زبان
حكيم ابوالقاسم فردوسی در كتابی كه شاهنامه ناميده شد، حكايت زندگانی شاهان و پهلوانان نامی ايران را به نظم درآورد. کتابی که به گفته حکیم فردوسی، سالها زمان صرف آن شد تا بنایی محکم شود: «بسی رنج بردم در این سالِ سی، عجم زنده کردم بدین پارسی».«پى افگندم از نظم کاخى بلند؛ که از باد و باران نباید گزند». این کتاب حاوی تاریخ مدوّن ایران به «روایت ایرانی» است. توضیح اینکه تاریخ...
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عاشقانه و تأملات اشراقی بوده است. یکی از این بزرگانِ نامآور، جلال الدین محمد بلخی است که به «مولانا» و ایضاً «مولوی» مشهور است. از شگفتیهای زندگی او عشق سرشار وی به زبان و ادبیات عربی است.
شما به حافظ نگاه کنید، به سعدی نگاه کنید، اینها اصلاً زیبایی کلامشان به این است که کلمات عربی را اتخاذ کردهاند و مانند نگین در حلقۀ زبان فارسی نشاندهاند و ما هماکنون هم به آن زبان سخن میگوییم... ما نمیتوانیم آن را سرکوفت کنیم و کوچک بشماریم.
یکی از پرسشهای عموم خوانندگان و علاقهمندان شاهنامه، این است که آیا فردوسی در نظم حماسه ملی ایران، از لغات و ترکیبات عربی نیز استفاده کرده است؟ در پاسخ باید گفت بله... واژگان عربی و معرّب بسیاری در شاهنامه به کار رفته است.
اگر در تاریخ به خوبی نگاه کنیم، و در شاهکارهای ادبی ایران سیر و سیاحت کنیم، درخواهیمیافت که بزرگترین مفاخر علمی و ادبی تاریخ این سرزمین، پر از کلمات عربی است. از آثار ابنسینا و ابوریحان بیرونی و خواجهنصیر طوسی گرفته تا آثار سعدی، مولوی، حافظ همگی سرشار از کلمات و عبارات عربی است. حتی فردوسی (که در شاهنامه از کلمات عربی نیز استفاده کرده است) اصل کتاب خود را در بحر متقارب (وزن فعولن فعولن فعولن فَعَل) سروده است.
بخشی از صحبتهای ایشان به جایگاه زبان فارسی در ایران امروز و مخاطراتی که به دلیل عدم توجه کافی به این مؤلفه تأثیرگذار به وجود آمده است، اختصاص داشت. برآیند این سخنان را میتوان در «پیشگیری از یک استحالهی فرهنگی خزنده» خلاصه نمود. رویدادی که اگرچه علائم ملموس و فوری ندارد، اما در بلندمدت دارای پیامدهای نامطلوبی است...
واقعیت این است که ملکم و فراتر از او آخوندزاده، با نگاهی جزم گرایانه به بحث خط میاندیشیدند. آنها خود را انسانهایی مترقی در برابر ملتی نادان با علمایی جزم گرا میدیدند. توهمشان این بود که آنچه آنان میاندیشند درست و غیر از آن هر چه هست نشانهی عقب ماندگی است. این در حالی است که با دقت در ...
اسلامستیزی که در قالب عربستیزی خود را نشان میداد، جنبهی سلبی اندیشهی آخوندزاده بود. در برابر این مبارزه با اسلام و عربیت، آخوندزاده تصویری رویاگونه از ایران باستان ترسیم مینمود. ترسیمی که بر هیچ منبع و دادهی واقعی مبتنی نبود و سراسر رویایی کاذب بود. در مقابل، مبانی غربی تفکر آخوندزاده بخش ایجابی تفکر وی را تشکیل میداد...
رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، پس از اشاره به تجربه تلخ تاریخی زوال زبان پارسی، وضعیت فعلی زبان پارسی در برابر هجمه گسترده واژگان خارجی را نگرانکننده دانستهاند.
میان برخوردهای زرتشیان و ملی گرایان با زبان و فرهنگ های گوناگون وارد شده به ایران، حساسیتی را بیشتر از آنچه درباره زبان عربی میبینیم، مشاهده نخواهیم کرد.
بنا بر عقاید شیعه پیامبر و امامان معصومین توانایی سخن گفتن به زبانهای گوناگون را دارند. در این میان به دلیل مراجعات فراوان ایرانیان به محضر امامان، مواردی از سخنان معصومین (علیهم السلام) به زبان پارسی را بیان میداریم. در منابع روایی شیعه موارد زیادی داریم که امامان شیعه به زبان پارسی هم سخن میگفتند. آن هم به صورت مسلط و حتی با لهجهی مناطق مختلف ایران. مواردی را بررسی میکنیم...