پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ عبدالحمید در آستانه شهادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، تنها یک جمله در مورد حضرت گفت و به این مناسبت، به تعریف از صحابه پرداخت. او گفت: «اعتقاد ما آن است که تمام صحابه و اهل‌بیت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وآله، انسان‌های بزرگ و شایسته‌ای هستند، زیرا تربیت‌‌یافته انسانی هستند که صاحب وحی و معجزه و مورد توجه خاص الله تعالی بود. ... تمام شاگردان ایشان، زبده و مخلص بودند. البته بر اساس دیدگاه اهل‌سنت، صحابه معصوم نبودند و دچار گناه و لغزش شده‌اند، اما در قرآن مجید، هر جا بحث لغزش صحابه مطرح شده، بلافاصله بعد از آن، عفو الله تعالی هم ذکر شده است که صحابه مورد عفو قرار گرفته‌اند».[1]

ما انکار نمى‌کنیم که اکثر اصحاب و یاران پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله، افراد وارسته و پاکى بودند، ولى اینکه ما یک حکم کلّى کنیم و همه را با تقوا و عادل دانسته یا بگوییم ما آنان را معصوم نمی‌دانیم، ولی همه آنان، مورد عفو خدا قرار گرفته‌اند، صحیح نیست و آيات قرآن، چنین موضوعی را رد می‌کند.[2]

در یکی از آیات قرآن آمده است: «إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ بِبَعْضِ ما كَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ»؛[3] «کسانى كه در روز روبه رو شدن دو جمعيّت با يكديگر [روز جنگ احد] فرار كردند، شيطان آنها را بر اثر بعضى از گناهانشان، به لغزش افكند. خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و حليم است». در این آيه، اشاره به اصحابى است كه در روز جنگ احد، پا به فرار گذاشتند و پيامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله را در مقابل دشمن تنها رها كردند. در آیه ذكر شده که شيطان بر آنها غلبه كرد و غلبه شيطان هم به سبب گناهان آنان بود. درست است که ذيل آيه آمده است كه خداوند آنها را بخشيد، ولى بخشش پروردگار، مفهومش اين نيست كه آنها عادل بودند و مرتكب گناه نشدند، بلكه با صراحت مى‌گويد آنها مرتكب گناهان متعددى شدند. بنابراین نمی‌توان با این آیه که بخشش خداوند از گناه فرار از جنگ احد را ذکر کرده، حق هرگونه انتقاد را نسبت به اعمال صحابه، مخصوصاً اعمال و رفتار آنان پس از رحلت پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله گرفت.

به هر حال ما قائل به نفاق و فسق همه صحابه نيستيم؛ اما معتقدیم که هیچ یک از عالمان اهل‌سنت، نمی‌تواند از نظريه عدالت همه صحابه دفاع کند و به اين بهانه شیعه را کافر بخواند. این قاعده، مخالف آيات قرآن و شواهد تاريخی و حدیثی است و اعمال صحابه به شهادت کتب فریقین، پر از مخالفت با خدا و رسول خدا صلى‌الله‌علیه‌وآله است.

به این جهت مناسب بود که عبدالحمید به جای دفاع از صحابه پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله، در ایام شهادت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، مقداری از فضائل بی‌نظیر و فراوان حضرت در کتب اهل‌سنت را برای مستمعین خود تشریح می‌کرد و می‌گفت در بین صحابه، هیچ یک، به اندازه امیرالمؤمنین علیه‌السلام، حدیث صحیح در فضیلتشان نقل نشده است.[4]

پی‌نوشت:
[1]. سخنان عبدالحمید در 10 فروردین 1403.
[2]. «اشتباه عبدالحمید در بخشیده شدن صحابه»
[3]. سوره آل عمران، آيه 155.
[4]. ابن جوزی، از بزرگان اهل‌سنت گفته است: «امام احمد بن حنبل گفت: به اندازه‌ای كه با سندهای صحیح برای امیرالمؤمنین علیه‌السلام، فضیلت نقل شده، برای هیچ یك از صحابه نقل نشده است». (مناقب أحمد، ابن‌جوزی، ص۲۲۰) ابن عبدالبر نیز از احمد بن حنبل، اسماعیل بن اسحاق قاضی و نسائی، نقل می‌کند که: «برای هیچ یك از صحابه، بدان اندازه كه با سندهای حسن (نیکو) برای امیرالمؤمنین علیه‌السلام فضیلت نقل شده، نقل نگردیده است». (الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ابن‌عبدالبر، ج۳، ص۱۱۱۵)