انحرافات و بدعتها
سنت، بعد از قرآن دومین منبع استنباط احکام نزد شیعه و اهل سنت بوده و بسیاری از احکام فقهی که توسط پیامبر اکرم (ص) تشریع شده در قالب احادیث و روایات به ما رسیده است؛ اما عده‌ای فقط قرآن را تنها منبع و مصدر تشریع دین می‌دانند، مانند فرقه قرآنیون که فقط قرآن را حجت می‌دانند و سنت را انکار می‌کنند.
احمد صبحی منصور در ردیف قرآنیون معاصر و تأثیرگذار در این عرصه به شمار می آید که قرآن بسندگی مبنای اصلی گرایشات آنها محسوب می شود. ایشان با استناد به برخی از آیات قرآن تلاش می‌کند تا جایگاه پیامبر (ص) در غیر از شأن ابلاغ و نیز کارکرد سنت در تمامی حوزه‌های دینی را از اعتبار ساقط کند.
قرآن و حديث از مهمترين منابع فهم اسلام هستند که غالب شیعیان و اهل سنت، حجیت هر دو را قبول دارند و احکام و قوانین الهی را از آن منابع استنباط و استخراج می‌کنند. آيات و احاديث زيادی بر حجیت آن دو به همراه هم تأکید دارند، اما جریانی افراطی به نام قرآنیون، حجیت احادیث را انکار کرده و به قرآن بسندگی رو آورده است.
سید ابوالفضل برقعی از بزرگان جریان قرآنیون معاصر در موضوع عصمت به صراحت ادعا می‌کند که پیامبر (ص) به اقتضای بشر بودن، گاهی دچار اشتباه و غفلت می شد که در نقد این ادعا می‌گوییم: آیاتی از قرآن وجود دارد که عصمت پبامبر (ص) را ثابت می‌کند و بسیاری از بزرگان شیعه و اهل سنت نیز آن را پذیرفته‌اند.
جریان قرآنیون که قرآن را در بخش اعتقادات کافی و بی نیاز از سنت می دانند روش تفسیری قرآن به قرآن را شاخص فهم قرآن، قرار داده اند و چشم خود را بر روی بسیاری از روایات بسته اند و سنت را به طور جدی مورد نقد قرار دادند.
در روايات معتبرى از امامان معصوم (ع) به معنای بداء تصريح شده است و از برخى منابع، به دست مى آيد كه اين باور از زمان امام صادق (ع) مطرح بوده و برخى على رغم تبيين روشن اين آموزه توسط امامان معصوم (ع) آن را بهانه قرار داده و شيعه را به سبب باور به آن مذمت كرده‌اند.
قرآنیون در مفهوم گیری از آیات، کلام الهی را بی نیاز از سنت دانسته و آیات الهی را برای همه قابل فهم می دانند؛ در صورتی که سعادت انسان در دنیا و آخرت وابسته به شناخت دقیق آموزه‌های اسلام و عمل به رهنمودهای آن است.
اعتقاد به رجعت یکی از مسلّمات مذهب شیعه و ممیزات آن از دیگر فرق اسلامی است که از زمان پیامبر اکرم (ص) مورد توجه و تأکید بوده، اما در عین حال، با مخالفتها و انکارهایی نیز مواجه شده است.
اعتقاد به مصلح آخرالزمان که نامش «مهدی» و از اولاد پیامبر (ص) است، مورد اتفاق فرق و مذاهب اسلامی است؛ با وجود اختلافاتی که در مصاديق آن يافت می‌شود، اما نسبت به اصل اين رخداد جهانی، اتفاق نظر وجود دارد.
به اعتقاد شیعه، مقام امامت انتصابی است و امام از سوی خداوند انتخاب می شود، ولی قرآنیون معتقدند که امامت انتخابی است و یکی از راههای انتخاب امام، شورا است؛ اما در حقیقت، شورا راهبردی بود برای غصب خلافت.
امام رضا (ع) در حدیثی تأکید می کند که امامت، قدرش والاتر و شأنش بزرگتر و منزلتش عالی تر و مکانش منیع تر و عمقش بیشتر از آن است که مردم با عقل خود به آن برسند یا با آرائشان آن را دریابند و به انتخاب خود امامی منصوب کنند.
قرآن و حديث، از مهمترين منابع فهم اسلام هستند که غالب شیعیان و اهل سنت، حجیت آن دو را قبول دارند. آيات و احاديث زيادی بر حجیت آن دو، به همراه هم تأکید دارند و آن دو با هم را مايه سعادت مسلمانان می‌دانند. اما افراط برخی از مسلمانها در قرآن و در حديث، سبب به وجود آمدن جريان‌هايی خاص شد.
شیخ مفید می نویسد: «اتفاق نظر همه دانشمندان و همه محققان شیعه و عقیده حق این است که امیرالمؤمنین علی (ع) هرگز با خلیفه دوم بیعت نکرد.»
حضرت علی (ع) می فرماید: وصيت من به شما اين است كه به خدا شرك نورزيد! و سنت محمد (ص) را ضايع مگردانيد؛ اين دو ستون دين را استوار بر پا داريد و اين دو چراغ را روشن نگهداريد و ديگر از هيچ ملامت و مذمتى نترسيد.