آموزه ها واحکام
در فرقه اهل حق عنوانی به نام روزه وجود دارد؛ اما در مورد آن، عقیدهای واحد و نظری منسجم یافت نمیشود. تعدادی از آنها همانند سایر مسلمانان، اهل روزه هستند؛ اما بخش اعظم آنان که اکثریت نسبی فرقه را تشکیل دادهاند، یا روزه نمیگیرند و یا به گرفتن سه روز روزه مخصوص اکتفا میکنند.
پیروی از شایستگان نقش مهمی در رسیدن به سعادت و کمال دارد. از نگاه اسلام، خداوند و رسول او و صاحبان امر پس از ایشان، شایسته اطاعت هستند، اما اهل حق خود را سرسپرده بزرگان و پیران یکی از خاندان های این فرقه نموده و از آنها اطاعت می نمایند.
فرقه اهل حق در دو مناسبت از سال روزه میگیرند که یکی از این مناسبتها به ایام قولطاس معروف است. این آیین مذهبی، ریشه در افسانهها دارد که فقط در کتب فرقه اهل حق به آن اشاره شده است.
جشن قولطاس یکی از اعیاد آئینی فرقه اهل حق است که با هدف پاسداشت جمعی از پیران این فرقه در فصل زمستان و بعد از گرفتن سه روز روزه بر پا میشود.
ازدواج در فرقه اهل حق، برای ادامه نسل، امری واجب است. در احکام این فرقه علاوه بر ازدواج با محارم که در احکام اسلامی نیز ازدواج با آنها ممنوع است، ازداوج با افرادی از خاندانی که فرد به آن سرسپرده است نیز ممنوع می باشد.
در متون فرقه اهل حق آزار رساندن به حیوانات ممنوع است. این امر ریشه در باورمندی یارسان به دونادون و بازگشت ارواح آدمیان از جمله برخی از پیران این فرقه در بدن های مختلف از جمله حیوانات دارد.
در باور اهل حق، روح آدمی تا روز واپسین هزار و یک جامه را عوض کرده و در نهایت به ابدیت و جاودانگی می پیوندد. در باور این فرقه کیفیت و چگونگی زندگی های بعدی در کالبدهای جدید، متاثر از نوع عمل و رفتار آدمی در زندگی های قبلی اوست.
آموزه های فرقه اهل حق نگاه صریح و شفافی به مسائل سیاسی از جمله حکومت نداشته و پیران و مرشدان این فرقه معولا خود را درگیر حکومت ها نکرده اند و بر اساس مبانی اعتقادی، انگیزه ای برای تشکیل حکومت ندارند.
جم گرفتن از مهم ترین مناسک مذهبی فرقه اهل حق است که با اهدافی از جمله تقرب به شخص سلطان اسحاق و ایجاد همبستگی واتحاد پیروان یارسان و رفع کینه ها و کدورت ها با حضور پیروان این فرقه و با آداب و اعمالی خاص برگزار می گردد.
در متون فرقه اهل حق، دیدگاههای متفاوتی در باره مقام زن می توان مشاهده کرد. در نگاه این فرقه گاهی زن مقامی بالاتر از انبیاء داشته ولی حتی از حضور در مکان های مذهبی اهل حق، یعنی جمخانه و شرکت در مجالس ذکر و مراسم عبادی به طور کلی منع شده است.
پیروان فرقه اهل حق به دو گروه «چکیده» و «چسپیده» تقسیم شده اند. اهل حق چکیده، کسی را گویند که از پدر و مادری اهل حق به وجود آمده و پس از تولد، توسط ولی قانونی او طی مراسمی خاص به خاندانی از اهل حق سرسپرده می شود. اما افرادی که خارج از فرقه اهل حق به این فرقه در می آیند را اهل حق چسپیده می گویند.
« ردا» یکی از ارکان فرقه اهل حق است. در تعریف اخلاقی به معنای بخشش، بردباری، گذشت، خدمت و فداکاری بی ریا نسبت به مخلوق خدا آمده است و درنگاه عرفانی به معنی ظهور صفات حق بر بنده است.
نیستی، از ارکان چهارگانه اهل حق است که دارای دو معنای عرفانی و اخلاقی می باشد. مفهوم اخلاقی آن به معنای از بین بردن منیت و خودخواهی و دور شدن از تعلقات دنیوی است و از نظر عرفانی در آموزه های اهل حق، نیستی به معنای فنای فی الله به کار رفته است.
راستی یکی از ارکان چهارگانه رفتاری فرقه اهل حق است که تعاریف و تفاسیر متعددی در متون این فرقه از آن، از جمله بجای آوردن اوامر و ترک نواهی الهی صورت گرفته است.