تاریخچه
تحقیق در مورد کلمات هر زبان و گویش بر عهده‌ی اهل‌فن ادبیات آن زبان است و لغت عربی که هر مسلمانی آن را «لسان مبین» می‌خواند نیز مطابق با بقیه‌ی زبان‌ها قوانینی دارد که علمای فنون مختلف من‌جمله صرف و نحو و معانی و بیان و لغت و غیره آنها را از متون کلام عرب فصیح استخراج کرده‌اند. از آنجا که کلمه تصوف منشأ عربی دارد و نام فرقه‌ی صوفیان است، برای به‌دست آوردن...
از میان صوفیانی که در مکتب بغداد از شهرت و آوازه ای خاص برخوردار شدند، می‌توان به شبلی اشاره کرد. وی یکی از بزرگان تصوف مکتب بغداد بود، هر چند وی اصالتاً خراسانی است. شبلی دلف بن جحدر نام داشت و به قولی جعفر بن یونس. در سامراء به دنیا آمده بود (حدود 247 هجری قمری). راه و روش شبلی همانند حلاج بود و اشتغال به علم و هم‌صحبتی جنید که همواره به حفظ...
با اینکه تشیع و تصوف از جهت لغوی و مفهومی دو معنای کاملاً متفاوت هستند؛ در کتاب آشنایی با عرفان و تصوف که مولف آن نورعلی تابنده قطب فرقه صوفيه گنابادی است، خلاف این مطلب ادعا شده است و بر آن برهان‌های غیرمنطقی آورده شده است. در اينجا سعی شده در مورد لغات تشیع و تصوف و هم‌چنین اتحاد معنایی آن دو لغت مورد بررسی قرار گيرد...
واقعه کربلا از وقایعی است که در تاریخ به‌گونه‌ای ثبت‌شده است که نه قابل‌انکار است و نه می‌توان اصل آن را تحریف کرد، جنگی که یاران خداوند که در آن شهید شدند؛ امام حسین نوه رسول الله (صلی الله علیه و آله) و اهل‌بیت و یاران باوفای او بودند و در طرف مقابل دشمنان خدا و قاتلان امام حسین (علیه السلام)، یزید بن معاویه و عبیدالله بن مرجانه و عمر بن سعد و...
فرقه صوفیه با اینکه ادعای سیر و سلوک الی الله را دارد، درعین‌حال مشاهده می‌کنیم کسانی که در این فرقه دارای اسم و رسم بلند و شأن و مرتبه رفیعی هستند، مورد طعن و نقد هم‌کیشان خود واقع‌شده و تا سرحد تکفیر پیش رفته‌اند. از میان این افراد "ابو حامد محمد بن محمد غزالی" است که مورد انتقاد هم‌کیشان خود واقع‌شده است. وی در سال 450 هجری قمری...
هر انسان آزاده‌ای نسبت به ظلم ظالم ساکت نمی‌نشیند و در حد توان و حداقل با زبان خویش از مظلوم دفاع می‌کند. در حاکمان ظالم زمان اهل‌بیت (علیهم السلام) چند نفر در ظلم کردن زبانزد عام و خاص هستند و حجاج بن یوسف ثقفی سرآمد آنها است که همتای متوکل و یزید بن معاویه از خونخوارترین حاکمان بنی‌امیه است؛ لیکن عالم صوفی‌مرام ملقب به...
ابن عساکر از محمد بن زبیر نقل می‌کند: «وقتی نزد حسن بصری رفتم و گفتم: سینه‌ام از موضوعی که ایراد خواهم نمود ناراحت و جریحه‌دار گردیده و از اختلافی که مردم درباره آن دارند بیچاره شده‌ام! پرسش من این است به راستی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ابوبکر را جانشین خود قرارداد؟ حسن بصری مانند اسپندی که از روی آتش می‌جهد، جهید و اظهار داشت...
شروع تاریخ اسلام که همراه با بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده، به طور واضح بیان شده است به گونه‌ای که دوست و دشمن خود را در هر مساله‌ای که با اسلام در ارتباط است، بیان می‌کند تا کسانی که قصد دارند به وسیله تحریف در محتوای احکام و دستورات شرع مقدس برای خود در اسلام جایگاه و مقامی که بر اثر ایمان ظاهری نه واقعی...
یکی از منابع مهم که مبدأ نهضت تصوف اسلامی و منشاء آن محسوب است دیانت اسلام است که به‌تدریج در طی تکامل و تطور عواملی از خارج گرفته و آنها را تحلیل و جذب کرد و به شکل فکر اسلامی درآورده است. اما یکی از منابع غیر اسلامی تصوف را فلسفهٔ نوافلاطونی ذکر کرده اند که در اینجا به‌طور اختصار ذکر می‌کنیم. دکتر یحیی یثربی که از پژوهشگران عرصۀ...
مکاتب هندی تأثیر زیادی در تصوف اسلامی داشته است و به همین مناسبت میان عقاید صوفیه به‌اصطلاح اسلامی و بعضی از مذاهب هندی شباهت آشکار وجود دارد و این خود دلیل بر تأثیرپذیری تصوف اسلامی از مکاتب هندی است. اسلام که به فاصله کمی بعد از ظهور، از حدود عربستان خارج‌شده و به‌سرعت در هر جهت پیش می‌رفت، طولی نکشید که به سرحد...
درباره شکل‌گیری تصوف نظرات مختلفی وجود دارد. اما سه دسته کسانی که درباره صوفیه سخن گفته‌اند که همان صوفیه، صوفی پژوهان و منتقدین تصوف هستند، درباره منشا شکل‌گیری تصوف گمانه‌هایی را مطرح کرده‌اند، حتی در هر یک از طوایف مختلف، نظرات متفاوتی وجود دارد. در این میان نورعلی تابنده، قطب فعلی دراویش گنابادی با کنار هم قرار دادن...
شبلی با ورود به جرگه‌ی تصوف، عنان تعادل را از کف داد و در بسیاری امور از افراطیون متصوفه گردید. وی جزء شطح‌گویان این مسلک شد و در این راه شاگردی حسین بن منصور حلاج را می‌کرد. حتی می‌گویند شطحیات وی از حلاج و بایزید نیز تندتر بوده است! شطحیات وی را روزبهان در شرح شطحیات و سراج در اللمع آورده‌اند و مفصل بر آن شرح و تاویل زده‌اند. شبلی در رابطه با اولین...
دنیای استکبار در عصر حاضر بهترین ابزار استیلای خود بر جوامع بشری و دین‌زدایی و گسترش اباحه‌گری در این جوامع را ایجاد انحراف در اصول و احکام توحیدی قرار داده و برای این منظور ذائقه و سلایق گوناگون را هم با ابداء فرقه‌های پر زرق و برق و عناوین فریبنده مدّ نظر داشته است.
ابوالقاسم گورکانی همان قطبی است که شیطان رجیم را به واسطه‌ی سجده نکردن بر حضرت آدم و در اصل سرپیچی از امر خداوند شایسته‌ی تحسین و تقدیر دانسته بود. او با تعبیراتی چون خواجه‌ی خواجگان و سرور مهجوران در وصف ابلیس، کار شیطان را توجیه می‌کند و می‌گوید که وی به این دلیل از دستور سرپیچی کرد که غیر خدا را شایسته‌ی سجده نمی‌دانست...