سایر مسائل
از لحاظ تاریخی، از دیرباز گرایشهایی به نام "عرفان" و "تصوف" وجود داشته و از قرن چهارم تا هشتم هجری در بسیاری از کشورها، مانند ایران و ترکیه و به اوج خود رسیده است. اکنون نیز نحلهها و فرقههای گوناگون متصوفان در سراسر جهان اسلام، بهویژه در شمال آفریقا حضور دارند. مشابه این گرایش در میان پیروان سایر ادیان نیز وجود داشته است. با توجه به همین نقطه اشتراک...
اهل سنت و جماعت که بزرگترین صوفیان از میان آنها برخاستهاند، شدیدترین حملاتی بر تصوف و معاملات صوفیه کردهاند و آنان را به رواج جهل و احتراز از دانش و تعلیم و تعلم و اشاعه فساد متهم کردهاند. قدیمترین کسی که بر معاملات صوفیانه هجوم آورده، ابوالحسین الملطی است. وی بیآنکه اسمی از تصوف ببرد، بر قسمتی از اصناف روحانیت(روحگرا) اعتراض کرده است و درباره دو صنف آنان که...
طبق شواهد و قراینی که وجود دارد، مؤسسان مذاهب و فرقههای جعلی، یکی از بهترین ابزارها در دست استعمارگران برای نیل به مقاصد شومشان هستند. اگر تاریخ قرون معاصر جهان و تاریخ سدههای اخیر ایران را مطالعه کنیم و پیدایش مذاهب و فرقههای مختلف را مورد بررسی و کاوش قرار دهیم، میتوانیم دست قدرتهای استعماری را در پشت صحنه سیاسی از این فرقهها ببینیم.
اخیراً مصطفی آزمایش فریب خورده سرویسهای جاسوسی فرانسه و غرب از طریق وبسایت خود مدعی شد که ملاسلطان گنابادی و تفسیر بیان السعاده مورد تایید امام خمینی (ره) بوده است. با وجود آنکه محققین و پژوهشگران بخش تصوف بارها به این ادعای واهی پاسخ دادهاند بر آن شدیم ضمن برگزاری مناظره مستقیم با ایشان، برای همیشه به این...
يکي از شاخصههای مهم عرفان در اسلام، برهان است؛ به اين معنا که عرفان علمی صرفاً شهودی نيست که نتوان در گزارههای آن استدلال کرد، بلکه بسياری از مؤلفههای آن استدلال پذير است. به همين جهت بسياری از عارفان بزرگ کوشیدهاند عرفان را با برهان در هم آميزند. شيخ اشراق برای تحقق اين هدف بسیار کوشید. صدرالمتألهین پس از پیوندی که میان حکمت نظری و...
يکي ازمؤلفههای عرفان و شاخصههای آن، وجود متشابهات و شطحيات در آن است که وجود اين امر بسياری از مشاجرات را در علم عرفان و اتهام به عارفان را موجب شده است. برخی تصور میکنند که فقط قرآن شامل آيات محکم و متشابه است، در حالی که روايات هم همين حکم را دارند و نظير آن در عبارات عرفا نیز وجود دارد...
درباره اینکه عامل امتیاز و تعیین کننده هر علم چیست، اجماعی در میان علما وجود ندارد. برخی تمایز را در موضوع لحاظ کردهاند و عدهای در غایت دانستهاند و گروهی نیز در روش؛ اما این مسلّم است که علوم با یکی از این وجوه از هم ممتاز میشوند. گفته میشود که روش فلسفه، کلام و ریاضی، عقلی، و در عرفان، شهودی و کشفی است...
یکی از شاخصههای عرفان که آن را از سایر علوم ممتاز میسازد، ابزار معرفتی آن است. عارف با نگاه خاص خود به جهان نظاره میکند که همان شناخت شهودی است، اما کسیکه ابزار او را نداشته باشد، به گونهای دیگر به جهان مینگرد. برای مثال در مسائل اجتماعی، متکلم و حکیم میگویند که انسان یک موجود اجتماعی است و برای پیشبرد زندگی اجتماعیاش به قانون نیاز دارد؛ چون قوانین بشری از جامعیت کامل برخوردار نیست؛ پس قانون باید از جانب پروردگار باشد.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شاخصههای اصلی عرفان دینی، عترت پذیری و ولایت محوری است. ولایت در اسلام شالوده و اساس سایر عبادات است. امام باقر (علیهالسلام) فرمودند: «بنای اسلام بر پنج چیز است. نماز و زکات و حج و روزه و ولایت». زراره میگوید به حضرت عرض کردم، کدامیک از اینها برتر است؟ فرمود ولایت برتر است. زیرا ولایت کلید آنهاست و شخص والی دلیل و راهنمای آنهاست».
عرفان اسلامی بدون تعالیم دینی، ضلالت و گمراهی است و اشتغال به عرفان بدون اقبال قرآن، دیوانگی است؛ زیرا عرفان با قرآن عجین است و با سنت و سیرة اهلبیت(ع) قرین؛ چنانکه در کلام نورانی آن امام متقین است که «الشَّرِیعَةُ رِیَاضَةُ النَّفْسِ»...
اولین تفاوت مشایخ نعمت اللهی با سایر سلاسل تصوف در طریقهی سلوک ایشان است؛ به این معنی که به ادعای خود ایشان، بر سالکان این طریقه، حالت بسط غالب است، به خلاف برخی صاحبان سلاسل که حالت قبض بیشتر بر ایشان حاکم میباشد. قبض و بسط از اصطلاحات عرفانی است...
نسبت دین با عرفان موضوعی کلیدی و از مهمترین مباحث است و موضوعی که در این موضع اتخاذ میشود سرنوشت ساز است. مهمترین شاخصه عرفان شیعی نسبتی است که با دین دارد. باید روشن کنیم که ما نسبت عرفان و دین را چگونه میبینیم. شاید اکثر انحرافاتی که در تصوف پیش آمده، ناشی از عدم تنقیح این مساله است. همینطور بسیاری از اشکالاتی که مخالفان عرفان به عرفان دارند...
از تمایزات دیگر تصوف و عرفان میتوان به این نکته اشاره کرد که عرفان یک مکتب است. مکتبی فکری که سعی در شناخت حقایق و باطن امور از طریق اشراق و کشف و شهود دارد؛ در حالیکه تصوف مکتب نیست، بلکه روش و مسلکی زاهدانه است که در این راه گاه با افراط و گاه با تفریط همراه بوده و نمونههای زیادی از بدعت و نوآوری در آن دیده میشود.
فقط مخالفان عرفان نيستند که تصور غلطي درباره عرفان دارند، بلکه بعضي از آنهايي که به ظاهر در تصوف و عرفان هستند نيز اين تصور غلط را دارند. سخن همه افرادي که ميگويند باطن براي خواص است و اهميت دارد و ظاهر براي عوام الناس است و اهميتي ندارد، منشاء سوء تفاهم ميشود. وقتي دينداران ببينند که آقايان اهل تصوف، يک آداب و رسومي دارند که در دين نيست، به عرفان بدبين ميشوند.