در تأیید مقاله ؛ از وبلاگ دوست عزیزم ؛ اسلام هیچ گاه انسانها را به برده داری تشویق نکرده است . برده داری ، رفتــــاری نادرست در نگاه اســــلام است . لغو ناگهانی برده داری ، کاری غیر ممکن و نادرست بود . اســــلام مبارزه ای حساب شده با برده داری داشت . در چهار مرحله : مرحله اول :بستــــــــــــن سـرچشــــــــــمه ‏هاى بردگـــــــى - مرحله دوم : احـــیاى شخصیـــت بردگان و رفتار انســـــــــانی با آنان - مرحله سوم : گشودن دریچه ی آزادی و دعـوت به آزاد ســــــازی بردگان - مرحله چهارم : آغاز آزادسازی همه بردگان ( به منطقی ترین شیوه ) در اسلام

مبارزه اسبام با برده داری (2) : داوری درباره برخی مسایل نمی تواند تک بعدی و یک جانبه باشد. برای رسیدن به قضاوتی منصفانه در مورد آن ها نیاز است که انسان حقیقت جو، همه جوانب و ابعاد زمانی و مکانی و فرهنگی و اجتماعی مسئله را با دقت بررسی کند تا به نتیجه برکد . در خصوص برده داری پیش از هر چیز لازم است وضعیت این فرهنگ در جوامع آن روز مد نظر قرار گیرد. آن گاه شیوه برخورد اسلام با این پدیده زشت بررسی گردد؛ در واقع ما با یک فرهنگ اشتباه و نادرست مواجه هستیم. بلکه با یک ساختار پیچیده اجتماعی مواجهیم که در همه اجزا و تار و پود جامعه بشری راه یافته بود ، اقتصاد و فرهنگ و معیشت و دیگر ارکان جامعه با آن درهم تنیده بود . در ادامه مبارزات گام به گام و منطقی اسلام با برده داری را بررسی و اثبات خواهیم کرد .

مبارزه اسلام با برده داری (3) : برده داری ، رفتاری نادرست در نگاه اسلام مطمئناً هر انسانی دوست می دارد که آزاد باشد . از محمد رسول الله روایت است که هر انکانی بر فطرت پاک آفریده شده است [ 1 ] و روشن است که آزاد بودن و تحت سیطره بیگانه نبودن جزئی از فطرت و ذات انسان است . سخن پسین این است که خداوند حدود 80 مرتبه ( بلکه بیشتر ) جهانیان را به خرد ورزی و تعقّل دعوت نموده است . و این بدان معناست که آنچه نابخردانه باشد جایی در اسلام ندارد . گذشته از اینکه از نگاه قرآن برده و آٍزاد هیچ فرقی در انسانیت با هم ندارند و چه بسا یک برده ای از یک انسان آزاد ، برتر هم باشد . این نص صریح قرآن است که در ادامه آیاتش بیان خواهد شد . قرآن هیچ گاه انسانها را به برده داری تشویق نکرد . کتاب الله ، به صراحت برده داری را امری ناپسند و یک نوع ناهنجاری معرفی کرده است . آنچنانکه وقتی موسای کلیم نزد فرعون رفت تا او را از زشتیها بازدارد ، فرعون به او گفت : علیه من برخاستی در حالیکه من تو را بزرگ کردم و به تو کمک کردم ! در این حال موکای کلیم گفت : « وَ تِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَیَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَنی‏ إِسْرائیلَ » سوره الشعراء : 22 ای فرعون ! آیا این منتّى است که تو بر من مى‏گذارى که بنى اسرائیل را برده خود گرفته بودی ؟؟؟ یعنی در منطق انبیاء الهی به بردگی گرفتن دیگر امتها اصلاً عمل پسندیده ای نیست . در نتبجه منت گذاشتن به خاطر آن هم کاری نابخردانه است . ای فرعون ! دیگران را برده ی خود ساختی ، اکنون بر سر ما منّت هم میگذاری ؟؟؟

مبارزه اسلام با برده داری (4) : لغو ناگهانی برده داری ، کاری غیر ممکن و نادرست بعضی از امور شامل قاعده ی « یا همه ، یا هیچ » هستند. اسلام با برده داری مخالف بود ( دلایلش بیان شد و در آینده نیز بیشتر بیان می شود ) . ولی اگر اسلام یک طرفه این قانون را لغو می کرد، ضربات سنگین و غیر قابل تحمّلی به مسلمین وارد می شد. چون طرف مقابل مسلمانان حاضر به لغو این مسأله نبودند و نمی شدند . اسلام هم نمی توانست یک طرفه آن را لغو نماید . ( در واقع لغو مطلق برده داری مثل این بود که مسلمین سلاحهای خود را بر زمین بگذارند ، در حالیکه دشمن همچنان مسلح بود ) در ضمن آزاد کردن ناگهانی بردگان امری محال بود زیرا در این صورت بسیاری از آنها که هیچ مایملکی نداشتند، یا از گرسنگی و فقر میمردند و یا مجبور میشدند برای سیر کردن شکمشان دست به دزدی و جنایت بزنند . یعنی ناگهان یک توده ی بسیار بزرگ فقیر و بیکار بر جامعه وارد می شد و حتی ممکن بود این بردگان به دشمنان بپویندند تا فقط شکمشان را سیر کنند ... ! گوستاولوبون مى‏گوید: « از آنجایى که بردگان از دیرزمان ، تحت رقیّت (یعنی سرپرستی ) دیگران زیست کرده و در اثر اینگونه زندگی کردن، بى‏تجربه و بى‏استعداد بار آمده‏اند. از این جهت اگر اسلام، همه آنها را یکباره از قید بردگى آزاد مى‏ساخت، ممکن بود در اثر نداشتن تجربه کافى و لیاقت، قادر به تشکیل زندگى مستقل و اداره آن نباشند. در نتیجه مانند بردگان قدیم آمریکا - که بعد از آزاد شدن بر اثر علت یاد شده، به کلى نیست و نابوده شده‏اند - از بین مى‏رفتند ». آنچه غالبا مورد توجه قرار نمى‏گیرد این است که اگر نظام غلطى در بافت جامعه‏اى وارد شود ریشه‏ کن کردن آن احتیاج به زمان دارد، و هر حرکت حساب نشده نتیجه معکوسى خواهد داشت، درست همانند انسانى که به یک بیمارى خطرناک مبتلا شده و بیماریش کاملا پیشرفت نموده است، و یا شخص معتادى که دهها سال به اعتیاد زشت خود خو گرفته، در اینگونه موارد حتما باید از برنامه‏هاى زمان بندى شده استفاده کرد . و اسلام نیز چنین کرد . یعنی یک ساختار مبارزاتی برنامه ریزی شده و دقیق و در نهایت لغو برده داری به شیوه ای ویژه ، عاقلانه ، منطقی و انسانی که در پایان بدان خواهیم پرداخت .

مبازه ی حساب شده اسلام با برده داری ... ادامه :

ماده اول - بستن سرچشمه ‏هاى بردگى اسلام در اولین گام ، سرچشمه های برده داری را بست . در قدیم الایام میان فرهنگهای مختلف چنین رسم بود که قوی تر ها بر ضعیف تر ها یورش می بردند و آنان را به عنوان برده می گرفتند و می فروختند . در حالیکه اسلام هرگونه تجاوزگری را نفی کرده است : اعراف / 33 : قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِکُوا بِاللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ ای پیامبر ، بگو: که خداوند، اعمال زشت را، چه آشکار و چه پنهان، حرام کرده است و نیز گناه و تجاوزگری های ناحق را و اینکه چیزى را که خداوند دلیلى براى آن نازل نکرده، شریک او قرار دهید و به خدا مطلبى نسبت دهید که نمى‏دانید ، خداوند همه ی اینها را حرام کرده است .» بقره 190 : وَ قاتِلُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ الَّذینَ یُقاتِلُونَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ و در راه خداوند ،با کسانى که با شما مى‏جنگند، نبرد کنید ، و از حدّ اعتدال خارج نشوید که خداوند تجاوزگران را دوست نمى‏دارد ... همچنین پیامبر اکرم فرمودند : خداووند نمی بخشد کسی را که انسانی آزاد را بفروشد . [ 2 ] و از رسول الله روایت شده است که شرورترین افراد کسانی اند که انسانها را خرید و فروش میکنند . 3 ]] از دید اسلام تنها جایی که برده گرفتن دیگر جایز است ، در جنگها است . ( و البته جنگهای اسلام ( و نه مسلمین ) در مقام عمل ، دفاعی هستند ) . بله ؛ وقتی یک تجاوزگر ( در فقه : کفار حربی ) به سرزمین اسلامی حمله میکند ، و به دست مسلمین اسیر می شود ، مسلمین باید یکی از چند راه را برگزینند : 1. با باید این اسیران را اعدام کنند ( که اسلام همچین اجازه ای در حالت عادی نداده است ) 2. یا باید آزاد می شدند که این هم راهی منطقی نبود . چون ممکن بود اینها دوباره به اردوگاه خود بازگشته و به مسلمین حمله کند . 2. یا باید همه ی آنان را زندانی کند ( که اسلام در حال عادی با این هم مخالف بود : عصر پیامبر و معصومین را عرض میکنم . چون در آن زمان نگه داری اسیران در زندان و رسیدگی به آنان و دادن جا و مکان و غذا به آنان هیچ فایده ی ای نداشت . جز اینکه عده ای سربار حکومت اسلامی می شدند . همچنین این اسیران در زندان به هیچ منفعتی نمی رسیدند . نه تربیت می شدند و نه فعالیتی انجام میدادند . 3. بهترین راه این بود که اسیران در بین خانواده‌های مسلمان پخش شوند و تحت ضوابطی که به نفع خود این اسیران مقرر شده ( که بیان می شود ) ، در بدنه جهان اسلام به تدریج اصلاح شوند و جذب فکر و عمل جامعه اسلامی گردند . ( برداشت از سخن علامه طباطبایی درتفسیر المیزان ) و در نهایت بنا بر آنچه در ادامه می آید این بردگان آزاد می شدند. این برده شدن مجازات حمله کردن این کفار حربی به مسلمین بود . یعنی هم مجازات می شدند و هم تحت تعالیم اسلامی تربیت و اصلاح می شدند .

ماده دوم / احیاى شخصیت بردگان و رفتار انسانی با آنان از دیگر قدمهای اسلام در راه مبارزه با برده داری ، این بود که شخصیت بردگان را احیاء کرد . آنان را برخلاف فرهنگ آن روز جهان ، به عنوان انسان به رسمیت شناخت و حتی پارا فراتر از این قرار داده و این بردگان را برتر و بالاتر از ثروتمندان و قدرتمندان تاریک دل معرفی کرد . آیه 221 سوره 2 قرآن : و با زنان مشرک و بت‏پرست، تا ایمان نیاورده‏اند، ازدواج نکنید! (اگر چه جز به ازدواج با کنیزان، دسترسى نداشته باشید زیرا) کنیز باایمان، از زن آزاد بت‏پرست، بهتر است هر چند (زیبایى، یا ثروت، یا موقعیت او) شما را به شگفتى آورد. و زنان خود را به ازدواج مردان بت‏پرست، تا ایمان نیاورده‏اند، در نیاورید! (اگر چه ناچار شوید آنها را به همسرى غلامان باایمان درآورید زیرا) یک برده باایمان، از یک مرد آزاد بت‏پرست، بهتر است هر چند (مال و موقعیت و زیبایى او،) شما را به شگفتى آورد. آنها دعوت به سوى آتش مى‏کنند و خدا دعوت به بهشت و آمرزش به فرمان خود مى‏نماید، و آیات خویش را براى مردم روشن مى‏سازد شاید متذکر شوند . و در آیه 13 سوره حجرات : إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست. از همینجا بر می آید که برده ی باتقوا بهتر از دیگران است . قرآن در مواضع بسیاری انسانها را به خوشرفتاری با برده ها دعوت کرده است . :مثلاً سوره 4 آیه 36 : و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتاى او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکى کنید همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان، و همسایه نزدیک، و همسایه دور، و دوست و همنشین، و واماندگان در سفر، و بردگانى که مالک آنها هستید زیرا خداوند، کسى را که متکبر و فخر فروش است، (و از اداى حقوق دیگران سرباز مى‏زند،) دوست نمى‏دارد . . همچنین رسیدگی و تأمین مالی بردگان ( قبل از آزادی و بعد از آزادی ) از واجبات است . ( سوره ی 9 آیه 60 ) برده در اسلام حقوق فراوانی داشت . براساس روایات موجود، امام رضا امام هشتم شیعیان، با بردگان خود بر سر یک سفره غذا می‌خورد . براساس روایات موجود، روزی امام علی به برده خود دستور داد که دو لباس، یکی به قیمت سه درهم و دیگری به قیمت دو درهم بخرد. برده خرید و به علی داد. علی که سلام خدا بر او باد، لباس سه درهمی را به برده داد و لباس یک درهمی را برای خود برداشت. وقتی قنبر ( برده آزاد امام علی) علت این کار سوال کرد و علی گفت: «من سنی را گذرنده‌ام و همین لباس برای من کافی است، ولی تو جوانی و احتیاج به لباس بهتر داری ... یعنی لباس برده ی آزاد شده ی امام علی که در خدمت ایشان بود ، از لباس خود امام علی گرانتر و نوتر بود !!! و نیز از محمد رسول الله نقل شده که درباره بردگان گفته :«از همان چیزی که می‌خورید به بردگان خود هم بخورانید و از آنچه می‌پوشید به بردگانتان هم بپوشانید » [ 4 ] در عصر پیامبر (ص) نیز مقامات برجسته‏اى از فرماندهى لشکر گرفته تا پستهاى حساس دیگر به بردگان یا بردگان آزاد شده سپرده شده بود . کسانی چون بلال حبشی ، عمار یاسر ، زید بن حارثه ، اسامة بن زید و صدها نفر دیگر ... همچنین قرآن یکی از مصارف زکات را مخصوص بردگان قرار داد تا آنان بتوانند با کسب مال ( هرچند اندک ) زندگی خود را بهبود بخشند : إِنَّمَا الصَّدَقَتُ لِلْفُقَرَاءِ وَ الْمَسَاکِینِ وَ الْعَمِلِینَ عَلَیهْا وَ الْمُؤَلَّفةِ قُلُوبهُُمْ وَ فىِ الرِّقابِ وَ الْغَرِمِینَ وَ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ فَرِیضَةً مِّنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیم ( آیه 60 توبه )‏ زکات فقط از آن فقرا و تنگدستان و عاملان آنست و برای آنها که دلهایشان را جلب کنند، و براى بردگان و قرض‏داران و صرف در راه خدا و به راه ماندگان است، و این قرارى از جانب خداست و خدا داناى شایسته‏کار است‏ ...

ماده سوم – گشودن دریچه ی آزادی و دعوت به آزاد سازی بردگان اینکه پیامبر مخالف بردگی انسانها بود را بیش از هر کس بردگانی چون بلال درک کردند که در برابر صاحبانشان شوریدند. پیامبر در یکی از جنگها ، هر اسیری که ده مسلمان را باسواد کرد را آزاد نمود. آزاد کردن بردگان یکى از مهمترین عبادات و اعمال خیر در اسلام است ، و پیشوایان اسلام در این مساله پیشقدم بودند ، تا آنکه در حالات على (ع) نوشته‏اند در طول زندگی اش کار میکردند و دسترنج خود را صرف آزادی بردگان میکردند . بنا بر روایت معتبر ایشان هزار برده را آزاد کردند . [ 5 ] پیشوایان اسلام بردگان را به کمترین بهانه‏اى آزاد مى‏کردند تا سرمشقى براى دیگران باشد ، تا آنجا که یکى از بردگان امام باقر (ع) کار نیکى انجام داد امام (ع) فرمود: برو تو آزادى که من خوش ندارم مردى از اهل بهشت را به خدمت خود درآورم .[ 6 ] در بعضى از روایات اسلامى آمده است : بردگان بعد از هفت سال خود به خود آزاد مى‏شوند ، چنانکه از امام صادق (ع) مى‏خوانیم: برده ای که ایمان داشته باشد پی از هفت سال خدمت [ باید آزاد شود . و او آزاد است ، چه مالکش بخواهد چه نخواهد . [ 7 ] در سنت پیامبر و اهل بیت معصومین هیچ گاه ( حتی یک مورد ) هم نداریم که آنان کسی را برده ی خود گرفته باشند یا برده ای را فروخته باشند . بلکه همیشه بردگان ( و کنیزان و ... ) را می خریدند ، تربیت میکردند و سپس آزاد می ساختند . ( این سیره ی دائمی آن بزرگواران بود که همواره پیروان را به ای عمل دعوت میکردند ( برخی از موارد لزوم آزاد سازی بردگان در کتب فقهی ( بر اساس روایات معتبر ) هرگاه مالک از کنیز خود صاحب فرزندى شود فروختن آن کنیز جائز نیست و باید بعد از سهم ارث فرزندش آزاد شود ( در اصطلاح ام ولد نامیده می شود وخود به خود آزاد می گردد . ) این امر وسیله آزادى بسیارى از بردگان مى‏شد ، زیرا بسیارى از کنیزان به منزله همسر صاحب خود بودند و از آنها فرزند داشتند . کفاره بسیارى از تخلفات در اسلام آزاد کردن بردگان قرار داده شده ( کفاره قتل خطا - کفاره ترک عمدى روزه - و کفاره قسم را به عنوان نمونه در اینجا مى‏توان نام برد ) الله تعالی در قرآن بارها مسلمین را به آزاد کردن برده ها و کنیزان دعوت کرده است . حتی خداوند کفاره ی بسیاری از گناهان را آزاد کردن برده ها قرار داده است . وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاَّ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْریرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى‏ أَهْلِهِ إِلاَّ أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْریرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ میثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى‏ أَهْلِهِ وَ تَحْریرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً ( سوره 4 ایه 92 ) که در این آیه کفاره ی قتل خطایی را ازاد کردن یک برده میداند و اگر ممکن نشد کفاره های دیگری معرفی میکند ... همچنین در قرآن ، یکی از مجازات های شکستن قسم ، ازاد کردن برده است : سوره ی 5 آیه 89 همچنین کسی که زنش ( همسرش را ) ظهار کند ( ظهار یعنی آزار دادن زنان به شکلی خاص است ) باید یک برده ازاد کند ( و اگر نشد دو ماه روزه بگیرد ) سوره 58 آیه 3 آزدی برده بواسطه پاره‏اى از مجازاتهاى سخت که صاحب برده ‏نسبت به او انجام می داد : قبل از اسلام صاحبان بردگان خود را به انجام هر گونه تنبیه و مجازات شکنجه ای در مورد بردگان مجاز می دانستند و بدون هیچ مانعی هر گونه جنایتی را آزادانه در حق آنان روا می داشتند. اما اسلام پاره ای از مجازات ها (مثل بریدن گوش، زبان ،بینی و...)را ممنوع کرد، و اعلام نمود برده ای که چنین جنایتی از طرف صاحب او در حق او صورت گیرد آزاد خواهد شد. و ده ها قانون دیگر ... [ 8 ] و همچنین قرآن مسلمین را به روشنی توصیه میکند ا بردگان را آزاد کنند تا گناهانشان آمرزیده گردد : به فرموده ی قرآن ، آزادکردن بردگان موجب نجات از سختی های روز قیامت می شود . ( سوره شماره 90 آیه 13 ) بدین صورت که در سوره 90 ( سوره بلد ) آیه 13 آمده است : رقبه گرنه ای خطرناک در قیامت است که گنهکاران در آن به به کیفر می رسند اما برای رهایی از این کیفر باید برده و یا بردگان را آزاد کرد .

ماده چهارم – آغاز آزادسازی همه ( به منطقی ترین شیوه ) در اسلام پس تا اینجای کار بیان شد که اسلام هیچ گاه نگاهی مثبت به برده داری نداشت بلکه نسبت به آن دلگیر بود . هم قرآن و هم روایات فراوان بر این امر دلالت میکند و از طرفی بیان شد که آزاد ساختن ضربتی بردگان و لغو ناگهانی برده داری مضراتی بسیار سخت و سنگین برای جامعه اسلامی و بلکه جامعه بشری به جای میگذاشت . اینجا است که اسلام تصمیم گرفت گام به گام و تدریجا بردگان را آزاد و. برده داری به شیوه ای منطقی و عاقلانه لغو کند . به گونه ای که بردگان به صورتی محترمانه و منطقی جذب جامعه گردند ، نه جان خودشان به خطر بیفتد ، و نه امنیت جامعه را به خطر اندازند، و اسلام درست این برنامه حساب شده را تعقیب کرد. اینجا بود که اسلام با شخصیت دددن به بردگان و عطا کردن وجود و جایگاه انسانی به آنان ، آرام آرام مقدمات آزادی آنان و لغو منطقی برده داری را فراهم ساخت . که ما تعدادی از این تأکیدات و تأییدات و قوانین را گفتیم . اما می رسیم به شیوه ی منطقی ، خردمندانه ، دقیق و حساب شده اسلام در آزادسازی همه بردگان و حتی لغو برده داری ؛ قانون عقد مکاتبه که به صراحت در قرآن بیان شده است و این روشی است کاملاً منطقی که قرآن آن را پیشش گرفت . در این قانون اختیار آزادی را به برده واگذار کرده است . یعنی اگر برده خواهان آزادی شد ، و مالک ( بر اساس قوانین اسلامی ) توان و شایستگی زندگی را در آن برده دید وظیفه دارد که برده راآزاد کند . و تخلف از این قانون نیز جایز نیست . وَ الَّذینَ یَبْتَغُونَ الْکِتابَ مِمَّا مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فیهِمْ خَیْراً وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللَّهِ الَّذی آتاکُمْ آن بردگانتان که خواستار مکاتبه [قرار داد مخصوص براى آزاد شدن‏] هستند، با آنان قرار داد ببندید اگر رشد و صلاح در آنان احساس مى‏کنید (که بعد از آزادى، توانایى زندگى مستقل را دارند) و چیزى از مال خدا را که به شما داده است به آنان بدهید . سوره نور آیه 33 همانگونه که در این آیه آمده است اگر برده خواستار آزادی بود ، مالک باید قبول کند . و این همان اصلی ترین و منطقی ترین راه لغو برده داری است که قرآن به روشنی بیان کرد . و راه آزاد شدن برای همه ی بردگان را باز گذاشت آنچنانکه نه بردگان و نه دیگر آحاد جامعه دچار مشقت و ناهنجاری نشوند . ( یعنی معضلاتی که در ابتدای بحث بیان شد اینجا دیگر رخ نمی دهد ) پاورقیها : 1. ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینى رازی ، الکافی، ج 2 ص 13 ح 4 ، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی 2. ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینى رازی، الکافی ج 5 ص 382 ح 17 ، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی 3. ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینى رازی ، الکافی ج 5 ص 114 ح 4 ، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی 4. شیخ حر عاملى، وسائل الشیعة، ج 23 ص 31 حدیث 2903، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام قم، 1409 هجرى قمر 5. ثقة الاسلام کلینى، الکافی ج 5 ص 74 ح 2 ، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی6. شیخ حر عاملى، وسائل الشیعة، ج 1 ص 361 حدیث 957، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام قم، 1409 هجرى قمری7. ثقة الاسلام کلینى، الکافی ج 6 ص 196 ح 12 ، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی 8. شرح اللمعة الدمشقیة

مقایسه رویکرد فرهنگ غربی و فرهنگ اسلامی در موضوع برده داری رويکرد فرهنگ غرب : انسان جزوي از طبيعت است. بخشي از جهان هستي است. همانگونه که در طبيعت موجودات قوي تر، موجودات ضعيف تر را تحت سلطه ي خود مي گيرند، انسان نيز از اين قانون طبيعي مستثنا نيست. چون اصولاً انسان بخشي از همين طبيعت و تابع قوانين آن است. گرچه در دانش و خردورزي برتر از ديگر موجودات است، اما خارج از طبيعت و قوانين آن نيست. لذا تمامي قونين طبيعت، با اندکي تغيير و محاسبه در جوامع بشري نيز قابل اجرا است. مي بينيم که در فرهنگ غربي هنوز هم برده داري نفي نشده است. تنها تغير چهره داده است. از حالت سنّتي به شيوه مدرن درآمده است. بهره کشي از توده ها، غارت سرزمين هاي ضعيف تر، اعمال فشار، تهديد و ارعاب براي دستيابي به اهداف و... همگي اموري هستند که سردمداران غرب، بر اساس همين قانون علمي به اجرا در مي آوردند. از آنجايي که بر اسا نظريه تکامل، انسان ذاتاً حيوان است. لذا مي توان با اندکي ويرايش، قوانين طبيعت را در جامعه بشري پياده ساخت. لذا بهره کشي قويترها از ضعيف تر ها معقول و علمي است. اما ... نگاه فرهنگ اسلامي نسبت به موضوع برده داري : بايد دقت داشت که اسلام مبارزه اي مرحله به مرحله عليه برده داري انجام داد. اما اصل آن را از ريشه هيچ گاه نفي نکرد. توضيح : به فرموده قرآن يکي از اهداف رسالت پيامبر آزادسازي انسانها از غل و زنجير و اسارت و بردگي بود. قرآن بارها و بارها مسلمين را تشويق به آزادسازي بردگان نمود و حتي اين کار – آزادسازي بردگان – را مايه آمرزش گناهان و نجات از سختي ها قيامت معرفي کرد. در فقه اسلامي راه هاي به بردگي گرفتن انسانها بسيار محدود شده است. به گونه اي که پيامبر لعنت کردند کساني که را که يک انسان آزاد را بي دليل به بردگي بگيرند. در سيره ي اهل بيت هم موارد بسياري وجود دارد که اين بزرگواران، شيعيان را به آزادساختن بردگان تشويق مي کردند و خود نيز برده هاي بسياري مي خريدند و پس از تربيت کردن، آزاد مي کردند. مهرباني با بردگان و پرهيز از آزار نرساندن به آنان يکي از دستورات صريح قرآن و سيره اهل بيت است. به هر روي از آنجايي که بردگان در آن عصر توان ادار امور شخصي خود را نداشتند، اسلام برده داري را به طور ناگهاني لغو نکرد. چون اگراين مسئله به صورت ناگهاني صورت مي گرفت بسياري از بردگان از گرسنگي مي مردند- همانگونه که در امريکا در زمان لغو برده داري روي داد و بسياري از بردگان به دليل گرسنگي و نداشتن سرپناه مردند - چون بردگان معمولاً از لحاظ سطح فرهنگ و امور اجتماعي جزو اقشار پايين جامعه بودند.به هر روي اسلام مبارزه اي مرحله به مرحله با برده داري را در دستور قرارداد و حتي قرآن مي فرمايد اگر برده اي خواهان آزادي بود مسلمانان موظف هستند که او را آزاد کنند و از اموال خود به او بدهند تا زندگي کند. همه موارد فوق را مي توانيد در اینجا بيابيد. با اين تفاصيل همانگونه که گفتيم اسلام به بردگان شخصيت داد (امامان با بردگان سر يک سفره غذا مي خوردند. حتي مادر برخي امامان کنيز بودند و اين مسئله مايه شرمندگي نبود. رابطه ي امامان با بردگان دوستانه بود و حتي بسياري از بردگان پس از اينکه توسط امام معصوم آزاد مي شدند، حاضر نمي شدند از امام دور باشند.) اسلام راه را براي آزادي همه ي بردگان باز کرد. اما هچ گاه اصل برده داري را از ريشه نفي نکرد. دليلش چيست ؟ پاسخ : 1. چون اين امر اولاً به عنوان يک اهرم فشار و يک ابزار تهديد باقي ماند. يعني اگر کسي بخواهد به سرزمينهاي اسلامي حمله کند، اگر اسير شود به عنوان برده خواهد بود. يا اگر کسي در مقابل گسترش اسلام سرکشي کند، - اگر امام معصوم اجازه دهد - به بردگي گرفته مي شود. اينها قوانين و ابزاري هستند براي تهديد و فشار بر دشمنان اسلام. 2. اين قانون به خودي خود معقول و علمي است. بر اساس نظريه تکامل، انسان ذاتاً يک حيوان است. ليکن يک حيوان تکمل يافته. قوانين جامعه ي بشري نيز متناسب با قوانين طبيعت است. اما با محاسبه تکامل يافتگي آن جامعه. اصل به کارگيري و بهره کشي ديگر انسانها در جامعه بشري کاملاً طبيعي و عادي است. گرچه اسلام این مسئله را به این شکل لجام گسیخته قبول ندارد. بلکه آن را محدود و قانون مند کرد. ( يعني اسلام ميگويد که نبايد هر انسان آزادي به بردگي گرفته شود. اسلام مي گويد نبايد با برده ها بدرفتاري کرد. اسلام مي گويد اگر برده اي توان زندگي آزادانه داشت، نبايد او را در بردگي نگه داشت، بلکه بايد او را آزاد کرد...)

درباب برده داری ： برده داری در اسلام در موضوع است. یکی اصل مسآله و دیگری جزییات در جزییات میتونیم این قضیه رو سالبه به انتفای موضوع بگیریم. اما اصل اون رو نمیشه انکار کرد. قرآن و سنت رو بپذیرید تا خدا به شما هدیه دهد.

کسی که اسلام رو نپذیره و حاضر بشه با اسلام بجنگه نشونه تکبرشه. این تکبر رو باید با استرقاب به زیر کشی

انچه از قرآن و عترت به شما میرسد را به جان قبول کنید تا به شما عنایت شود. تا برکت بگیرید

آنچه درباره برده و خشونت به عرض رسید , ممکنه بعضی بگن که این همون تفکر داعشه ! پاسخ ： تفکر داعش هست ؟ خوب این همون قضیه س که حضرت امیر مظهر اسماء الله درباره خوارج فرمودند که ： کلمه حق یراد بها الباطل. داعش مثل خوارج از حرف حق , اراده باطل میکنن.

در ادامه تأیید متن مقاله ، اینکه اسلام همه کار برای آزاد کردن بردگان انجام داد. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت، قم: 1409 ه.ق. ج 23 ص 26 باب 11 : بَابُ أَنَّ مَنْ أَعْتَقَ مَمْلُوكاً وَ شَرَطَ عَلَيْهِ خِدْمَتَهُ مُدَّةً فَأَبَقَ ثُمَّ مَاتَ الْمَوْلَى لَمْ يَلْزَمِ الْمُعْتَقَ خِدْمَةُ الْوَارِثِ یعنی ::: چندین روایت از امام صادق و دیگر ائمه آورده اگر کسی اگر کسی برده ای رو آزاد کنه و شرط کنه که یه مدت برده براش کار کنه (و بعد ازاد بشه) و در این مدت اگر مالک بمیره، برده نیاز نیست دیگه واسه وارثین مالک کار کنه. (یعنی اولویت رو به آزادی بردگان داده)

در اسلام : باید به بردگان حقوق داد و با آنها مهربان بود و برایشان شخصیت قایل شد : سند : شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت، قم: 1409 ه.ق. ج : 23 ص : 30 باب 14- بَابُ وُجُوبِ نَفَقَةِ الْمَمْلُوكِ وَ إِنْ أَعْتَقَهُ مَوْلَاهُ وَ لَا حِيلَةَ لَهُ وَ لَا كَسْبَ اسْتُحِبَّتْ نَفَقَتُهُ وَ اسْتِحْبَابِ الْبِرِّ بِالْمَمْلُوكِ ::: در این باب که از نظر فقه اسلامی (قرآن و سنت)، دادن نفقه (خرجی، حقوق) به برده واجب هست. حتی اگر مالک اون رو آزاد کنه و برده مالی برای زندگی نداشته باشه، مستحب هست که مولا (مالک) به برده حقوق بده . همچنین احادیث فراوانی در این باب آورده که باید با برده ها با مهربانی رفتار کرد و تحقیرشون نکرد. (احادیث از پیامبر ، امام علی و دیگر امامان)

شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 هـ ق. ج 23 ص 30-31 : حدیث 29036- الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِيُّ فِي الْأَمَالِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ‏ (حَمَّوَيْهِ) عَنْ أَبِي الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِي خَلِيفَةَ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ قُرَّةَ عَنْ عَوْنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ كَسِيَ أَبُو ذَرٍّ بُرْدَيْنِ فَاتَّزَرَ بِأَحَدِهِمَا وَ ارْتَدَى بِشَمْلَةٍ وَ كَسَا غُلَامَهُ (الْآخَرَ وَ قَالَ) سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَطْعِمُوهُمْ مِمَّا تَأْكُلُونَ وَ أَلْبِسُوهُمْ مِمَّا تَلْبَسُونَ ترجمه :::::::: ابوذر دو تا روانداز داشت یکی رو داد به غلامش و یکی برای خودش. و میگفت از پیامبر خدا شنیدم که فرمود : هرچه خودتان میخورید از همان غذا به بردگان هم بدهید و هر چه خودتان میپوشید به آنها هم از همان لباس ها بدهید. (یعنی لباس و غذای برده مثل مالک بود ! اسلام با این کارها به برده ها ارزش داد . در زمانی که برده ها تو دنیا مثل حیوون باهاشون رفتار میشد).

شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 هـ ق. ج : 23 ص : 60 حدیث 29104- وَ قَدْ تَقَدَّمَ هُنَا وَ فِي السِّوَاكِ فِي حَدِيثٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ وَ مَا زَالَ يُوصِينِي بِالْمَمْلُوكِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيَضْرِبُ لَهُ أَجَلًا يُعْتَقُ فِيهِ .... ترجمه ::::: پیامبر فرمودند : جبرئیل بر من نازل میشد و آنقدر درباره خوشرفتاری با همسایگان و بردگان با من سخن میگفت که گمان کردم به زودی برای آزادی همه بردگان زمانی مشخص خواهد شد.

در وسائل الشیعة ج 23 ص 83 باب 47 مطلبی است که میگه بَابُ أَنَّ مَنْ خَافَ إِبَاقَ عَبْدِهِ أَوْ بَعِيرِهِ جَازَ أَنْ يُقَيِّدَهُ وَ يَسْتَوْثِقَ مِنْهُ وَ لَا تَسْقُطُ نَفَقَتُهُ ... یعنی اگر کسی بترسه که برده اش فرار کنه، میتونه از برده وثیقه بگیره، اما باید حقوق برده ش رو بده. در هر حال دادن حق و حقوق برده لازم هسن. یعنی اسلام تو اون وضعیت برای برده ها در هر حال حق و حقوق قائل شد. سند : شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 هـ ق.

حتی در فقه اسلامی، برده ها میتونن وکیل در تجارت باشن از سوی مالکشون ! سند : وسائل‏ الشيعة ج : 23 ص : 90 ، شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، 1409 هـ ق.

ادامه : حتی اهل بیت برده ها رو میخریدن و آزاد میکردنو حتی با کوچکترین بهانه ای هم برده ها رو ازاد میکردن . امام باقر علیه السلام برده ای را به خاطر جرام نکردن یک لقمه نان آزاد کرد ! سند : شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، ۱۴۰۹ هجری قمری. ج 23 ص 53 حدیث 29090

فقه اسلامی اصل رو بر آزادی انسانها قرار داده نه بندگی و رقّیت (بردگی) ! سند : شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت، ۱۴۰۹ هـجری قمری ، ج 23 ص 54 باب 29 - بَابُ أَنَّ الْأَصْلَ فِي النَّاسِ الْحُرِّيَّةُ حَتَّى تَثْبُتَ الرِّقِّيَّةُ بِالْإِقْرَارِ أَوِ الْبَيِّنَةِ وَ أَنَّ مَنْ بِيعَ فِي الْأَسْوَاقِ وَ لَمْ يُنْكِرْ أَوْ أَقَرَّ بِالرِّقِّ أَوْ ثَبَتَ رِقُّهُ ثُمَّ ادَّعَى الْحُرِّيَّةَ لَمْ يُقْبَلْ إِلَّا بِبَيِّنَةٍ

رسم عرب و بسیاری از نقاط دنیا این بود که میتونستن افراد سرراهی (بچه های گم شده و سرراهی) رو به عنوان برده بفروشن. اما اسلام با این حکم مخالفت کرد. حدیث از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) که فروختن و خریدن بچه های سرراهی به عنوان برده حرام هست و اونها باید آزاد بمونن. سند : وسائل‏ الشيعة ج : 23 ص : 97 ، باب 62 حدیث 29184 : مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ اللَّقِيطِ قَالَ لَا يُبَاعُ وَ لَا يُشْتَرَى

همچنین رسم در بسیاری از نقاط دنیا این بود که دخترانی که سرراهی رو بودن رو برای تجارت سـ کـ س میفروختن یا حتی اونها رو برای کار میفروختن. اما فقه اسلامی (امام صادق علیه السلام) به صراحت این کار رو ممنوع کردند. سند : وسائل‏ الشيعة ج : 23 ص : 97 باب 62 حدیث 29185 : وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ وَلَدِ الزِّنَا أَ يُشْتَرَى أَوْ يُبَاعُ أَوْ يُسْتَخْدَمُ قَالَ نَعَمْ إِلَّا جَارِيَةً لَقِيطَةً فَإِنَّهَا لَا تُشْتَرَى وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادٍ مِثْلَهُ ............... ترجمه : سؤال شد از امام صادق (ع) که آیا میتوان آدم حرومزاده -ای که برده هست- رو خرید و فروش کرد ؟ یا میشود آن استخدام (به کارگیری) کرد؟ فرمودند بله میشود. اما دخترکان -کنیزکان گم شده یا سرراهی هست را نمیشود خرید و فروش کرد. همینطور تأکید کردن که بچه سرراهی رو نمیشه به عنوان بَرده فروخت (وسائل ‏الشيعة ج : 23 ص : 98 حدیث 29186 )