توصیف شیطان‏‌ گرایان از شیطان به‌عنوان نمادی از طبیعت و تمایلات بشری و دعوت به پیروی کردن از تمایلات و نداهای درونی کاملاً با توصیفی که شبه‏‌ جنبش‌‏های معنوی از خدا ارائه می‏‌دهند، مطابق است. یکی نام آن را شیطان گذاشته و دیگری آن را خدای درون یا الهه می‌نامد.

در فرهنگ غرب ارزش انسان ها به میزان ثروت و دارائی آن ها می باشد.اما در فرهنگ اصیل ما خلاف این بحث حاکم است. قران کریم ملاک ارزش انسان ها را صفات روحی پسندیده معرفی می کند «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ (حجرات/13)همانا گرامی ترین شما در نزد خدا با تقواترین شماست.»

معرفت شناسی عملی یعنی برای اینکه بدانیم یک نظریه یا فعل صحیح است یا نه، نیازی به بحث و استدلال عقلی و بررسی شواهد و قرائن حول آن موضوع نیست، بلکه با عمل به آن آموزه متوجه حقانیت، صحیح و غلط بودن آن می شویم. این فرایند اشکالاتی دارد.

فرقه ها و شبه معنویت های انحرافی با بزرگ نمائی و تکنیک هائی افراد را به فرقه جذب می کنند. مثلاً با ارائه آمار بالای پیروان، به پیروان اندک قوت قلب می دهند که در مدت کوتاهی به این تعداد زیاد رسیدند و این آمار بالا از داشتن هم فکر، نشان از حقانیت فرقه است.

یک انسان به قوای معرفتی خود ایمان دارد و نتیجه ادراکات قوای معرفتی خود را قابل قبول تلقی می کند، حال وقتی می بیند یک شخصی از لحاظ صفات شخصیتی و قوای ادراکی از او بالاتر است حکم می کند که باورهای آن شخص هم درست است.

معنویتی صحیح می باشد که مطابق فطرت و سرشت انسان باشد. همچنین مخالفتی با عقل نداشته باشد. اگر یک آموزه مخالف عقل باشد اصطلاحاً می گوئیم تناقض بیرونی دارد. اگر آموزه های یک مکتب یا شبه معنویت مخالف هم باشند و همدیگر را نقض کنند اصطلاحاً می گوئیم تناقض درونی دارند.