شاهدبازی و نظربازی از عقاید برخی از صوفیه است که آن را طریقی برای رسیدن به خدا معرفی می‌کنند. غزالی شاهدبازی را به شهوت و عبرت تقسیم کرده و شاهدبازی از روی شهوت را گناه می‌پندارند، در حالیکه خود گرفتار همین مسئله است!

در آئین هندو می‌توان فرقه‌ها و طریقت‌هایی را دید که شباهت زیادی به فرقه‌های صوفیه دارد. طریقت‌های همچون مکتب ودانتا و لاکولیشاباشوپانا که عینا به لحاظ اعتقادی و رفتاری، شبیه طریقت اباحیه و ملامتیه هستند. که یکی همچون اباحیه قائل به مباح بودن هر عملی است و دیگری قائل به دیوانه‌واری است تا مورد ملامت قرار گیرند.

سعدی شیرازی در اشعار خود گاهی بصورت کنایه و گاه مستقیم به صوفیان تاخته و از رفتارهای نابهنجار ایشان انتقاد کرده است. انتقاد سعدی شیرازی به صوفیان با زبان عامه مردم صورت گرفته است، گویا سعدی در مذمت صوفیه از زبان مردم عامی کمک گرفته است و آنچه که مردم درباره صوفیان باور داشتند را به نظم درآورده است.

سران صوفیه مدعی‌اند که تصوف ریشه در قرآن و سخنان معصومین (علیهم السلام) دارد. لذا تصوف را یک بدعت ندانسته‌اند، بلکه معتقدند که تصوف روح اسلام و صوفیان برگزیدگان از میان مسلمین هستند! درحالی‌که به اعتراف برخی از بزرگان صوفیه، تصوف پاره‌ای از آداب خود را از مذاهب غیراسلامی گرفته است.

از جمله کسانی که به بزرگان صوفیه اعتراض دارد، احمد جامی معروف به شیخ ژنده پیل است. او بزرگانی را که مسند رهبری صوفیه را تصاحب کرده‌اند را مورد نکوهش قرار داده و معتقد است هر ناپیراسته و ناتراشیده‌ای خود را صوفی خوانده است. اگر اینطور باشد، به راستی کدام یک از ایشان صوفی واقعی است؟

هجویری از صوفیان قرن پنچم نسبت به صوفیه اعتراض داشته و معتقد است صوفیان این عصر علم تصوف را پاره کرده و آن را از بین بردند. او به تصنیف کتب توسط صوفیان اعتراض کرده و صوفیان را به سه قسمت تقسیم کرده و معتقد است هیچ‌یک از صوفیان قدر کتب صوفیه را ندانسته و همگی درصدد بهره‌برداری شخصی از آثار صوفیه بودند.