک" در دین زرتشت، سعی در مرتبط دانستن اهل حق به زرتشت دارند و حال آنکه این اصول اخلاقی در همه ادیان آسمانی وجود دارد.

برخی از نویسندگان اهل حق که بر طبل استقلال اهل حق از سایر ادیان می‌کوبند وجود اسم بزرگان ادیان دیگر را در کلام‌های خود بر اساس تناسخ می‌دانند در حالی‌که بسیاری از بزرگان این فرقه دارای تحصیلات اسلامی بوده‌اند و خود را مسلمان معرفی کرده‌اند.

برخی از پیروان و صاحب‌قلمان تازه‌کار اهل حق، این آیین را دین مستقل قبل از اسلام معرفی می‌نمایند؛ حال‌آنکه در هیچ کتاب ملل ونحلی اسمی از این آیین نیست و از طرفی در تناقض‌گوئی آشکار ایشان پیشینه اهل حق را قبل از اسلام می‌دانند و بعد اظهار می‌کنند که ظهور و بروز آن را در عصر حضرت علی (علیه‌السلام) است!

همانطور که مشهور است، عقاید آیین یارسان دنباله عقاید غالیان است که تحت تاثیر پاره ای از باورها و اعتقادات ادیان باستانی بوده، در طول قرون گذشته با تغییر و تحولاتی به شکل امروزی درآمده است. این نوشتار تاکید دارد که سنگ زیرین ساختار مجموعه عقاید و اصول تشکیلات سازمان آیین یارسان براساس "ظهورات ذات"، "حلول"، "تناسخ" می باشد.

درباره اینکه مؤسس اهل حق چه کسی است، میان همگان اختلاف است. برخی مؤسس اهل حق را بنيامين (جبرئیل) می‌دانند و برخی دیگر نصیر را مؤسس اهل حق می‌دانند و برخی دیگر، بهلول ماهی را و برخی نيز بابا خوشین لرستانی و عده زیادی مؤسس این فرقه را سلطان اسحاق می‌دانند. در این مقاله سعی شده درباره بنیامین و نصیر...