سنت
قرآن و حديث از مهمترين منابع فهم اسلام هستند که غالب شیعیان و اهل سنت، حجیت هر دو را قبول دارند و احکام و قوانین الهی را از آن منابع استنباط و استخراج میکنند. آيات و احاديث زيادی بر حجیت آن دو به همراه هم تأکید دارند، اما جریانی افراطی به نام قرآنیون، حجیت احادیث را انکار کرده و به قرآن بسندگی رو آورده است.
صبحی منصور (از مروجان فرقه اهل سنت قرآنیان) مدعی است که با توجه به آیات قرآن، تنها قرآن راه مستقیم است و در نتیجه احادیث پیامبر، مسیری ناصحیح است. این در حالی است که آیات قرآن بر این اعتقاد، خط بطلان میکشد.
قرآنیون در مفهوم گیری از آیات، کلام الهی را بی نیاز از سنت دانسته و آیات الهی را برای همه قابل فهم می دانند؛ در صورتی که سعادت انسان در دنیا و آخرت وابسته به شناخت دقیق آموزههای اسلام و عمل به رهنمودهای آن است.
قرآن و حديث، از مهمترين منابع فهم اسلام هستند که غالب شیعیان و اهل سنت، حجیت آن دو را قبول دارند. آيات و احاديث زيادی بر حجیت آن دو، به همراه هم تأکید دارند و آن دو با هم را مايه سعادت مسلمانان میدانند. اما افراط برخی از مسلمانها در قرآن و در حديث، سبب به وجود آمدن جريانهايی خاص شد.
دیدگاه قرآنیون پیرامون کفایت قرآن در بخش اعتقادات و بی نیازی آن از سنت، دیدگاه درستی به نظر نمی رسد؛ زیرا مقصود بخشی از آیات اعتقادی همچون آیات رؤیت خداوند، کرسی، جبر و اختیار، قضا و قدر و برخی از صفات الهی، بدون نیاز به سنت، به خوبی روشن نمی شود.
احمد صبحی منصور از قرآنيون معاصر، با استناد به برخی از آيات قرآن تلاش مي کند جايگاه پيامبر (ص) را در غير از شأن ابلاغ نپذیرد و کارکرد سنت را در تمامی حوزه های دينی، از اعتبار ساقط کند. در پاسخ باید بگوییم که بر اساس آیات قرآن یکی از شئون مهم پیامبر خدا (ص) تبیین قرآن است که به گفته برخی مفسران، این آیات بر حجیت قول رسول خدا (ص) دلالت دارد.
احمد صبحی منصور از قرآنيون معاصر، با استناد به برخی از آيات قرآن تلاش می کند جايگاه پيامبر (ص) را در غير از شأن ابلاغ نپذیرد و کارکرد سنت را در تمامی حوزههای دينی، از اعتبار ساقط کند؛ پاسخ این است که بر اساس آیات قرآن یکی از شئون مهم پیامبر خدا (ص) تبیین قرآن است که به گفته برخی مفسران، این آیات بر حجیت قول رسول خدا (ص) دلالت دارد.
خداوند قرآن را به گونه ای نازل کرده که نور و هدایت است و بیانگر همه چیز؛ پس دلیل نیاز به تفسیر قرآن چیست؟ قرآن معارفی را كه بشر به آن نيازمند است، در حجم بسيار اندک از الفاظ، ارايه كرده است؛ اين امر سبب شده كه فهم بخشی از آيات، نيازمند دقت بيشتر و تحقيق عميق تری برای پی بردن به مقصود خداوند باشد. بنابراين ضرورت ايجاب می كند که تفسیری برای آیات قرآن وجود داشته باشد.
مبین بودن قرآن، بیتردید بدین معنا نیست که همه معارف قرآن برای همه مردم، واضح و روشن است و نیازی به تفسیر و تبیین ندارد؛ بلکه معارف قرآن، مراتبی دارد و هر کس به حسب استعداد و ظرفیت فکری و روحی خود، از روشنایی و روشنگری این کتاب آسمانی، پرتو میگیرد.
سنت قطعی معصومین هم مثل قرآن حجت است و آن همه تأکید که در قرآن در باب أسوه بودن پیامبر (ص) و اطاعت از وی آمده، در صورت حجیت نداشتن سنت، بیارزش خواهد بود؛ لذا سنت حجت است.
قرآنیون معتقدند فقط قرآن بر پیامبر (ص) وحی شده است و سنت آن حضرت، منشأ وحیانی ندارد؛ لذا فاقد حجیت است. اما از نگاه قرآن کریم، آیات متعددی دال بر وجود وحی دیگر؛ غیر از وحی قرآنی دارد و از نظر حجیت، مثل وحی قرآنی است و آن همان سنت است.
صبحی منصور ادعا میکند که تدوین حدیث در قرن سوم، یعنی دو قرن پس از رحلت پیامبر(ص)، آغاز شد. در پاسخ میتوان گفت که این ادعا خلاف واقع است و تدوین سنت نبوی در اهل سنت نیز از زمان عمر بن عبدالعزیز مجاز گردید و در سالهای آغازین قرن دوم هجری به صورت رسمی آغاز شد.
یکی از مبانی قرآنیون برای مدعای خود این است که قرآن جامع و تبیان هر چیزی است و نیاز به سنّت پیامبر (ص) ندارد؛ اما این دیدگاه قرآنیون مخالف اتفاق علمای فریقین است؛ زیرا همه آنها قائلند که قرآن اصول کلی و بنیادهای دین و احکام آن را بیان کرده است و تفصیل و کیفیت آنها را برعهدهی پیامبر (ص) گذاشته است.
قرآنیّون سنت عملی پیامبر(ص) را قبول ندارند و میگویند: سنت پیامبر (ص) حجّیّت مطلق زمانی و مکانی ندارد. در مقام پاسخ به این ادعا میگوییم آیاتی که انسان را به صورت عام مورد خطاب قرار داده است، مقید به کسانی نیست که معاصر پیامبر (ص) بودهاند و یا اختصاصی به مردم مکه و مدینه ندارد، بلکه همه مردم تا روز قیامت را شامل میشود.