تاریخچه
صوفیان برای اباحه گری و فرار از شریعت راه های زیادی را رفته‌اند و از جمله ی این روش ها اعتماد به ظاهر آیات الهی و به اصطلاح ظاهرگرایی است.
همان‌طوری که می دانیم عالمان دین پژوه در زمینه پیدایش تصوف گمانه هایی زده‌اند، در این میان عده ای گفته اند تصوف چیزی نیست جز تاثیر گرفتن صوفیان از آداب و رسوم رهبانان مسیحی. در این نوشته سعی بر آن داریم که به چگونگی تاثیر آداب و رسوم مسیحیت بر تصوف و برخی از علت‌های آن بپردازیم.
عدّهاي منشاء شکل گيري تصوف را افراد دلسوزي مي‌دانند که از زندگي تجملاتي دوري گزيده و زهد خشک و طاقت فرسا را به جان خريده و همين طرز تفکر، ميتواند منشاء شکل گيري تصوف باشد، در اين نوشتار به بررسي اين نظريه ميپردازيم.
بزرگان تصوف گرچه متأدب به برخی آداب عامه پسند بوده‌اند، اما چون مسیر را بر خلاف دستورات الهی طی کرده اند، طبعات این مسیر اشتباه مرتباً گریبان‌گیر ایشان بوده است.
عده اي از تصوف پژوهان براي تصوف سرچشمه هايي تصور کردهاند. برخي معتقدند که تنها علت بوجود آمدن تصوف، تعاليم قرآن و سنت رسول الله (ص) و صحابه ميباشد. اما اگر تنها علت پيدايش تصوف، قرآن و سنت بوده، چرا که شواهدي در تصوف موجود است که با صريح آيات قرآن و روايات معصومين (ع) مخالف است؟
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ يکي از مکاتب سده اول هجري مکتب زهد است. و اين مکتب بر اصول و قوانين و اصطلاحاتي پايبند است که در ذيل به آنها اشاره مي شود.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مطالعه در شرح حالات و زندگی صوفیان این دوره و تامل در گفتار آنها، آشکار می کند که در این دوره عناصر واقعی عرفان در گفته های اساسی صوفیان پدیدار می شود.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_صوفیه در قرن دوم روشی همانند قرن اول داشت، یعنی کمتر دست به انحرافات دینی زد و همانند قرن اول شریعت مدار بود اما در عمل به شریعت جانب افراط را پیش گرفته بود.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_برای آنکه روشن شود که تصوف چگونه آغاز شد و چگونه سیر صعودی پیدا کرد، بهتر آن است که به نظر ابوالفرج عبد الرحمن ابن جوزی که یکی از منتقدان تصوف است توجه شود.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_تصوفي که امروزه از آن ياد مي شود به گمان عده اي، ترکيبي از آيين هاي مختلف است و يکي از پر تاثير ترين اين آيين ها بر تصوف، تصوف هندي است که پيرامون آن به بحث مي پردازيم.
از نگاه برخي، پيش زمينه هاي تشکيل تصوف نه بصورت فرقه اي، بلکه به نيت تقرب به خداي متعال و در قالب علاقه به زهد و زندگي زاهدانه در صدر اسلام توسط گروهي از مسلمانان شکل گرفت.
درباره منشا تصوف نظرات گوناگونی است که خلاصه آن این است که تصوف یا زمینه اسلامی دارد یا از غیر اسلام وارد اسلام شده است. در این نوشته به نظریه ای که در مورد منشا اسلامی تصوف است می پردازیم.
در ریشه های پیدایش تصوف تقریبا دو نظریه وجود دارد؛ اول آنکه تصوف معلول ادیان و فرقه های خارجی غیر از اسلام است، و دوم آنکه تصوف زاییده اسلام و فرزندی است از او که بواسطه افراط و تفریط در دین بوجود آمده است.
لفظ عارف و صوفی گاهی مترادف هم استعمال می شود ، اما گاهی کاملا متمایز باهم استفاده می شود. در این نوشتار به تفاوتهای این دو لفظ در بیان اندیشمندان می پردازیم.