پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در متون اهل حق به مسائل سیاسی به صورت جدی پرداخته نشده و نمی توان در این خصوص، نظریه های صریح و شفافی مشاهده نمود. از آنجا که در نگاه این فرقه همه ادیان و مذاهب و نحله های فکری و مذهبی قابل احترام هستند، بدین جهت با پیروان آنها رفتار مسالمت آمیز و به دور از تنش داشته و تلاش کرده انــد خــود را درگیر حکومت ها نکنند و با همه در صلح کل باشند.

در ارتباط با مقوله حکومت و حاکمیت، معمولاً پیشوایان فرقه اهل حق به رهبری افراد ساده و کم آگاه اکتفا کرده و از آنجایی که آخرالزمان و عصر ظهور را متعلق بـه خــود مــی دانند و معتقدند امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) برای ترویج آئین اهل حق خواهد آمد، لذا خود را برای آن روز آماده می کنند و علاقه ای به تشکیل حکومت ندارند؛ اما در این بین، افرادی نیز وجود داشته اند که گاهی به طمع حکومت افتاده و ساده ترین و کم هزینه ترین راه را در این دانسته اند که خود را نایب امــام زمــان (عجل الله تعالی فرجه) و گاه خود امام زمان و پیامبر و حتی خدا قلمداد کنند و برای رسیدن به این هدف، گاهی دست به قتل و غارت زده و خون بی گناهانی را بر زمین ریخته اند. (1)

از جمله افراد یارسانی که داعیه تشکیل حکومت داشته اند، شخصی بود که خود را محمد ابن الحسن المهدی القائم بامر الله نامید. او در اوایل قرن هشتم برای تحقق این هدف، قیام کرد. وی گاهی خود را علی ابن ابی طالب و گاهی محمد بن عبدالله معرفی می کرد و مدعی بود که مسلمانان همه کافر هستند و نصیری ها برحق می باشند.(2)

یکی دیگر از اهل حق های مدعی امامت و حکومت، سید محمد مشعشع، فرزند سید فلاح است. قیام او به عنوان نهضت مشعشعیان خوزستان در اواخر قرن نهم مطرح شد.(3) تیمور بانیارانی یکی دیگر از منتسبین یارسانی است که داعیه تشکیل حکومت داشت؛ وی در زمان ناصرالدین شاه به دستور شاه دستگیر و کشته شد و در حجره مظفر علیشاه کرمانی در کرمانشاه مدفون گردید.(4)

از دیگر پیشوایان اهل حق که در زمان ناصرالدین شاه در آرزوی حکومت جهانی بوده و خود را عالمگیر می نامید، سید محمد کلار دشتی بود. وی از صحنه کرمانشاه به کلاردشت رفته و به کردهای آنجا اعلام کرد که به زودی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) ظهور می کند؛ بنابر این شما باید آماده جهاد باشید و پس از مدتی خود را سلطان کلاردشت نامید و در برخورد با نیروهای دولتی حدود دویست و به نقلی دیگر پانصد تا دوهزار نفر کشته داد. وی در پی این ماجرا توسط نیروهای دولتی دستگیر و زندانی شده و بعد از وفات در روستای چیتگر تهران مدفون شد.(5) بعد از این افراد، در این فرقه کسی داعیه قیام برای تشکیل حکومت نداشته است.

 البته ذکر این نکته نیز قابل توجه است که برخی از چهره های اهل حق را می توان در میان والیان مصلح  و قیام کنندگان به حق مشاهده کرد که مسیر خود را از پدران غالی خود جدا کرده و خود را در خدمت تشیع و اهل بیت(علیهم السلام) و در مسیر تحقق و اقامه عدالت و قسط قرار داده اند.

پی نوشت:

(1).بررسی تحلیلی فرقه اهل حق، حسینی،سید حسین، ذکری، ص567

(2). النصیریه، شرف الدین،تقی، بیروت، ص59

(3).نهضت های سیاسی مذهبی در تاریخ ایران،نبئی،ابوالفضل،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد ، ج1،ص255

(4). بررسی تحلیلی فرقه اهل حق، ص578

(5). همان.