قرآنیون
حیدرعلی قلمداران یکی از عناصر شاخص جریان قرآن بسندگی معاصر شیعی یکی از موارد غیر عقلی در اعتقادات شیعه را محدَّث دانستن ائمه (ع) می داند؛ در حالیکه این مطلب از آیات قرآن قابل اثبات است و فریقین بر آن متفق هستند.
حیدرعلی قلمداران که به دیدگاه های وهابیت متمایل شده و بسیاری از اعتقادات شیعه را انکار کرده، عقیده شیعه در فضایل امامان را منکر شده، درحالیکه برتری مقام امامت بر نبوت از آیات قرآن قابل اثبات است.
قرآنیون معتقدند فقط قرآن بر پیامبر (ص) وحی شده است و سنت آن حضرت، منشأ وحیانی ندارد؛ لذا فاقد حجیت است. اما از نگاه قرآن کریم، آیات متعددی دال بر وجود وحی دیگر، غیر از وحی قرآنی دارد و از نظر حجیت، مثل وحی قرآنی است و آن همان سنت است.
در نیمه دوم قرن سیزده هجری و در رویارویی با پیشرفت های خیره کننده غرب و تهاجم همه جانبه استعمار به کشورهای اسلامی، جریان هایی در ایران شکل گرفت که برخی دینی و برخی غیردینی بودند. یکی از این جریانها که با شعار اتحاد امت اسلامی و بازگشت به قرآن و دوران طلایی چهل سال اول اسلام شکل گرفت، جریان قرآنیون شیعه است.
در مقابل کسانی که منکر حجیت سنت اهل بیت هستند باید گفت که اساس حجيت این سنت قبل از هر چيز حديث ثقلين است كه تمسك به عترت را در كنار قرآن واجب کرده است. اين حديث شريف ميان اهل سنت و شيعه متواتر است و 36 نفر از صحابه آن را نقل كرده‌اند.
در مقابل کسانی که منکر حجیت سنت هستند باید گفت که اساس حجيت سنت قبل از هر چيز حديث ثقلين است كه تمسك به عترت را در كنار قرآن واجب کرده است.
جریان قرآنیون در مفهوم گیری از آیات، کلام الهی را بی نیاز از سنت دانسته و آیات الهی را برای همه قابل فهم می دانند؛ در صورتی که سعادت انسان در دنیا و آخرت وابسته به شناخت دقیق آموزه‌های اسلام و عمل به رهنمودهای آن است که این رهنمودها علاوه بر قرآن، به واسطه سنت هم بیان شده است.
قرآنیون نام یک جریان فکری است که قرآن را در بخش اعتقادات، کافی و بی نیاز از سنت می دانند. روش تفسیری قرآن به قرآن را شاخص فهم قرآن، قرار داده اند و چشم خود را بر روی بسیاری از جمله روایات و سنت وارده بستند و سنت را به طور جدی مورد نقد قرار داده‌اند.
علامه طباطبایی در مورد حجیت سنت و احادیث پیامبر (ص) می گوید: قول رسول خدا (ص) هم در بیان آیات قرآن و هم در تفسیر آن، چه آیاتی که نسبت به مدلول خود صراحت دارند و چه آنهایى که متشابهند، حجت است.
بسیاری از مفسران با توجه به اینکه سنت پیامبر (ص) و روایات معصومین (ع) پس از قرآن کریم دومین مرجع مهم و معتبر در شناخت آموزه های دینی است، در تفسیر، از قرآن و سنت بهره می جویند. اما جریانی به نام قرآنیون درصدد است که ملاک و محور تفسیر را، بیانات قرآن قرار دهد.
قرآنیون معتقدند فقط قرآن بر پیامبر (ص) وحی شده است و سنت آن حضرت، منشأ وحیانی ندارد؛ لذا فاقد حجیت است. اما از نگاه قرآن کریم، آیات متعددی دال بر وجود وحی دیگر، غیر از وحی قرآنی دارد و از نظر حجیت، مثل وحی قرآنی است و آن همان سنت است.
سنت، بعد از قرآن دومین منبع استنباط احکام نزد شیعه و اهل سنت بوده و بسیاری از احکام فقهی که توسط پیامبر اکرم (ص) تشریع شده در قالب احادیث و روایات به ما رسیده است؛ اما عده‌ای فقط قرآن را تنها منبع و مصدر تشریع دین می‌دانند، مانند فرقه قرآنیون که فقط قرآن را حجت می‌دانند و سنت را انکار می‌کنند.
احمد صبحی منصور در ردیف قرآنیون معاصر و تأثیرگذار در این عرصه به شمار می آید که قرآن بسندگی مبنای اصلی گرایشات آنها محسوب می شود. ایشان با استناد به برخی از آیات قرآن تلاش می‌کند تا جایگاه پیامبر (ص) در غیر از شأن ابلاغ و نیز کارکرد سنت در تمامی حوزه‌های دینی را از اعتبار ساقط کند.
مبین بودن قرآن بی تردید بدین معنا نیست که همه معارف قرآن برای همه مردم واضح و روشن است و نیازی به تفسیر و تبیین ندارد؛ بلکه معارف قرآن مراتبی دارد و هر کس به حسب استعداد و ظرفیت فکری و روحی خود از روشنایی و روشنگری این کتاب آسمانی، پرتو می‌گیرد.