تصوف
از لحاظ تاریخی، از دیرباز گرایش‌هایی به نام "عرفان" و "تصوف" وجود داشته و از قرن چهارم تا هشتم هجری در بسیاری از کشورها، مانند ایران و ترکیه و به اوج خود رسیده است. اکنون نیز نحله‌ها و فرقه‌های گوناگون متصوفان در سراسر جهان اسلام، به‌ویژه در شمال آفریقا حضور دارند. مشابه این گرایش در میان پیروان سایر ادیان نیز وجود داشته است. با توجه به همین نقطه اشتراک...
اهل سنت و جماعت که بزرگترین صوفیان از میان آنها برخاسته‌اند، شدیدترین حملاتی بر تصوف و معاملات صوفیه کرده‌اند و آنان را به رواج جهل و احتراز از دانش و تعلیم و تعلم و اشاعه فساد متهم کرده‌اند. قدیم‌ترین کسی که بر معاملات صوفیانه هجوم آورده، ابوالحسین الملطی است. وی بی‌آن‌که اسمی از تصوف ببرد، بر قسمتی از اصناف روحانیت(روح‌گرا) اعتراض کرده است و درباره دو صنف آنان که...
فرقه‌هایی که در مجامع دینی فعالیت می‌کنند، با توسل به قیاس و استحسان، دست به ابداعاتی می‌زنند و به آن رنگ و بوی دینی می‌دهند تا بدنه‌ی مذهبی جامعه را جذب خود کرده و اهداف خود را موفق‌تر دنبال کنند. فرقه‌ی صوفیه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای نظام دادن به تشکیلات خانقاهی و فرقه‌ای ناگزیر به نوآوری‌هائی شده و در سیر تاریخی خود از آغاز شکل‌گیری...
طبق شواهد و قراینی که وجود دارد، مؤسسان مذاهب و فرقه‌های جعلی، یکی از بهترین ابزارها در دست استعمارگران برای نیل به مقاصد شومشان هستند. اگر تاریخ قرون معاصر جهان و تاریخ سده‌های اخیر ایران را مطالعه کنیم و پیدایش مذاهب و فرقه‌های مختلف را مورد بررسی و کاوش قرار دهیم، می‌توانیم دست قدرت‌های استعماری را در پشت صحنه سیاسی از این فرقه‌ها ببینیم.
شبلی با ورود به جرگه‌ی تصوف، عنان تعادل را از کف داد و در بسیاری امور از افراطیون متصوفه گردید. وی جزء شطح‌گویان این مسلک شد و در این راه شاگردی حسین بن منصور حلاج را می‌کرد. حتی می‌گویند شطحیات وی از حلاج و بایزید نیز تندتر بوده است! شطحیات وی را روزبهان در شرح شطحیات و سراج در اللمع آورده‌اند و مفصل بر آن شرح و تاویل زده‌اند. شبلی در رابطه با اولین...
طریقت‌های قادری، نقشبندی، و رفاعی سه گروه اصلی هستند. پس از آن از طریقت حیدری و سهروردی و غلاتی مانند صارولیه، باجوان، کاکائیه، اهل حق، علی اللهی و قلندی سخن گفته است. در فصلی دیگر از تأثیرات اجتماعی این گروه‌ها در موصل سخن گفته و سپس به ارتباط آنها با مراکز عبادی مانند مسجد و نیز نظامات آموزشی آنان پرداخته است. شمال عراق یکی از مراکز مهم فرقه‌های صوفیه...
باری چون تاریخ تصوف اسلامی را مورد بررسی قرار بدهیم، می‌بینیم که تصوف از سوی شیعه و فرَق سنی مورد اعتراض قرار گرفته است، که در ذیل به عمده‌ترین مخالفان شیعه اشاره می‌شود. این نکته گفتنی است که خواص صوفیه درواقع اصول مسلم عقیدتی شیعه را تایید کرده‌اند حال آن‌که بیشترین مشایخ صوفیه متقدم از میان اهل سنت برخاسته‌اند. باری بنا بر روایت...
دنیای استکبار در عصر حاضر بهترین ابزار استیلای خود بر جوامع بشری و دین‌زدایی و گسترش اباحه‌گری در این جوامع را ایجاد انحراف در اصول و احکام توحیدی قرار داده و برای این منظور ذائقه و سلایق گوناگون را هم با ابداء فرقه‌های پر زرق و برق و عناوین فریبنده مدّ نظر داشته است.
با آن‌که عده‌ای از علمای شیعه و سنی انتقادهای غلیظی بر تصوف داشته‌اند و کسانی چون ملاصدرای شیرازی و سید مرتضی و ابن جوزی ناملایمی‌های تصوف را می‌نمایانند، خود صوفیه نیز به تن خویش به راه انتقاد از انحرافات صوفیه رفته‌اند و همچون مولوی این عده منحرف را "شیران پشمین" و "پیران عرفی" خوانده‌اند. ارزنده‌ترین انتقادات را بر صوفیه ابی نصر سراج طوسی در کتاب...
بدعت‌گذاران در دین و اشاعه‌دهندگان وارونگی در احکام اسلام، باز هم در اقدامی غائله آفرینانه، یکی دیگر از شهرهای عالم‌خیز دنیای اسلام را برای رواج بی‌قیدی و اباحه‌گری نشانه رفتند. پس از شکست غائله‌ی قم که به روشنگری بیشتر مردم انجامید و تیر بلواجویان به سنگ خورد، این‌بار شهر بروجرد که سابقه‌ای طولانی در مبارزه با عقاید انحرافی صوفیه داشت، برای فتنه‌ای دیگر در نظر گرفته شد.
نیروهای انتظامی نیز با درخواست‌های پی در پی خواستار بازگشت اهل تصوف به شهرهای خود شدند؛ ولی دستوراتی که از بزرگان و مشایخ دراویش به آنان می‌رسید، مبنی بر تشجیع بیشتر آنان در ماندن در محل و تحریک برای برخورد احتمالی بود. تحریکات کارساز بود و در این رابطه دراویش حاضر در این مرکز، اقدام به برخورد با نیروی انتظامی حاضر در محل کردند...
منظور از تهذیب نفس این است که انسان در ایمان باطنی یا رفتن به باطن دین یا همان عرفان صحیح کوشش می‌کند و در ظاهر دین متوقف نشود و به باطن نیز دست یابد. لذا در اسلام می‌بینیم تاکید زیادی بر تهذیب نفس، توجه و تمرکز وجود شده است. تهذیب نفس دو شعبه دارد. یکی جنبه سلبی آن؛ یعنی همان که تخلیه یا پیرایش و زدودن رذایل گفته می‌شود و جنبه دیگرش تحلیه یا آرامش و به معنای کسب فضایل...
ابوالقاسم گورکانی همان قطبی است که شیطان رجیم را به واسطه‌ی سجده نکردن بر حضرت آدم و در اصل سرپیچی از امر خداوند شایسته‌ی تحسین و تقدیر دانسته بود. او با تعبیراتی چون خواجه‌ی خواجگان و سرور مهجوران در وصف ابلیس، کار شیطان را توجیه می‌کند و می‌گوید که وی به این دلیل از دستور سرپیچی کرد که غیر خدا را شایسته‌ی سجده نمی‌دانست...
فراوان پیش آمده که تحت عنوان عرفان، تندروی‌هایی می‌شود که از معارف دینی فاصله گرفته می‌شود و انواع افراط‌ها و تفریط‌ها چه در مباحث عرفان نظری و چه در مباحث عرفان عملی پیش می‌آید. عرفان عملی چیز نیست که در چند سطر بشود آن را توضیح داد. اما مقداری از خطوط کلی را که در این زمینه باید توجه داشته باشیم تا از لغزش‌هایی که در طول تاریخ...