سلفیت
سلف، نام فرقهای است که در ظاهر به دین اسلام تمسک میجویند، خود را پیرو سلف صالح میدانند و در اعمال، رفتار و اعتقادات خود میکوشند از پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله)، صحابه و تابعین پیروی کنند. به گذشتگان از صحابه و تابعان آنان، سلفی اطلاق میشود، ولی در سخنان امروزی به پیروان احمد بن حنبل و اهل حدیث، سلفی میگویند.
ابنتیمیه معتقد است طلب حاجب در چیزی که برآورده شدن آن مختص خداوند است مثل شفای مریض از غیر خداوند جائز نیست. در پاسخ باید گفت که اختصاص اعمالی همچون شفای مریض به خداوند صحیح نیست، بلکه بالاتر از آن همچون خلقت از بشریت به اذن خداوند صورت گرفته است.
ابنتیمیه زیارت را بدعت میداند در حالیکه اکثر علمای اسلام، زیارت را مستحب میدانند. تقی الدین سبکی در رد ابنتیمیه کتاب شفاء السقام را تألیف کرده است، تا ثابت کند که بنا بر روایات وارده در منابع اسلامی، زیارت مستحب است.
داعش با استناد به قاعده «من لم یکفر الکافر» حتی کسانی را که زیارت، توسل و شفاعت و ... را قبول ندارند، تکفیر میکند؛ زیرا معتقد است اعتقاد نداشتن به این امور کفایت نمیکند، بلکه باید انسان مسلمان، هر کسی را که چنین اعتقادی داشته باشد، تکفیر کند.
یکی از مهمترین مبانی در اندیشههای افراطیون و گروههای تکفیری، قاعدهای است موسوم به «من لم یکفرالکافر» که طبق آن هر کس کافری را کافر ناند خود کافر است. اما در صدر اسلام که بسیار مورد استناد و ادعای خود تکفیریها است این موضوع نبوده و صحابه اینگونه عمل نمیکردهاند. شواهد این موضوع در کتابهای اهل سنت وجود دارد.
سید قطب از نظر فکری شاگرد حسن البنا نیست و با عقاید اخوان المسلمین نیز تفاوت دارد. وی برخی از موضوعات جدیدی مثل دارالحرب، دارالکفر، جاهلیت و... را مطرح کرد که در ادبیات اخوان المسلمین مطرح نیست.
سید قطب اگر چه از اعضای اخوان المسلمین نیست، ولی با اتخاذ مواضع شجاعانه و رادیکال تأثیرات زیادی بر اخوان المسلمین گذاشته است.
مکتب قرآن اگر چه خود را غیر از سلفیه میداند ولی در اعتقادات زیادی با سلفیه شباهت دارد. تشابه اعتقادی باعث شده است که مکتب قرآن به سلفیه نزدیک باشد.
مکتب قرآن در عقایدی همچون ایمان و کفر و نفی حدیث با سلفیه تفاوتی اساسی دارد و به حدیث توجهی ندارد، این در حالی است که سلفیه به حدیث خیلی اهمیت میدهد.
احادیث بسیاری در برتری امیرالمومنین (علیهالسلام) از سوی پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) نقل شده است که یکی از آنها حدیث ولایت است. این روایت از سوی ابنتیمیه تضعیف شده است و این در حالی است که البانی آن را صحیح میداند و ابنتیمیه را در نقد شیعیان، عجول دانسته است.
کاک احمد مفتی زاده موسس مکتب قرآن کردستان است. مواضع مکتب قرآن کردستان بسیار نزدیک به سلفیه است، هر چند با سلفیه نیز متفاوت است.
محمد بن عبدالوهاب و شاه ولی الله دهلوی اگر چه هر دو متأثر از ابنتیمیه هستند ولی از نظر فکری با یکدیگر اختلاف اساسی دارند.
یکی از اقسام توحید، توحید عبادی است. آلوسی سلفگرا در تعریف، عبادت را عالیترین مرتبه خضوع میداند. با این تعریف باید سجده حضرت یعقوب (علیهالسلام) که عالیترین مرتبه خضوع است را در مقابل حضرت یوسف (علیهالسلام) شرک دانست!!!
سلفیگری اصلاحی ذاتا با دیگر جریانهای سلفی متفاوت است. این جریان بر خلاف دیگر فرقههای سلفی در جهت تقریب و همگرایی اقدام میکند.