در مورد زمینه‌های شکل‌گیری انجمن حجتیه و فلسفه وجودی آن، دو نظریه مطرح است: گروهی معتقدند که پس از مطرح شدن بهائیت و حمایت‌های همه جانبه حکومت پهلوی از آن‌ها، انجمن ضد بهائیت (انجمن حجتیه) توسط یک روحانی به نام «شیخ محمود ذاکرزاده تولایی» مشهور به شیخ محمود حلبی، تشکیل شد و فعالیت‌های خود را علیه بهائیت آغاز کرد و گروهی نیز درباره زمینه‌های پیدایش انجمن حجتیه معتقدند قدرت‌های استعمارگر، انجمن حجتیه را ساختند.

با همراهی استعمارگران براى مهار اقدامات ضد طاغوت و اقدامات انقلابی مردم مسلمان به خصوص شیعیان، انجمن حجتیه ایجاد شد؛ انجمنی که سعى در مخدوش ساختن عنصر جهاد و مبارزه داشتند و همواره تأكيد مى‌كردند كه نبايد با رژيم پهلوی مبارزه كرد و بايد منتظر ظهور حضرت ولى عصر (عج) ماند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رهبران انجمن حجتیه برای اینکه اثبات کنند انجمن حجتیه با نظام جمهوری اسلامی همگام بوده، به دلایلی تمسک می‌جستند؛ از جمله اینکه نام برخی از شهدا را منتشر کردند و گفتند آنان سابقه عضویت درانجمن را دارند. این درحالی است که رهبران انجمن حجتیه هنگامی که حکومت بعث عراق به ایران حمله کرد، عکس‌العملی نشان ندادند و پس از مدتی با همان دلایلی که علیه رژیم شاه، مبارزه نکرده و حتی با آنان سازش کردند، شروع به محکوم کردن جنگ در زمان غیبت امام زمان (عج) کردند.

مقام معظم رهبری (مدظله): «بنده نظرم را راجع به انجمن حجتیه، روشن و صریح به شما می‌گویم. انجمن حجتیه قبل از انقلاب با انقلاب نبود؛ بعضی از افرادشان کار فعال ضد انقلابی هم می‌کردند؛ بعد که انقلاب پیروز شد، بسیاری از کسانی‌ که با انقلاب نبودند، بعد از آن‌ که عظمت و شکوه انقلاب را دیدند، به انقلاب پیوستند.»

انجمن حجتیه در شمار جریان‌های استعماری یا در جهت منافع استعمار و استکبار است؛ ازجمله رویه آن‌ها بی‌اعتقادی رهبران آن به تشکیل حکومت اسلامی پیش از ظهور است. یک دلیل ابتدایی عقلی، می‌تواند این مبنای انجمن حجتیه را باطل کند؛ این دلیل سه مقدمه با این بیان دارد: برای مصالح فردی و اجتماعی بشر و جلوگیری از هرج و مرج و فساد، حکومت در جامعه، ضروری است؛ حکومت ایده آل، حکومت امام معصوم (ع) است؛ هنگامی‌که تحصیل ایده‌آل میسر نشد، نزدیک‌ترین مرتبه به حد مطلوب را باید تأمین کرد.

انجمن حجتیه در شمار جریان‌های استعماری یا در جهت منافع استعمار و استکبار است؛ ازجمله رویه آنها، مشی جانبدارانه نسبت به حکومت طاغوت و بهره‌مندی از حمایت‌های ساواک، مواضع سیاسی منفی انجمن حجتیه نسبت به پدیده انقلاب اسلامی و موضع منفی انجمن نسبت به قیام پانزدهم خرداد است.