پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حیدرعلی قلمداران که یکی از سران جریان قرآن بسندگی شیعه است و مخالف انتصابی بودن امامت از جانب خدا است، برای این مخالفت، دلایلی از جمله تشکیل شورای مهاجرین و انصار را ذکر می‌ کند. قلمداران این شورا را به رسمیت شناخته و معتقد است انتصابی بودن امام از سوی خداوند مستلزم آن است که شورای مهاجرین و انصار برای انتخاب خلیفه و امام مسلمین پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نامشروع و باطل بوده باشد؛ این در حالی است که شورای مهاجران و انصار مورد پذیرش امام علی (علیه‌السلام) بوده است.[1]

در مقابل این ادعای بی اساس قلمداران باید گفت:
آنچه مسلم است حضرت علی (علیه‌السلام) در نهج البلاغه در مقام بیان یک قاعده کلى کلامى نیست؛ بلکه در مقام احتجاج با دشمن عنودى است که معتقد به مشروعیت خلافت خلفا از طریق بیعت مهاجرین و انصار بود؛ یعنى از باب استدلال به خصم از راه عقاید و افکار و اعمال خود اوست، که از آن به عنوان «وجادلهم بالتی هی أحسن» تعبیر مى‌شود.

همچنین باید در جواب جناب قلمداران گفت از آنجایی که قصد مؤلف نهج البلاغه، نقل بخشهای بلیغ سخنان حضرت بوده، لذا بخشی از این نامه را نقل نکرده، ولی دیگر مؤلفان، همانند نصر بن مزاحم و ابن قتیبه دینوری، این نامه را به صورت کامل و مبسوط نقل کرده‌اند و نکاتی در نقل آنان هست که نشانگر این حقیقت است که حضرت هیچگاه موافق رأی شورای مهاجرین و انصار نبوده است.[2]

شاهد دیگر بر عدم پذیرش این شورا از جانب حضرت علی (علیه‌السلام) یک متن تاریخی است که در کتب تاریخی معتبر نقل شده است؛ ابن اثیر در این مورد می‌ نویسد: «علی (علیه‌السلام) و بنی‌هاشم و زبیر، شش ماه ماندند و با ابوبکر بیعت نکردند تا فاطمه (سلام‌الله‌علیها) وفات یافت، آنگاه بیعت کردند.»[3]

البته این عقیده اهل سنت است که امیرالمؤمنین (علیه السلام) بعد از شش ماه بیعت کرده است؛ اما نظر بزرگان شیعه این است که امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) هیچگاه بیعت نکرد، چنانکه شیخ مفید می‌نویسد: «اتفاق نظر همه دانشمندان و همه محققان شیعه و عقیده حق این است که امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) هرگز با ابوبکر بیعت نکرد.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. قلمداران، حیدر علی، خلافت و امامت، ص18
[2]. منقری، نصر بن مزاحم، وقعة صفین، ص۲۹، با تحقیق عبدالسلام محمد‌ هارون، چاپ مؤسسة العربیّة الحدیثة.
[3]. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ، ترجمه: ابوالقاسم حالت، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی، 1371ش، ج8، ص21.
[4]. شیخ مفید، الفصول المختاره، تحقیق: سید علی میر شریف، بیروت،‌ دار المفید، چاپ دوم، 1414ق، ص40 و 56 به بعد.