ملی گرایی
پس از اینکه شاه ساسانیان، در جنگ، نوامیس یکی از قبائل عرب را غارت کردند، آن قوم تصميم گرفتند از اين پس اگر دختردار شدند زنده زنده دفنشان كنند (تا اینکه به ذلت و حقارت دچار نشوند)، و همين كار را كردند، قبايل ديگر نيز از آنها ياد گرفته، كم كم اين جريان در همه جا منتشر شد، و دختركشى باب گرديد. قلب انسان، پس از سیر در تاریخ و مشاهده آن همه جور و ستم...
خلاصه اینکه یوتاب ابداً در زمان حمله اسکندر مقدونی، هیچ دفاعی از ایران نکرد. چون وی حدوداً 300 سال پس از حمله اسکندر متولد شد! از سویی وی همسر یک سردار رومی و متحد رومیان بود. هیچ نسبتی هم با آریوبرزن (سردار هخامنشی) نداشت، بلکه خواهرِ آریوبرزن دوم (حاکم آذربایجان و ارمنستان در زمان اشکانیان) بود. لذا هیچ افتخاری برای ایران شمرده نمیشود...
احسان یارشاطر، متولد ۱۲۹۹ هجری خورشیدی، بنیانگذار مرکز مطالعات ایرانشناسی و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک است. وی همچنین مؤسس و سرویراستار دانشنامه بزرگ ایرانیکا (Encyclopædia Iranica) است. ایشان معتقدند که عمده ایرانیان از روی اختیار مسلمان شدند. همچنین گفته اند که وشنفکران نخبه ایرانی خودشان را وقف...
میگویند: «ای زن ایرانی! مگر اسلام برای تو چه ارمغان آورده است؟!» پس لازم دیدیم، که ارمغان اسلام برای بانوان فرهیختۀ ایرانی را برشماریم و از سویی به باستانگرایان اسلامستیز یادآوری کنیم که آنچه شما به آن میبالید، چیزی جز ننگ و رسوایی نیست. پس بانوی فرهیختۀ ایرانی! دختر این آب و خاک! فرزند وطن! گوش دار! بشنو کنون طنین اذان را...
بعثیسم هم یک گفتمان است، هم جنبش. هم در قالب حزب در آمده است و هم حدود نیم قرن تجربهی حکمرانی سیاسی را در کارنامهی خود دارد. میتوان آن را به مثابهی هر یک از این موارد مطالعه کرد. اما ما تلاش میکنیم در اینجا آن را بیشتر به مثابهی یک گفتمان تحلیل کنیم، گفتمانی که البته گوناگونیهایی را در بطن خود پرورده است. بعث در لغت به معنای رستاخیز...
اصطلاح ناصریسم به گفتمان سیاسی سرهنگ جمال عبدالناصر (15 ژانویۀ 1918-28 سپتامبر 1970) در دوران حکومت او بر مصر بین سالهای 1956 تا 1970 اشاره دارد. ناصریسم را همچنین میتوان با تفسیرهای گوناگون، جنبش ایدئولوژیک، جنبش مدرنساز، جنبش اعتراضی علیه امپریالیسم و استعمارگری غربی و یا نوعی جنبش پوپولیستی دانست. در دهههای...
زوال امپراتوری عثمانی در عالم اسلام و به ویژه سرزمینهای عربی خاورمیانه که در نهایت به الغای رسمی خلافت در ترکیه در سال 1924 میلادی منتهی شد، واقعه ای سرنوشت ساز در سراسر خاورمیانه، هم به لحاظ فکری و هم به لحاظ سیاسی بود. لغو خلافت از سوی مصطفی کمال پاشا (1881-1938) موجب از میان رفتن نقطهای مرکزی بود که هویت جهانی مسلمانان...
با پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از عناصر و چهرههای مؤثر در عصر پهلوی دوم از ایران گریختند. آنها میدانستند با توجه به عملکردشان در دوران قدرت و خیانتهایی که در حوزههای مختلف مرتکب شده بودند، دیگر در ایران بعد از انقلاب و در میان مردم جایی ندارند. به همین دلیل، با ثروت نامشروعی که در دوران پهلوی اندوخته بودند، از ایران گریختند و به کشورهای مختلف...
آیرون ساید در خاطراتش مینویسد: «شخصاً عقیده دارم یک دیکتاتوری نظامی گرفتاریهای ما را در ایران برطرف خواهد کرد و ما را قادر خواهد ساخت بیهیچ دردسری، این کشور را ترک گوییم.» آیرون ساید در بخش دیگری از دفتر یادداشتش مینویسد: «تصور میکنم همه قبول دارند که من کودتا را مهیا کردهام. دقیقاً میتوان گفت که من کودتا کردم...
در حالی که دولتهای مطلقه پا بند عقلانیت و منافع ملی بودند و به خدمتگزاران خود احترام میگذاشتند، عملکرد رضاشاه جنبه شخصی و حب و بغضهای فردی داشت. رضا شاه یک نظام اداری بادوام را بنیانگذاری کرد و ارتش مدرن پدید آورد، ولی افراد مهم بوروکرات را در نهایت تحمل نکرد و حذف نمود، افسران ارتش مدرن هم باید تمامی آرمانهای خود را...
حاکمیت 53 ساله پهلوی ها در ایران را باید یکی از تاریکترین و اسفناکترین فصلهای تاریخ این سرزمین دانست. ماهیت جعلی و دست نشانده این رژیم سبب میشد تا این رژیم هیچگاه ریشه ای در فرهنگ غنی اسلامی-ایرانی کشورمان نداشته باشد. حاکم بودن مناسبات ارتجاعی،خودکامه، فاسد و حقارت آمیز در راس رژیم پهلوی را میتوان به بهترین نحو از میان خاطرات...
کاتوزیان به نقل از ابتهاج، رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه، مینویسد: «شاه ارتش را ملک خود و درآمدهای نفتی را متعلق به خودش میدانست. در بسیاری از موارد، خودم در تلویزیون دیدم که میگفت من، پول من، نفت من، درآمد من. او بههیچوجه معتقد نبود که درآمدها متعلق به مردم است.» پس از شاه، خاندان پهلوی در رتبهی بعدی هرم فساد اقتصادی بودند که عمدتاً...
ایران اسلامی در پایان هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه این کشور، بیش از 190 هزار شهید را تقدیم کرد، اما هرگز از قطعهای کوچک از خاک خود نگذشت. حال با توجه به این گفتهها، میتوان قضاوت نمود که آیا جمهوری اسلامی براساس آموزههای اسلامی خود در حفظ قلمرو و مرزهای ایران موفق بوده است یا حکومت پهلوی که سخن از آموزههای ملیگرایانه و ناسیونالیستی...
در همان زمان که مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک در ترکیه سودای جمهوری در سر داشت و در اندیشه الغای خلافت بود (دههی سوم قرن بیستم)، در ایران، رضاخان میرپنج مراحل کسب قدرت سیاسی و نظامی (وزارت جنگ، نخستوزیری و سپس شاهنشاهی) را با سرعتی شگفتآور، یکی پس از دیگری طی مینمود. آتاتورک در 1924 خلافت را الغا کرد و...