فرقه اهل حق از جمله فرقه هایی است که در بستری اسلامی و شیعی رشد کرده و به وضوح می توان بنیانهای شیعی را در باورهای معتقدان این آیین مشاهده کرد ولی از آن جا که نسبت به برخی از اولیای الهی دچار غلو شده اند، بهتر است این فرقه را از جمله شیعیان غالی نامید.

در ارتباط فرقه اهل حق با نظام اسلامی، پیروان این فرقه را می‌توان به دو جریان سنتی و یارسانیزم تقسیم کرد که جریان سنتی آن همواره همراه انقلاب اسلامی بوده، اما جریان یارسانیزم در حوادث مختلف از جمله اغتشاشات اخیر، مخالفت خود با حاکمیت را نشان داده اند.

فرقه اهل حق، عقیده دونادون و حلول را به وحدت وجود تفسیر کرده و صحیح بودن آن را، با این تفسیر توجیه کرده‌اند در حالی‌که بین این دو، مغایرت و دوگانگی مشاهده می‌شود.

عقیده دونادون، پیامدهای مختلفی از جمله پیامدهای فرهنگی و اجتماعی در پی دارد. اطاعت بی چون و چرا از بزرگان فرقه، ایجاد انگیزه ریاست طلبی و مرید پروری، ترویج خرافه گرایی و سوء ظن و بدبینی نسبت به برخی افراد فقیر، از مهم‌ترین پیامدهای اجتماعی آن است.

دونادون از عقاید بنیادین فرقه اهل حق است که در چیستی و ماهیت آن، بزرگان فرقه اهل حق نظریه‌های متناقضی ارائه کرده‌اند که در پی آن نمی‌‎توان ماهیت مشخص و واحدی، نسبت به این باور در این فرقه به دست آورد.

طرفداران نظریه تناسخ، برای تأیید پنداره خود، به کارکرد آن از جمله ثمرات تربیتی تمسک جسته‌اند؛ با این بیان که تناسخ با ایجاد فرصت زندگی مجدد برای افراد، امکان تحقق کامل استعدادها و شکوفایی کامل آنها را فراهم می‌کند.