مکاتب اهل سنت
اهلسنت به لحاظ اینکه منابع استنباط و أدله در مضیقه قرار دارند، از این رو به کثیری از ادله و منابع ظنّی روی آوردهاند که هیچ دلیل قانع کننده بر آن وجود ندارد از آن جمله حجیّت سنت صحابه است. در حقیقت این منبع تشریع را در مقابل منبع غنی سنت اهلبیت ( علیهم السّلام ) جعل کردهاند تا بتوانند این خلأ مهمّ را جبران کنند. که در این مقاله به بررسی این موضوع میپردازیم:
آیا همه صحابه عادل بودهاند؟ صحابه به چه کسانی اطلاق میگردد؟ آیا گناهان صحابه بخشودنی است؟ آیا نباید در مذمّت صحابه سخن گفت؟ اینها مسائلی است که بین اهلسنت و شیعه امامیه مورد اختلاف واقع شده است. طبق نظر اکثر اهلسنت، صحابه عادلاند و کسی حقّ ندارد در مذمّت آنان چیزی بگوید. و اگر گناهی نیز از آنان سر زده است، بخشیدنی است. که در این مقاله به بررسی این موضوع میپردازیم.
از جمله مباحثی که فقها و متکلّمان مطرح کردهاند این است که آیا بیعت مردم با شخصی به عنوان حاکم اسلامی، بیعت اهل حلّ و عقد و یا حتّی دو یا یک نفر، به حکومت آن شخص مشروعیت میبخشد یا اینکه مشروعیت حکومت هر شخص، از آنجا که حاکمیت و حکومت بالاصاله از برای خداست، باید از جانب خداوند با واسطه یا بدون واسطه ثابت شود و بیعت مردم در حقیقت التزامی عملی از جانب آنان است. که در این مقاله به بررسی بیشتر این موضوع میپردازیم.
یکی از مسائل اختلافی بین مذاهب اسلامی، علم غیب پیامبر و امام و اولیای الهی به موضوعات و احکام است. برخی از محققان به آیاتی نظر کردهاند که علم غیب را محصور در خداوند نموده و به آیات مخصّص توجهی نکردهاند، و کسی که آنان را برای غیر خدا اثبات کرده به غلوّ متهم کردهاند. برخی دیگر با جمع بین آیات به علم غیب پیامبر در تمام زمینهها پی بردهاند، ولی علم غیب را برای امام ثابت نمیدانند. که در این مقاله به بررسی این موضوع میپردازیم.
یکی از مسائل مورد اختلاف بین اهلسنت و شیعۀ امامیه، اطاعت از امام و حاکم جائر و فاسق و ظالم است؛ آیا اگر خلیفه فاسق بود یا فاسق شد از خلافت عزل میشود؟ و آیا میتوان علیه او قیام کرد یا خیر؟ اجماع اهلسنت بر این است که سلطان با فسق از خلافت عزل نمیشود...
از جمله سؤالها در مورد برخی از امامان به ویژه امام زمان ( علیه السّلام ) این است که: آیا کسی میتواند در کودکی به مقام امامت و خلافت برسد؟ به بیان دیگر: کودکی که تکلیف ندارد چگونه میتواند به مقام ولایت الهی برسد؟ ابن حجر هیتمی، از علمای اهلسنت، در اینباره مینویسد:
یکی از مسائل اختلافی بین اهلسنت و شیعه این است که اهلسنت معتقدند: امامت و خلافت به اموری از جمله عهد و استخلاف منعقد میشود؛ به این معنا که اگر خلیفه پیشین کسی را برای بعد از خود به عنوان امام و جانشین معین کند و بر او عهد نماید، امامت او مشروع میگردد، خواه از جانب خداوند مأذون باشد یا خیر. که در این مقاله به بررسی این مسأله میپردازیم.
بیتردید امامت و خلافت موروثی نیست تا از خلیفۀ قبل به فرزندش به ارث برسد، ولی متأسفانه به جهت اشتباه در فهم عقاید شیعۀ امامیه گروهی از اهلسنت از روی جهل یا کینهتوزی شیعه را متهم نمودهاند که امامت را موروثی میداند، از این رو امامت و جانشینی پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) را در ذریۀ پیامبر خلاصه میکند. لذا مناسب است دربارۀ این موضوع بحث کنیم.
شیعۀ امامیه ولایت را مقام قرب الهی میداند که به سبب آن انسان کامل به مقام ولایت میرسد، و از آثار آن ولایت، امامت و رهبری جامعه در مسائل سیاسی و دینی است. ولی اهلسنت چنین مقامی را برای غیر از پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) قائل نیستند و برای آن ضرورت نیز نمیبینند، آنان امام را در حدّ یک رئیس جمهور که تدبیر امور جامعه به دست اوست میدانند، لذا شرط عصمت را از امام حذف کردهاند. که در این مقاله به این مسأله میپردازیم.
از تهمتهای ناروایی که به اهلبیت ( علیه السّلام ) به ویژه علی بن ابی طالب ( علیه السّلام ) زدهاند قصۀ ساختگی خواستگاری امام علی ( علیه السّلام ) از دختر ابی جهل در زمان حیات فاطمۀ زهرا ( علیها السّلام ) است. اهلسنت میگویند که علی ( علیه السّلام ) دست به این اقدام زد، ولی با مخالفت شدید رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رو به رو شد و از قصد خود صرف نظر کرد. که در این مقاله به بررسی این موضوع میپردازیم.
سفیان روایت میکند: به امام صادق علیه السلام گفتم: فدایتان شوم، شخصی از نزد شما میآید که به کذب و دروغگویی معروف است و از شما حدیث روایت میکند و ما نسبت به او کراهت داریم. پس امام صادق علیه السلام فرمود: آیا میگوید که من گفتهام شب روز است و یا روز شب است؟ گفتم: خیر. فرمود: حتی اگر گفت که من آن را گفتهام، آن را تکذیب نکن که اگر تکذیب کنی بدرستی که مرا تکذیب کردهای...
عبدالله فرزند احمد بن حنبل ميگويد : براي پدرم حديث « سفينه » را نقل كردم و از او سئوال كردم : نظرت راجع به فضيلت اصحاب بعد از پيامبر چيست ؟ او گفت: در رابطه با خلافت در مرحله اول ، فضيلت با ابوبكر و بعد از او با عمر و بعد با عثمان است ؛ گفتم : پس [حضرت ] علي [ عليه السلام ] چه ميشود ؟
در طول تاریخ افراد یا گروههایی بودهاند که در حقّ پیامبران و اولیای الهی غلوّ کردهاند و این امکان ناپذیر است، ولی مع الأسف در مواردی در کلمات مغرضان و معاندان و جاهلان میبینیم که این عنوان را به شیعۀ امامیه نسبت دادهاند؛ برای نمونه احمد امین مصری مینویسد: « غالیان شیعه در حقّ علی به این اکتفا نکردند که او افضل خلق بعد از پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و معصوم است، بلکه برخی از آنان قائل به الوهیت او شدهاند ».
چگونه ممکن است که حضرت یعقوب از كنار چاهی كه یوسف در آن بود بگذرد و متوجه وجود فرزندش در چاه نشود اما وقتی برای زیارت یوسف به مصر نزدیك شد گفت: من بوی یوسف را استشمام میكنم؟ این مطلب که حضرت یعقوب بوی حضرت یوسف را را استشمام کرد صحیح است، و در قرآن به این مطلب تصریح شده است اما در هیچ آیه و یا روایتی نیامده كه حضرت یعقوب از كنار چاه عبور كرد و متوجه فرزندش نشد.