نقش سنت در تعامل با قرآن
مقصود از جامعيت قرآن اين نيست كه تمام علوم و فنون بشری در قرآن وجود دارد، بلكه قرآن دست كم تمام اصول و بنيانهای معرفتی را كه در چارچوب موضوع (انسان) و هدف آن (هدايت) قرار داشته باشد، بيان كرده است.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ قرآنیون معتقدند قرآن چنان كامل است كه تمام نيازهای دینی بشر در آن به صورت مفصل و مشروح آمده و نيازی به تفسیر، حتی تفسیر پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) ندارد؛ بنابراین با این ويژگی دیگر نيازی به سنت نخواهد بود.[1]
در نقد این ادعای قرآنیون باید گفت قرآن و حدیث دو گوهر گران بها و دو گنجینه بى پایان و دو دریاى بیکرانند. رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) امت اسلام را به چنگ زدن و همراهى با آن دو دعوت کرد: «انى تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتى ...[2] من دو چيز گرانبها در ميان شما مىگذارم كه اگر شما بر آن دو چنگ بزنيد، هرگز بعد از من گمراه نخواهيد شد؛ يكى كتاب خدا و ديگرى عترت من.»
نظريه شناخت و فهم قرآن بدون نیاز به سنت، در مقابل آياتى است كه پيامبر خدا (صلیاللهعلیهوآله) را مُبين و مفسر وحى معرفى كرده و اطاعت از ايشان را مانند اطاعت از خداوند واجب کردهاند.
همچنين آياتى از قرآن تأكيد دارند كه اين كتاب، روشنگر همه چيز است، مثل: «لَقَدْ أَنْزَلْنا آياتٍ مُبَيِّناتٍ [نور/46] تحقيقاً آياتى روشنگر را فرو فرستاديم.» و یا «نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ [نحل/89] و اين قرآن را كه روشنگر هر چيزى است، بر تو فرو فرستاديم.» اين آيات، بىترديد، بدين معنا نيستند كه همه معارف قرآن براى همه مردم، واضح و روشن است و نيازى به تفسير و تبيين ندارد؛ بلكه معارف قرآن مراتبى دارد و هر كس به حسب استعداد و ظرفيت فكرى و روحى خود از روشنايى و روشنگرى اين كتاب آسمانى، پرتو مىگيرد.
تصميم پيامبر (صلیاللهعلیهوآله) درباره نوشتن چيزى كه مانع از گمراهى امت شود، به روشنى نشان مى دهد كه قرآن به تنهايى، مانع گمراهى نيست. تجربه تاريخ اسلام هم اين واقعيت را تأييد كرده است و اگر نبود جز اين كه نظريه بى نيازى قرآن از سنت، اجتهاد در برابر سخن كسى است كه به تصريح قرآن، از سرِ هوس، سخن نمىگويد[3] و اطاعت از او، اطاعت از خداست[4] و مردم، موظّف به انجام دادن همه اوامر او هستند،[5] براى اثبات بطلان ادعای کسانی که مدعی بی نیازی قرآن از سنت هستند، كافى بود.
پینوشت:
[1]. الهی بخش، خادم حسین، (2005) دراسات فی فرق القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، ص230، مکتبة الصدیق للنشر و التوزیع الطائف.
[2]. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۲۷، ص۳۳.
[3]. سوره نجم، آيه 3- 4.
[4]. سوره نساء، آيه 80.
[5]. سوره حشر، آيه 7.
افزودن نظر جدید