آموزه ها واحکام
نورعلی الهی که مدعی است پیرو شریعت محمدی است و بیان میکند که باید دستورات شرع را طابق النعل بالنعل رعایت کرد، او معتقد است که هرچند بانوان در شریعت اسلامی در ایام عادت ماهانه از گرفتن روزه معاف هستند، ولی در این ایام بانوان باید «روزه مرنو» را انجام دهند.
یکی از مباحث مهم در فرقه اهل حق شناخت حقایق فرشتگان و کیفیت ارتباط آنها با انسان است. برخی از کلام دانان اهل حق، به تجسد فرشتگان در قالب مقامات آیینی باور دارند، درحالیکه تجسد فرشتگان در انسان امتناع عقلی دارد.
اهل حق از زمان ظهور دین مبین اسلام تا دوره سلطان اسحاق را به چهار دوره"شریعت، طریقت، معرفت و حقیقت" تقسیم میکنند ولی با بررسی متون کلامی اهل حق به این نتیجه میرسیم که کلامهای دوره طریقت، معرفت و حقیقت ازلحاظ محتوا و برنامههای آیینی اهل حق، تفاوت چندانی باهم ندارند.
نورعلی الهی مؤسس جریان مکتب در فرقه اهل حق که همواره سعی دارد خود را پیرو شریعت محمدی و مکتب علوی معرفی کند، سعی در کم رنگ جلوه دادن نقش نماز و روزه در باور مسلمین دارد.
اکثریت خاندانهای اهل حق علیرغم اینکه خود را مسلمان میدانند، اما نماز را بهجا نمیآورند و عمده دلیل اهل حق بر نماز نخواندن، این است که یارسان"نیاز" را بهجای نماز تلقی میکند و نماز نمیگذارد درحالیکه دفاتر و کلامهای منظوم اهل حق، نه تنها از نماز نهی نکردهاند بلکه در برخی از دفاتر به اقامه نماز، امر شده است.
برخی از اختلافات و آرای گوناگون در میان سرسپردگان آیین یارسان، نشانگر برداشتهای متفاوت آنان از متون کلامی این فرقه است که با توجه به برداشت کلام دانان و کلام خوانان این فرقه، حاصل میشود.
اکثریت خاندانهای اهل حق علیرغم اینکه خود را مسلمان میدانند، اما نماز را بهجا نمیآورند. ایشان برای نماز نخواندن خود ادلهای بیپایه و اساس بیان میکنند که هیچ توجیهی شرعی ندارد درحالیکه منابع دفتری و دیگر آثار اهل حق، ایشان را از نمازخواندن نهی نکرده است.
علیرغم اینکه آداب و رسوم اهل حق حاصل تفکر و اندیشه سلطان اسحاق بزرنجه ای است اما در این فرقه باورهایی وجود دارد که متأثر از ادیان آسمانی و غیر آسمانی پیش از اسلام در اهل حق است که بکرزائی رهبران اولیه این فرقه یکی از تأثیرپذیری های اهل حق از مسیحیت است.
نورعلی الهی که همواره افکار و عقاید خود را شیعی معرفی مینماید معتقد است که امیر المؤمنین علی (علیهالسلام) خود از حکومت کناره گیری نمودند و هیچ گونه غصب خلافتی از طرف دیگران صورت نگرفته است.
اکثریت سرسپردگان فرقه اهل حق علیرغم اینکه خود را مسلمان معرفی میکنند، اما پایبندی به خمس و زکات که از فروع دین هستند پایبندی ندارد و غیر از سرانه یاری و نذوراتی که در جم خانه پرداخت میکنند، چیزی دیگر تحت عنوان وجه شرعی ندارند.
اکثریت سرسپردگان فرقه اهل حق که خود را مسلمان معرفی میکنند. حج و قبله خود را کعبه معظمه معرفی میکنند، اما معتقد هستند که کسانی که توانایی رفتن به مکه معظمه را ندارند به زیارت قبر سلطان اسحاق بروند تا بهجای عمره برای ایشان بهحساب آید!
یکی از مبالغی که پیروان فرقه اهل حق آن را پرداخت میکنند" دو شاهی داود کو سوار"است که بنا بر باور اهل حق جهت اینکه داود کو سوار بهعنوان فریادرس عالم به فریاد آنان برسد پرداخت میکنند. اهل حق معتقد هستند که این مبلغ در اثر اتفاقی که برای پیر بنیامین افتاده است و توسط داوود کو سوار نجات پیداکرده است، لازم است.
اکثر پیروان فرقه اهل حق علیرغم اعتقاد به اصل نماز با ادله بیپایه و اساس این فریضه الهی را ترک و برای آن اهمیتی قائل نیستند. یکی از بهانههای اهل حق بر ترک نماز این است که خدمت به خلق خداوند خود عبادت است و دیگر نیاز به ادای نماز بهعنوان عبادت نیست.
بزرگان و مسند نشینان خاندانهای یازدهگانه اهل حق به "سید" مشهور هستند اما در اینکه مراد اهل حق از "سید" چیست در بین صاحبنظران این فرقه اختلافنظر وجود دارد؛ برخی همه سادات فرقه اهل حق را سید نسبی که نسبشان به امام کاظم (علیهالسلام) میرسد، میدانند برخی دیگر سه خاندان را سید نسبی و بقیه را سید نیابتی دانسته و برخی دیگر منکر سیادت نسبی همه خاندانها شدهاند.