پایگاه جامع فرق، ادیان و  مذاهب_ حادثه كربلا به رغم اينكه حجم اندكى از زمان و مكان را به خود اختصاص داده است، قرن هاست كه در كانون توجه مسلمانان و تحليل گران تاريخ اسلام واقع شده است. واقعه عاشورا در تاريخ اسلام از موضوعات مورد توجه محققان و تاريخ نگاران است. اين واقعه تاريخی از چنان اهميتی برخوردار است كه به نظر برخی از شيعه پژوهان آن را بايد نقطه بروز و ظهور تشيع محسوب كرد.(1) به نحوی که مى‌توان این نهضت را احياگر اسلام در همه دوره‌ها دانست و راز اهميت و اصرار اولياء به زنده نگه داشتنِ آن، همين است.

زنده نگه داشتن و گريه و عزادارى براى سيد و سالار شهيدان، حضرت ابى عبدالله الحسين (علیه‌السلام) یکی از معارف عاشورا است که ريشه در همه ابعاد و لايه‌هاى اسلام دارد؛ عزادارى و گريه براى سيد و سالار شهيدان نقطه آغازى است كه به احياء اصل امامت مى‌انجامد و اساس دين را استحكام مى‌بخشد. اين سنتِ شگفت، اگرچه در ميان شيعيان رايج تر و پذيرفته تر است، اما می‌توان گفت که اختصاص به مذهب خاص و نصوص ويژه ندارد. زيرا از لابه‌لاى متون كهن و نصوص اوليه و فتاواى عالمان مذهب مختلف، مى‌توان براى آن اقامه برهان كرد و حجت آورد. غير از سفارش به تعظيم شعائر الهى، توصيه پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در قرآن به دوستى با خويشاوندان خود، دلیلی مستحکم براى عزادارى و شرعی بودن آن در قرآن است.

خداوند در قرآن مجيد از زبان پيامبرش و خطاب به مؤمنان مى فرمايد: «قل لا اَسْئلكم عليه اَجْراً اِلاّ المَودّةَ فى القُربى (شوری/23) بگو از شما (در برابر ابلاغ رسالتم) هیچ پاداشی جز مودّت نزدیکان را (که بنابر روایات بسیار اهل بیت (علیهم السلام) هستند) را نمی‌خواهم.» بدين ترتيب اجر رسالت، دوستى با خويشان رسول است و يكى از اين مصاديق و اقتضاى اين دوستى، گريستن در مصيبت آنان و شادمانى در سرور آنان است.

اين سنت انسانى و دينى، در زمان حيات رسول الله چنان مرسوم و رايج بود كه كسى در جواز و استحباب آن شك نمى‌كرد؛ چنان كه نوشته‌اند، پس از ارتحال پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مردم مى‌آمدند و بر سر قبر آن بزرگوار سخت مى‌گريستند و كسى از ياران و پيروان آن حضرت، مردم را نهى نمى‌كرد.

در بین مفسرین فریقین در اینکه ذبح، در مناسک حج از شعائر الهى است، اختلافى است؛ حال باید پرسید آیا قهرمانانى که در کربلا جان خود را به قربانگاه حضرت حق جل و على بردند و براى اعتلاى کلمه توحید قیام به حق کردند از شعائر الهى هستند؟ و حال آنکه در زیارت اربعین مى‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلاَلَه.(2) و خون قلب خود را در راه خدا ارزانى داشت تا بندگانت را از نادانى و سرگردانى گمراهى نجات دهد.»
از این روى با اطمینان مى‌توان گفت که محرم و جریان کربلا از اعظم شعائر الهى است و مى‌بایست مورد تعظیم قرار گیرد و تعظیم آن ممکن است از بارزترین نشانه‌هاى تقواى قلب باشد.

پی‌نوشت:
1. مصطفی، شيبی، الصلة بين التصوف و التشيع، بيروت، دارالاندلس، 1982م، ج1، ص23.
2. شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج6، ص113.
زیاره الأربعین، ص113.