ابن عربی
علامه طباطبایی یکی از عالمان آزاداندیش بود که معیار قضاوت او در مورد اشخاص یا مطالب علمی، استنباط‌های علمی او از متون دینی بوده است؛ نقدهای علامه طباطبایی بر ابن عربی و جریان انحرافی تصوف، حاکی از روحیه عالمانه و اسلام مدارانه ایشان است.
یکی از مبلغین جریان احمداسماعیل بصری، با نقل کلام ابن عربی تلاش دارد نشان دهد که عالمان شیعه در هنگام ظهور امام زمان(عج) فتوا به قتل حضرت خواهند داد؛ اما این ادعا فقط تراوشات ابن عربی بوده و از هیچ کدام از معصومین(ع) چین مطلبی نقل نشده است.
ابن عربی یکی از شخصیت هایی است که قضاوت های متفاوتی در مورد او شده است. بهترین راه، بررسی اندیشه های او است. یکی از اندیشه های او این است که از بین زنان فقط دو تن به کمال رسیده اند و آنها عبارت هستند از حضرت مریم(س) و آسیه و نامی از حضرت فاطمه زهرا(س) نمی آورد. این اندیشه او برخلاف روایات معتبر موجود در کتاب های اهل سنت و شیعه می باشد.
صوفیه معتقد است؛ عارف کسی است که خدا را در اشیاء و بلکه در هر شیئ می‌بیند. در و دیوار و زمین و آسمان همه خدا هستند. گوساله پرستی هم خدا پرستی است. زیر سؤال رفتن رسالت پیامبران الهی از جمله مفاسد نظریه وحدت وجود صوفیانه ابن عربی است که علامه جعفری آن را مخالف روش انبیاء می داند.
وحدت وجود ازجمله مسائلی است که حتی در بین خود بزرگان صوفیه نیز چندین دیدگاه مختلف درباره آن وجود دارد. وحدت وجود از نظر برخی صوفیه به معنای حلول و اتحاد است، که امثال بایزید و حلاج می گفتند. برخی دیگر آن را به معنی وحدت شهود میدانستند و گروهی دیگر که از پیروان ابن عربی هستند قائلند که در هستی یک حقیقت بیشتر نیست و بقیه همگی مظاهر و تجلیات آن حقیقت واحدند.
برخی از متصوفه برای اعتباری بخشی به این عمل، خرقه پوشی را سنت پیامبر (ص) دانستند و لذا خرقه خود را به پیامبر (ص) رساندند. برخی از بزرگان صوفیه نیز مدعی داشتن خرقه رسول خدا (ص) بودند و ادعا میکردند که خرقه آنها دقیقاً همان خرقه رسول خدا (ص) است.
متصوفه خواب را در زمره کشف و شهود می‌دانند و به‌عنوان یکی از منابع حجیتی در تصوف مطرح است. ابن عربی حتی فصوص الحکم را که مدعی‌اند دربردارنده اسرار الهی است را برگرفته از کشف و شهودی می‌داند که در خواب برایش حاصل شده است. اما در روایات، استفاده از خواب و رؤیا برای امورات دینی به صراحت نفی شده است.
ابن عربی ادعا می‌کند که کتاب فصوص الحکم حاصل خواب او از پیامبر (ص) است. ابن عربی دسترسی و آگاهی پیدا کردن از حقیقت آن را خاص اهل الله و قیصری نیز آن را از اسرار الهی معرفی می‌کند ولی میرزای قمی به سرّالله و مخصوص اهل الله بودن این کتاب، چندین اشکال وارد کرده و از اساس، این ادعا را رد می‌کند.
ابن عربی ادعا می‌کند که در خواب پیامبر (ص) به او کتاب فصوص الحکم را داده و مطالب این کتاب را بدون هیچ کم و زیادی از جانب خداوند متعال دریافت کرده است. اما میرزای قمی با استدلال به سخنانی این ادعای عربی را رد کرده و قائل به این است که اکثر این سخنان ابن عربی همان معنی نبوت و رسالت را می‌دهد.
ابن عربی در کتاب خود، فرعون را جزء مؤمنان به‌خدا معرفی می‌کند. وی اگرچه معترف به ظلم و جور فرعون است ولی معتقد است که فرعون به بالاترین مرحله شهود و خداشناسی دست یافته و او را اهل نجات دانسته و معتقد است که با ایمان کامل از دنیا رفت. درحالی‌که آیات متعدد و روایات کثیری خلاف این ادعای ابن عربی را ثابت می‌کند.
ابن عربی نگاهی متناقض و متضاد با نگاه علمای شیعه به بحث ایمان فرعون دارد. او در کتاب خود به استناد آیه‌ای از قرآن، فرعون را جزء مؤمنان به خدا معرفی می‌کند و بر این نظر تأکید دارد که خداوند روح فرعون را آنگاه قبض نمود که او ایمان آورده بود. این درحالی است که مفسرین شیعه خلاف این ادعا را قائل هستند و معتقدند که این آیه نشان‌گر بی‌ایمانی و عدم قبول توبه او در لحظه مرگ است.
برخی از مشایخ تصوف بدون آنکه سخنان خود را به قرآن و احاديث پيامبر(صلي الله عليه و آله) مستند سازند، کلمات شطح آميزي بر زبان رانده و الهام بر بزرگان صوفیه را بخشی از قرآن و یا هم‌رديف وحي انبياء دانسته‌اند. برخی نیز به قرآن کریم توهین کرده و خواندن قرآن را سبب تاریکی دل و رساله خود را سود بخش دانسته‌اند.
بسیاری معتقدند که ابن عربی را نه‌تنها نباید شیعه خواند، بلکه نباید او را محب اهل‌بیت (علیهم السلام) دانست. زیرا ابن عربی در کتبش به دشمنی و دوری از اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و دوستی و ارادت به دشمنان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) اقرار داشته است. کما اینکه در حالی معاویه و متوکل را از اولیا دانسته است که سیوطی عالم متعصب اهل سنت، متوکل را کسی می‌داند که دستور به تخریب قبر امام حسین (علیه‌السلام) داد.
از جمله شبهات اساسی وهّابیت در موضوع مهدویت شبهه‌ی «عدم امکان طول عمر آن حضرت» است؛ ابن‌تیمیه، بنیان‌گذار فرقه‌ی ضالّه‌ی وهّابیت در شبهه‌ای گوید: عمر طولانی و بیش از معمول، آن هم بیش از هزار سال در امّت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) موضوعی است که دروغ بودن آن آشکار است که پاسخ می‌گوییم طولانی بودن عمر امکان عقلی دارد.