پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روزه عید فطر و عید قربان طبق نظر فریقین حرام است. مشهور است بعد از عید فطر شش روز روزه گرفته شود که با روزه های ماه رمضان ثواب روزه یک سال را داشته باشد.
قول به استحباب روزه این شش روز، مطابق نظر اهل سنت است و در صحیح مسلم آمده است که کسی که ماه رمضان را روزه بدارد و شش روز به دنبال آن روزه بگیرد، ثواب روزه کل روزگار را خواهد داشت؛[1] ولی طبق روایات شیعه، استحباب خاص برای این ایام وارد نشده است و برخی از علما که به روایت زهری از امام سجاد (علیه‌السلام) استناد می‌کنند،[2] با اینکه در روایت، روزه این شش روز ظهور در استحباب دارد، ولی به علت ضعف راوی این روایت (زهری) که از عمال بنی امیه است، این روایت قابل معارضه با روایات کراهت روزه سه روز اول ماه شوال نیست.

روایات متعدد و معتبری در کتابهای حدیثی شیعه وجود دارد که روزه گرفتن در روزهای ابتدایی ماه شوال (بعد از عید فطر) را مکروه می دانند.
در روایت صحیحی از عبدالرحمن بن حجاج نقل شده که از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال کردم آیا دو روز بعد عید فطر را روزه بگیرم یا نه؟ امام فرمود: برای تو مکروه می‌دانم، این دو روز را روزه بگیری.[3]
در روایت موثق دیگری از حريز به نقل از ائمه (علیهم‌السلام) روایت شده است که فرمودند: «هنگامی که ماه رمضان را (در پایان آن) افطار کردی، پس بعد از روز عید فطر روزه تطوع (مستحبی) نگیر، مگر بعد از اینکه سه روز (از ماه شوال) بگذرد.»[4] و در روایت صحيح دیگری از ابن أبی عمير از زياد بن أبی حلال نقل شده که امام صادق (علیه‌السلام) به ما فرمود: بعد از عید قربان و عید فطر سه روز روزه نگیر؛ زیرا آن ایام برای خوردن و آشامیدن است.[5]

این روایات مستمسک فقها و محدثانی از شیعه شده است که روزه گرفتن در سه روز ابتدایی ماه شوال را بدون فضیلت دانسته و اولویت را در ترک آن می‌دانند.
مثلا مرحوم کاشف الغطاء در بین روزه‌های مستحب آورده است: «‌صوم ستّة أيّام بعد عيد الفطر وتركه أولى.[6] روزه شش روز بعد از عید فطر از روزه‌های مستحب است و ترک آن ارجحیت دارد.»
ملاصالح مازندرانی نیز در مورد روایات استحباب روزه شش روز بعد از عید فطر در ماه شوال می‌گوید: «این قول شافعی، احمد بن حنبل و بسیاری از علمای اهل سنت است؛ از قاضی ابویوسف کراهت آن به دلیل خوف از واجب شدن آن نقل شده و مالک بن انس هم آن را مکروه می‌داند و می‌گوید: کسی از فقها را ندیدم که روزه بگیرد و نشنیدم از سلف کسی آن را سفارش کند و اهل علم آن را کراهت دارند و از بدعت بودن آن می‌ترسند و جاهلان چیزی که جزء رمضان نیست به آن ملحق می‌کنند. در صحیح مسلم از ابوایوب انصاری این روزه از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است.
در روایات شیعه نیز روزه این شش روز در روایتی از زهری نقل شده است که این روزها در شمار مواردی که اختیار با روزه گیرنده است ذکر شده است. (یعنی تأکید و سفارشی به آن نیست) بر این اخبار که از اهل سنت است، اعتمادی نیست و روایات بسیاری در نهی از آن وارد شده است، مانند روایت حریز.»[7]

پدر علامه مجلسی نیز استحباب روزه در شش روز اول شوال را مشهور بین اهل سنت می داند و روزه گرفتن بعد از دو یا سه روز بعد از عید فطر را افضل می داند.[8]
شیخ حر عاملی نیز به دلیل اعتقاد به کراهت روزه سه روز ابتدای ماه شوال، بابی با عنوان «بَابُ كَرَاهَةِ صَوْمِ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ بَعْدَ عِيدِ الْفِطْر» آورده است.
ایشان پس از نقل سه روایت در این باره می‌گوید: «با اینکه روزه سه روز بعد از عید فطر جایز است، ثواب روزه این روزها مانند روزهای دیگر نیست.»[9] این توضیح همان معنای مکروه در عبادات به معنی «اقل ثواباً» است.

بنابراین روزه گرفتن در شش روز ابتدایی ماه شوال (بعد از عید فطر) بر اساس دیدگاه اکثر اهل سنت تأکید شده است و بر اساس دیدگاه احادیث شیعه، روزه گرفتن در سه روز ابتدایی ماه شوال (بعد از عید فطر) مکروه است و ثواب این روزه‌ها از روزه‌های مستحب دیگر کمتر است و به آن تأکید نشده است.

پی‌نوشت:
[1]. صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج2، ص822.
[2]. الکافی، کلینی، ج4، ص86.
[3]. الکافی، کلینی، ج‏4، ص148.
[4]. ‏تهذيب الأحكام، شیخ طوسی، ج‏4، ص298.
[5]. الکافی، کلینی، ج‏4، ص148.
[6]. کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغرّاء، ج4، ص51.
[7]. شرح فروع الکافی، ملا صالح مازندرانی، ج‏4، ص92.
[8]. روضة المتقين فی شرح من لا يحضره الفقيه، محمدتقی مجلسی، ج‏3، ص235.
[9]. وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج‏10، ص519.