غصب خلافت
بیعت امام علی (ع) با خلفا از جمله مسائلی است که هنوز طراوت خاص خود را از دست نداده است. این مساله به بیعت و کیفیت بیعت امام با دیگر خلفاء می‌پردازد. آنچه می‌توان گفت این است که در میان علمای شیعه، این بیعت با اجبار صورت گرفته است و علمای اهل‌سنت نیز به این امر اشاره کرده‌اند.
بعد از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و غصب خلافت امام علی (علیه‌السلام)؛ حضرت زهرا (علیهاالسلام) در بین متحصنین و معترضین به خلافت ابوبکر، نقش مهمی را ایفا کرد.
واقعه‌ی سقیفه بنی‌ساعده که مبتنی بر سنت‌های قبیله‌ای در جاهلیت بود، اولین و بزرگ‌ترین انحراف و شکافی بود که بین مسلمانان به وجود آمد و بر اساس این اتفاق اکثریت مسلمین از پیمان خود مبنی بر اطاعت از جانشین منصوص رسول خدا سر باز زدند و عهد شکنی کردند. انحرافاتی مانند ایجاد و شکل‌گیری فرق منحرف در اسلام مانند تصوف از تبعات حتمی جریان سقیفه است.
برخی در صدد این هستند که ثابت کنند ابوبکر در زمان بعثت جیش اسامة در مدینه مانده و نماز جماعت می خوانده تا او را جانشین پیامبر خطاب کنند. اما با کنکاش در روایات خود اهل سنت ثابت می شود که ابوبکر به همراه مهاجرین و انصار به سپاه اسامة پیوسته بود پس با این دلائل ثابت خواهد شد که ابوبکر به هیچ وجه در آن زمان در مدینه نیوده است.
مدعیان خلافت در حدّ و اندازه‌ی جانشینی پیامبر نبودند، بلکه در مواقعی موجبات ناراحتی رسول خدا را فراهم می‌کردند. ایجی می‌نویسد: «روایت شده رسول خدا نخست ابوبکر را به طرف خیبر فرستاد که او فرار کرد و شکست خورد. سپس عمر بن خطاب را فرستاد و او هم به همان سرنوشت دچار شد، پس در این هنگام پیامبر ناراحت و خشمگین شد.» و عبدالکریم خطیب می‌گوید: «در میدان‌های نبرد، هیچ شجاعتی از ابوبکر دیده نشده است.»
از عمر درباره خلافت نقل شده: «بیعت با ابوبکر امری ناگهانی و بدون تدبیر بود، که خداوند شرّ آن را دفع کرد. ... اگر کسی دوباره آن را تکرار کرد، او را بکشید.» و به پسرش نیز گفت: «اگر خلیفه مشخص کنم، به ابوبکر اقتدا کرده‌ام، و اگر خلیفه معین نکنم و به پیامبر اکرم.» که ابتدای این کلام صحیح است نه قسمت دوم آن؛ چرا که غیر از غدیر و موارد دیگر، درخواست قلم و قرطاس توسط پیامبر را شخص عمر اجابت نکرد.
در منابع معتبر اهل سنت عذرخواهی برخی از مسببین اختلافات پس از رحلت پیامبر آمده است؛ مثلاً درباره خلیفه اول آمده است: «وی از جای برخاست و ضمن خطبه‌ای از مردم عذر خواست و گفت: من برای تصدّی خلافت، هرگز حرص نورزیده و به آن رغبت نداشته و ...» و یا عمر بن خطاب در مورد بیعت با ابوبکر گفت: «بیعت با ابوبکر ناگهانی بود.» واحسرتاه از جهل صحابه‌ای که دیگران را هم به دنبال خود به جهنم کشاندند و اقراری که بزرگان اهل سنت آن را در کتاب‌های خود نوشته، ولی دیدگاه خود را تغییر ندادند.
تمام ادیان بزرگ الهی تا آمدن دین جیدتر، دچار حوادث و اتفاقات گوناگون شدند، دین اسلام نیز از این قاعده مستثنا نگردید و برخی حوادث قبل از رحلت پیامبر و برخی بعد از رحلت آن حضرت واقع شد. این حوادث به خاطر اصحابی به‌وجود آمد که یا خوب عمل کردند و زیبا جلوه داده شد و یا بد عمل کردند و ناپسند نمایان گردید.
بعد از رحلت پیامبر، علی‌رغم میل پروردگار و رسول خدا مبنی بر وصایت و جانشینی حضرت علی (علیه‌السلام) بر این منصب مهم، اما برخی از اصحاب پیامبر آن را از محلش دور کردند و علی (علیه‌السلام) را با آن همه ویژگیهای منحصر به فرد کنار زدند در حالیکه می‌دانستند شایستگی آن را ندارند و امیرالمؤمنین در تمام مشکلات آنان را یاری می‌کرد.
اصحابی که بعد از رحلت پیامبر اسلام کودتا کردند و خلافت را از فردی که در اصل خلیفه رسول خدا بود، غصب کردند، افرادی را که صلاحیت امامت نداشتند و به عدم شایستگی به خلافت اقرار می‌کردند، جای ایشان نشاندند، اما باز حاضر به کناره‌گیری از این مقام نشدند.
اگر کسی تاریخ اسلام را دقیقا مطالعه کند، یقیناً خواهد فهمید که خلیفه و جانشین بعد از پیامبر اکرم حضرت علی (علیه‌السلام) است که خداوند به آن دستور داده و پیامبر آن را برگزید. چرا که فقط اوست که می‌توانست مردم را هدایت کند، اما برخی کودتاگران مانع از این امر مهم شدند و خود را بالاجبار خلیفه پیامبر نامیدند.
در احادیث نبوی فراوانی، امامت و جانشینی ایشان برای مردم بازگو شد، اما بعد از رحلت پیامبر این مردم به بیراهه رفتند، خصوصا برخی از اصحاب این امر مهم الهی را با تشکیل جلسه‌ای در سقیفه بنی ساعده به انحراف کشاندند و حاضر به پذیرش ولایت امیرالمؤمنین نشدند و بهانه‌های باطلی را مطرح کردند.
در قرآن و احادیث نبوی حق تقدم حضرت علی (علیه‌السلام) به امر خلافت مورد تاکید قرار گرفته که بعد از رحلت پیامبر این امر مهم صورت نگرفت، حال اگر قرآن و احادیث را نادیده انگاریم، اعترافاتی که از خلیفه دوم نقل شده و خصوصیات افراد حاضر در شورای خلافت را گفته، این مهم را می‌رساند.
زندگی عمر بن خطاب، قبل از اسلام تا رحلت پیامبر و بعد از آن که بنای خلافت خودش را برای بعدها فراهم کرد، از جهاتی قابل تامل و حائز اهمیت است؛ او یکی از صحابه است که علاوه بر ضعفهای روحی فکری، کاستی‌های فراوانی از نظر دینی و اعتقادی داشت که در نوع خود منحصر به فرد است.