پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ تفسیر به رأی آیات قرآن کریم از علل مختلفی سرچشمه می‌گیرد. تکبر و خود بزرگ بینی یکی از علت‌هایی است که باعث شده در طول تاریخ تصوف، سران و بزرگان این مکتب بارها اقدام به تفسیر به رأی کنند. به دفعات تفاسیر به رأی‌هایی از سوی بزرگان این فرقه انجام شده است که آیه هیچ ارتباطی با آنچه آنها تفسیر کرده‌اند نداشته است و تنها می‌توان گفت که این تفاسیر فقط برای اظهار وجود و اظهار فضل بوده است. کما اینکه این گونه تفاسیری همچنان در بین بزرگان و سران فرقه‌های صوفیه دیده می‌شود.

محمد اسماعیل صلاحی، درویش پُرمدعای دراویش گنابادی که داعیه قطبیت در این فرقه را دارد و در مورد هر مسئله‌ای اظهار نظر می‌کند تاکنون چندین بار در سخنان خود تفسیر به رأی داشته است. جدیدترین تفسیر به رأی او درباره مسئله رؤیت هلال ماه و مسئله عید فطر است که در اطلاعیه خود درباره عید فطر و اعلام روز عید می‌گوید: «

هو 121

من شهد منکم الشهر فلیصمه (اوفلیفطره)

از آنجا که شهود در این آیه شریفه اعم از علمی و عینی (به چشم عادی یا مسلح) است بنابراین محاسبات نجومی حجت شرعی محسوب می‌گردد و طبق محاسبات تقویمی فردا اول ماه شوال و عید سعید فطر است و البته اجماع ملت معین عید می‌باشد که فرمود الذی جعلته للمسلمین عیدا

و ظاهر در این عبارت اجماع عمومی است بنابراین لازم است عموم مسلمانان محاسبات نجومی را من بعد حجت دانسته برای روزه یا عید و یا سایر مناسک به تقویم رجوع نمایند و عید را که فلسفه آن ظهور وحدت جمعی است، اسباب تفرقه قرار ندهیم.

در مورد فطریه هم که یادداشت فطرت ایمان است، مانند سال‌های گذشته به دستورالعمل حضرت نورعلیشاه ثانی قدس سره در اعلامیه صادره از ایشان عمل نمایند.

بنده کمترین؛ محمد اسماعیل صلاحی – محبوب علیشاه»

آنچه صلاحی با توسل به تفسیر به رأی این آیه قرآن گفته است کاملاً مردود و در جهت اظهار فضل است، چون اولاً در حالی صلاحی از آیه «مَنْ شَهِدَ مِنْکمُ الشَّهْرَ فَلْیصُمْهُ [بقره / 185] پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد» تفسیر به رأی کرده و این آیه و کلمه شهود در آیه را به معنای رؤیت و برای رؤیت هلال تفسیر کرده است که اصلاً کلمه شهود به معنای رؤیت نیست و از این آیه برای رؤیت هلال استناد نمی‌کنند. برخی از مفسرین و فقها واژه "شهد" در این آیه را به معنای در حضر بودن، در مقابل، سفر گرفته‌اند. [1] یعنی روزه بر کسی است که در سفر نباشد. امّا گروهی از فقها برآنند که مراد از "شهد" حضور مکلف در آن ماه می‌باشد. یعنی مکلف، اگر ماه رمضان را درک کند و در آن حضور داشته باشد، باید روزه بگیرد.

ثانیاً این‌که برای مشخص کردن اول ماه، فقط به محاسبات نجومی و تقویم اکتفا شود دیدگاه شیعه نیست و این دیدگاه سعودی‌های وهابی در کشور عربستان است که برای مشخص کردن روز اول ماه، فقط به محاسبات اکتفا می‌کنند. اظهارنظر صلاحی در این باره نشان از بی‌سوادی قطبی دیگر در این فرقه دارد که برای نشان دادن خود متوسل به تفسیر به رأی شده و دیدگاه وهابیون را برگزیده است.

پی‌نوشت:
[1]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ترجمه احمد بهشتی، تصحیح و تنظیم موسوی دامغانی، نشر فراهانی، تهران، ج ۱، ص ۱۲۲-۱۲۳