دلایل تکفیر معصوم علیشاه
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در پاسخ به توهمی که برخی از صوفیان و طرفداران ایشان در مورد حکم تکفیر معصوم علیشاه توسط آقا محمد علی کرمانشاهی بیان می کنند آن است که آقا محمد علی کرمانشاهی اجتهاد نمود و در اجتهاد خویش به خطا رفت و به اشتباه حکم تکفیر معصوم علیشاه را اجرا کرد، و حال آنکه این عده به سهو یا عمد به اشتباه افتاده و به این نکته التفات ندارند که اولا حکم تکفیر معصوم علیشاه تنها توسط آقا محمد علی کرمانشاهی صادر نشد؛ بلکه ایشان به واسطه تقوا و موقعیت علمی که داشتند از علمای عراق نیز در مورد معصوم علیشاه استفتاء نموده و از ایشان نیز کسب تکلیف کرده بودند، در نتیجه حکم تکفیر معصوم علیشاه را به تنهایی نمی توان به ایشان نسبت داد، بلکه نظر دیگر علماء بزرگ وقت نیز با ایشان یکی بود. لذا در این مورد مطالبی به نظر خوانندگان عزیز میرسد.
ازآنجاکه علماء راستین همواره مدافع حریم دین بوده و هستند به سیر مخالفت جدی گروهی از علماء با تصوف اشاره میکنیم. پس از درگذشت علامه مجلسی (رحمة الله علیه) که یکی از بزرگان علماء و متقدمین مبارزه با صوفیه بود، تا اواخر عصر کریمخان زند تااندازهای صوفیگری د ر بوته فراموشی منزل نمود و کمتر نامی از آن برده میشد. ولی در آن زمان که تازه بعد از نادرشاه کشور ایران سروسامانی گرفته بود و کریمخان زند، در جنوب و فارس دولت و حکومت نیرومندی را تشکیل داده و مردم در گهواره آسایش و آرامش و امنیت فراوانی زندگی میکردند، سید معصوم علیشاه هندی دکنی، مرید شاه علیرضا دکنی، به شیراز آمد و در شیراز نامش بر زبانها افتاد. وی مدعی بود که شاه علیرضا او را به کشور ایران اعزام داشته تا مردم این مرزوبوم را با سیر و سلوک آشنا سازد و بهطرف مشرب تصوف کشاند.[1]
معصوم علی مانند بیشتر جوکیان[2] هند، مردی مرتاض بود و در کارهای شگفتآور، ید طولایی داشت و همین امر موجب شیفتگی مریدان و سرسپردگان وی شده بود. نخستین افرادی که دست ارادت به او دادند فیضعلیشاه و پسرش نورعلیشاه بودند و نورعلیشاه چنان شیفتهاش شد که در سفر و حضر مراقب معصومعلی دکنی بود.
بهاینترتیب هنگامیکه سید معصوم علیشاه دکنی به دعوت صوفیان کرمانشاهی پنهانی وارد آن شهر شده بود و دیگر مریدانش در شهرها به کار خود مشغول و سرگرم بودند، مرحوم آیتالله آقا محمدعلی، خلف صالح وحید بهبهانی (رحمة الله علیه) او را دستگیر کرد و در منزل خود زندانی نمود و از معصوم علی دکنی خواست که دست از این ترویج صوفیگری بردارد و از این عمل خود توبه کند، ولی او از توبه کردن خودداری ورزید. لذا فتوای قتل معصومعلی را صادر کردند و او را به قتل رسانیدند و جسدش را به رودخانه «قرهسو»[3] واقع در حومه کرمانشاه انداختند. گفتنی است که گذشته از معصوم علیشاه، مظفر علیشاه و معطر علیشاه و مشتاق علیشاه نیز در همین دوران کشته شدند. بدینسان با کشته شدن این چهار تن و نیز با مرگ نورعلیشاه، جانشین معصوم علیشاه، صوفیان و دراویش ایران تااندازهای از تک و تا افتادند و آواره و دربهدر شدند.[4]
گواهی خواستن مرحوم آقا محمدعلی از مراجع شیعه درباره صوفیان و تصوف
یکی از اشکالاتی که در باب تکفیر و قتل معصوم علیشاه مطرح میشود آن است که آقا محمدعلی بهبهانی در تکفیر معصوم علیشاه، بااینکه مجتهد بوده است، اشتباه کرده است و وی را بهاشتباه به قتل رسانده درحالیکه معصوم علیشاه، از اولیای خدا بود. اما باید دانست که آقا محمدعلی بهبهانی(کرمانشاهی) بااینکه خود یکی از مجتهدین پر شهرت کرمانشاه و توابع آن سامان بود و از هرکسی آشناتر به مسلک صوفیان و روحیات مراشد و اقطاب آنان بود، ولی طریق احتیاط را از دست نداد و گواهی استشهادی نیز از ارباب اطلاع و دیگر مراجع و بزرگان در این زمینه خواست تا از این رهگذر جلو هرگونه کارشکنی را مسدود کرده باشد و مقامات و دربار و دولتمردان، اقدامات او را حمل بر غرض ننمایند.
پاسخ علامه بحرالعلوم (رحمة الله علیه) به استشهاد آقا محمدعلی بهبهانی
«بسمالله خیر الاسماء. در خروج این طایفه (صوفیه) از طریقه سداد و رشاد و سعی اینها در فساد و افساد عباد و بلاد، شکی نیست و شبهه نه و به سر حد ظهور رسیده و تأملی در آن نیست.
حرره سید محمدمهدی طباطبایی(بحرالعلوم)»
پاسخ صاحب ریاض(رحمهالله علیه) به استشهاد آقا محمدعلی
«بسمالله. مخفی نماند که اختلاف بل مخالفت طریقه و رفتار این طایفهها با طریق شرع انور در میان عالمیان مشهور و به سر حد ظهور رسیده و تأملی در آن نیست. بلکه پارهای اخبار و نقلهای چندی از ایشان نزد داعی به حد شیوع و استفاضه رسیده که هرگاه یکی از آنها از کسی ظاهر و صادرشده و ثابت شود که اعتقاد او است، بلا تشکیک قتل و اضرار او عقلا و نقلا واجب و لازم است.
لکن ازآنجاکه این چیزها به خصوص از اشخاص معینِ این جماعت سراپا ضلالت به حقیر نرسیده و حقیقت حال و احوال نزد داعی معلوم نیست، ازاینجهت شهادت درباره مستشهد علیه نمیتوان داد. جمعی کثیر در حضور داعی اینقدر شهادت در خصوص او که معصوم علیشاه محبوس در کرمانشاه باشد، نمودند که وی مرشد نورعلیشاه است و تربیت او از اوست. و اللهاعلم به حقایق الاحوال. دفع فساد مفسدین خواه ایشان صوفیان و مراشد و غیرایشان باشند، اگرچه به حبس و به هر نحوی که صلاح دانند، لازم و متحتم است.
کتبه الجانی علی الطباطبایی»
پاسخ مرحوم آقا سید محمدمهدی شهرستانی(رحمة الله علیه) به آقا محمدعلی
«بسمالله تعالی. مخالفت رفتار و طریقه ناهنجار این اشقیا با طریقه شرع انور و ملت مطهر حضرت سید البشر (علیه و علی اولاده آلاف التحیه والسلام) درنهایت وضوح و ظهور کالنور علی الطور برکافه خلایق ظاهر میباشد، خصوصاً این شقی الاشقیا (معصوم علیشاه) که پیر و مرشد بقیه ارباب ضلال بود و آن شقی (نورعلشاه) که در اطراف و اقطار او را مرشد میدانند و تعظیم و توقیری که نسبت به او مینمودند، به حدی بود که او را درالسنه و افواه این اشقیاء مسمی به معبود نموده و به همین لقب این بدبخت نامحمود را اسم برده و خود هم ابا و امتناعی از این خطاب نداشته، برای کفر و الحاد و زندقه او کفایت میکند. « وَکفَی بِهِ إِثْمًا مُّبِینًا [سوره نساء، آیه 50] همین گناه آشکار، (برای مجازات آنان) کافی است.»
مجملا بر کافه اهل اسلام، تعزیر و تکفیر و طرد و نفی و ابعاد ایشان متحتم و از لوازم ایمان است. لکن چون داعی با این شقی بدبخت ملاقات و مکالمه ننموده تا حکم صریح به جواز قتل او نماید، لهذا تصریح به جواز او نمیتواند نمود مگر آنجاها ما فی الضمیر او بروز کند، به حدی که شبهه را در آن راه نباشد.
و نظر به اعتقاد داعی، حبس مخلد او در همان کرمانشاه اولی و الیق و به مراعات دین احوی و اوفق خواهد بود که در هر بلد و مکان روانه شود، باعث اضلال و کفر و زندقه عباد خواد شد. والله یعلم».
همگی این موارد غیر از آن چیزی است که صوفیه در باره آقا محمد علی بهبهانی (کرمانشاهی) اعتراف دارند.[5]
در نتیجه در جواب شبههای که برخی از صوفیه در مورد اینکه آقا محمد علی بهبهانی (کرمانشاهی) به تنهایی حکم به ارتداد معصوم علیشاه را داد رد میشود و دانستیم که سید بحرالعلوم، صاحب ریاض و سید محمد شهرستانی(رحمة الله) درباره چنین مساله ای نظر خود را ابراز کردهاند.
پینوشت:
[1].زرینکوب عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، امیرکبیر، تهران، 1393، ص 320
[2]. برخی از پیروان مذهب هندو که توانایی انجام کارهای خارقالعاده رادارند؛ درویش و مرتاض هندی؛ یوگی؛ عمید حسن، فرهنگ عمید، سرپرست تألیف و ویرایش قربانزاده فرهاد، اَشجَع،۱۳۸۹، ذیل کلمه جوکی
[3].رودی که از شمال کرمانشاه به جنوب آن جاری است و از شمال شرقی میگذرد. شعبهای از آن از صحنه میگذرد.(جغرافیای سیاسی کیهان)
[4].قریب به این مضمون ر.ک به: زرینکوب عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، امیرکبیر، تهران، 1393، صص 321 و 322
[5]. مبلغی آبادانی، تاریخ تصوف و صوفیان، انتشارات حر، چاپ اول، 1376، ج 2، صص 980- 991
دیدگاهها
ناشناس
1394/10/13 - 22:49
لینک ثابت
خدا لعنت کند کسانی را که حکم
m.tavab
1395/02/25 - 08:57
لینک ثابت
سلام
سعید صاحب محمدی
1396/01/02 - 15:05
لینک ثابت
حلاج بر سر دار این نکته خوش
m.tavab
1396/01/06 - 17:11
لینک ثابت
با گفتن این شعر اشتباهات حسین
حامد
1396/08/21 - 13:28
لینک ثابت
واقعا دفاع از یه آخوند درباری
m.tavab
1396/08/21 - 22:21
لینک ثابت
سلام درباره این داستان بهتر
شاهد
1397/01/23 - 23:48
لینک ثابت
اون دونفر که حکم قطعی ندادند
m.tavab
1397/01/26 - 18:37
لینک ثابت
بهتره احکامی که داده شده رو
مشهود
1397/03/30 - 16:59
لینک ثابت
سلام
ناشناس
1397/04/11 - 11:35
لینک ثابت
بسم الله
m.tavab
1397/04/14 - 09:11
لینک ثابت
سلام اینکه می گویید آیه ای از
انسان
1397/05/25 - 19:51
لینک ثابت
سلام
انسان
1398/09/25 - 15:32
لینک ثابت
آیه صریح دیگر آیه ای است که
انسان
1397/05/29 - 09:59
لینک ثابت
سلام
saman
1397/05/31 - 17:48
لینک ثابت
سلام. اگر کسی به زبان بگوید
انسان
1397/06/03 - 12:08
لینک ثابت
آنچه مسلم است و به تواتر به
انسان
1397/06/03 - 12:56
لینک ثابت
جناب سامان. با سلام
ناشناس
1397/06/10 - 02:15
لینک ثابت
حالا خوبه که وقتی خواست بدلا
حمید
1397/07/14 - 13:03
لینک ثابت
از نحوه به درک واصل شدن محمد
انسان
1397/07/29 - 23:17
لینک ثابت
جناب انسان وبقیه سلام.
انسان (کاربر قب...
1397/08/05 - 13:32
لینک ثابت
سلام دوست من که با نام کاربری
انسان
1397/08/23 - 12:05
لینک ثابت
سلام و سپاس از امکان مجدد
ناشناس
1398/05/23 - 00:41
لینک ثابت
بسیار عالی اجرکم علی الله
محمد
1398/07/24 - 04:10
لینک ثابت
به امید روزی که ملاهامان
saman
1398/07/24 - 19:01
لینک ثابت
تقریبا تمام مشایخ صوفیه
انسان
1398/09/25 - 15:09
لینک ثابت
با فرض صحت ادعای شما که صرفا
نورعلی
1399/02/23 - 00:54
لینک ثابت
متنی که در توجیه تکفیر
کافی
1399/10/05 - 00:56
لینک ثابت
دوستان عزیز آیا به چگونگی و
فرشید
1400/04/16 - 23:48
لینک ثابت
نظر بزرگانی مانند علامه
عرب نجفی
1401/06/03 - 08:36
لینک ثابت
خداوندلعنت کندمحمدعلی بهبهانی
افزودن نظر جدید