امام كاظم (عليه السلام)، خورشيد هفتم شيعيان
.
هفتمین امام شیعه امامیه، حضرت موسی بن جعفر (علیهالسلام) است که مسلمانان، به ویژه شیعیان، او را به دلیل حلم و بردباریاش در برابر معاندان و فرونشاندن غیظ و خشم خویش در مقابل دشمنان لقب کاظم دادهاند. تولد این امام همام به سال ۱۲۸ هجری در «ابواء» -منطقهای میان مکه و مدینه- از مادری به نام «حمیدیه بربریه» بوده است. شهادت این بزرگوار نیز در سال ۱۴۸هجری توسط هارونالرشید، یکی از خلفای بنیالعباس اتفاق افتاده است.
یعقوبی (مورخ شهیر) درباره حضرت مینویسد: «و کان موسی بن جعفر من اشد الناس عبادة» ؛ موسی بن جعفر (علیه السلام) عابدترین مردم زمان خود بوده است. [۱]
یافعی یکی از عالمان سنی مذهب میگوید: «کان صالحا، عابدا، جوادا، حلیما و کان سخیا» ؛ موسی بن جعفر (علیه السلام) از صالحان، عابدان، سخاوتمندان و بردباران دوران خودش بوده است. [۲]
آنچه از سجایای اخلاقی این امام عزیز بیش از همه قابل توجه بوده، کرم و سخاوت آن حضرت است که ضربالمثل بوده است. ابن عنبه سنی، در اینباره مینوسید:
همواره نزد او کیسههایی از زر بود و هر کسی که میرسید و یا به هر کسی که به احسان آن حضرت چشم داشت از آنها میبخشید، به طوری که کیسههای زر او ضرب المثل شده بود. [۳]
به خاطر همین سجایای اخلاقی حضرت است که ایشان به بابالحوائج معروف شدهاند. همان طور که حضرت در زمان حیات مبارکشان کسی را ناامید برنمیگرداند، در زمان ممات هم کسی که به در خانه حضرت برود ناامید بر نمیگردد؛ لذا معروف به بابالحوائج شدهاند.
سخاوت امام حتی شامل کسانی میشد که به آزار و اذیت او میپرداختند. در این زمینه ابن خلکان از قول خطیب بغدادی چنین آورده است: «و كان سخياً كريماً، يبلغه عن الرجل انه يؤذيه فيبعث إليه بصرة فيها ألف دينار، و كان يصر الصرر ثلاث مائة دينار، و أربع مائة دینار و ماتی دینار، ثم یقسمها بالمدینة فکانت صرر موسی مثلا» [۴] ؛ او چنان بزرگوار و سخاوتمند بود که وقتی به وی اطلاع میدادند فردی در صدد اذیت شماست، کیسه زری که حاوی هزار دینار بود برایش میفرستاد. او همیشه زرها را در کیسههای سیصد و چهارصد و دویست دیناری میگذاشت و میان اهل مدینه تقسیم میکرد و کیسههای زر وی معروف بود.
ابوالفرج اصفهانی درباره بخشش آن حضرت به کسانی که به آزار او میپرداختند، روایت مفصلی آورده است که آدمی را به شگفتی وا میدارد. [۵]
ذهبی (رجالی مشهور)، درباره امام کاظم (علیهالسلام) مینویسد: «و قد کان موسی من أجواد الحکماء و من العباد الاتقیاء» [۶] ؛ موسی بن جعفر (علیهالسلام) از سخاوتمندان حکما و از بندگان پرهیزگار خداوند بود.
از جمله خصائص دیگر آن حضرت زهد و عبادت وی بود است. آن حضرت سالهای متمادی در زندان به سر برده و در تمام این مدت به عبادت خدا مشغول بود؛ به طوری که بسیاری از زندانبانان او تحت تاثیر قرار گرفته و از نگهداری امام در آن شرایط سخت خودداری میکردند. [۷]
به دلیل همین سجایای پاک اخلاقی بود که آن حضرت نزد مردم، محبوبیت فراوانی داشت و درباره او به کرامات فراوانی قائل بودند. «ابن جوزی» یکی از عالمان اهل سنت دراین زمینه روایتی آورده که «ابن حجرهیتمی» نیز آن را روایت کرده؛ مضمون روایت این است: «شقیق بلخی» در سال ۱۴۷هجری در سفر حج به امام برخورد و چندین بار کوشید مطلبی از آن حضرت بپرسد که هر بار امام با خواندن آیهای ما فیالضمیر او را برملا کرد. [۸]
منابع:
۱- تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۴۱۴
۲- مرآت الجنان، ج ۱۰، ص ۳۹۴
۳- حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، ص ۳۷۷
۴- تاریخ بغداد، ج ۱۳، ص ۲۷
۵- مقاتل الطالبین، ص ۳۳۲
۶- میزان الاعتدال، ج ۴، ص ۲۰۴
۷- مقاتل الطالبین، ص ۳۳۲
۸- صفوة الصفوه، ج ۲، ص ۱۰۳؛ الصواعق المحرقه، ص ۲۰۴
افزودن نظر جدید