مباحث کلامی
"دونادون" از اندیشه‌های اصلی پیروان فرقه اهل حق است. سرسپردگان این فرقه برای اثبات این عقیده خود بر این باور هستند که دونادون دلیل اصلی بر عدالت خداوند متعال است زیرا اگر قائل به دونادون نشویم عدالت خداوند متعال در خلقت افراد ناقص‌الخلقه، خدشه‌دار می‌شود. این سخن در حالی است پیروان آیین یاری معنی عدالت خداوند را درست درک نکرده‌اند و برای مخلوق بر خالق حق قائل شده‌اند.
بنا بر اندیشه اهل حق "دُر" یکی از مراتب تجلی حق‌تعالی است که در باور یارسانیان معانی و مفاهیم اسطوره‌ای و نقل‌های اساطیری درباره این واژه شده است به‌گونه‌ای که سبب شده است استنباطات غیرعلمی و غیرواقعی از واژه "دُر" ارائه دهند. اما با دقت در مفاد ابیاتی که از "دُر" بحث می‌کند می‌توان استنباط کرد که منظور از "دُر" یک بیان استعاری است.
منابع مطالعاتی اهل حق معنا و مفهومی که از واژه "دُر" ارائه می‌دهند، معنای یک شیء مادی درعین‌حال ارزشمند را در بردارد به گونه‌ای که آن شیء، مخزن و گنجینه عالم طبیعت به شمار رفته و با انفجار آن عالم طبیعت به وجود آمده است، درحالی‌که که چنین نگرشی با توحید خداوند متعال که اهل حق مدعی آن هستند، سازگار نیست.
اگر اعتقاد به دونادون به خاطر این است که روح انسان در اثر گردش در هزار و یک دون، پاداش اعمال نیک و کیفر کارهای بد خود را ببینند، این متوقف بر آن نیست که انسان از راه دونادون، به این جهان برگردد، بلکه برای آن راه دیگری است که در همه ادیان الهی اعتقاد به آن وجود دارد و آن "معاد" است.
علیرغم اینکه متون کلامی فرقه اهل حق برای خداوند متعال قائل به هزار اسم هستند، اما با کاوش و جستجوی در آثار این فرقه، نه تنها درمجموع متون آیینی که بیش از صد هزار بیت شعر تخمین زده می‌شود، نمی‌توان این هزار اسم را یافت و استخراج کرد. بلکه برخی از متون اصلی آئین یاری به برخی از اسماء و صفات ثبوتی خداوند متعال اشاره کرده‌اند.
نقل‌های اساطیری و افسانه‌سازی همواره بر باور و اندیشه اهل حق حاکم بوده است. منابع کلامی فرقه اهل حق درباره خلقت هستی مطالبی بیان می‌کنند که با منابع وحیانی و آسمانی قابل تطبیق نیست و با این سخن برای خداوند جسم و مکان فرض کرده‌اند و او را قابل رؤیت دانسته‌اند.
یکی از اندیشه‌های اهل حق، باور به "دونادون" یا "گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن" است. این اندیشه باطل است زیرا اگر روح با همه‌ی کمالات خود که در بدن اول به‌دست آورده است، به بدن جدید منتقل بشود. بايد تعداد قابل توجّهی از نوزادان با علم و آگاهی بالایی متولّد می‌شدند درصورتی‌که چنین نیست.
بنا بر منابع اهل حق وقتی خداوند متعال "هفتن" را به وجود آورد، آنان از خداوند تقاضای همدم می‌کنند. خداوند نیز با این شرط به آنکه هفتن، "دونادون" را بپذیرند و با شکل و جسدهای مختلف به دنیا برگردند، با خواسته ایشان موافق کرده و آسمان، زمین، ماه، ستارگان، فرشته، ملائکه، آدم، جن و شیاطین را خلق نمود.
علیرغم اینکه اکثر پیروان فرقه اهل حق خود را مسلمان می‌دانند، اما باور به "دونادون" یا "گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن" که با ماهیت تناسخ یکی است، از اندیشه‌های اصلی این فرقه است، درحالی‌که باور به دونادون با آیات الهی سازگار ندارد.
یکی از اندیشه‌های اهل حق، باور به "دونادون" یا گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن است. پیروان مسلک یارسان معتقد هستند که روح در یک بدن به کمال نمی‌رسد و باید هزار و یک بدن را طی کند تا به کمال برسد و به حق تعالی متصل شود. در که این اندیشه حالی خلاف مقتضای حرکت است.
در بحث معاد و محشر که مسلک اهل حق آن را به‌عنوان یک اصل مبنایی پذیرفته است، یک نوع تناقض‌گویی در آثار نویسندگان و سرایندگان کلام‌های آیین یاری دیده می‌شود، زیرا ازیک‌طرف بهشت و دوزخ را در همین جهان دانسته‌اند و از طرفی در برخی از منابع دیگر این فرقه، به یک محشر کلی و روز محاسبه اعمال و دریافت جزا و پاداش اشاره شده است.
یکی از اندیشه‌های اهل حق، باور به "دونادون" یا گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن است. این سخن در حالی از طرف ایشان مطرح می‌شود که برخی از آیات الهی تصریح دارند که بازگشت نفس از حالت انسانی به حالت حیوانی، نباتی و اولیه که همان طبیعت است، محال است.
"دونادون" یا "گردش متوالی روح در هزار و یک بدن" یکی از اعتقادات اصلی فرقه اهل حق است که طبق ادله عقلی و نقلی مردود می‌باشد. یکی از اشکالات مهم چنین اندیشه‌ای عدم انطباق دونادون با پدیده افزایش جمعیت است که پایه‌های تفکر چنین اندیشه‌ای با یکدیگر متضاد و متناقض می‌باشد و نمی‌تواند پدیده افزایش جمعیت در جهان را حل کند.
پیروان فرقه اهل حق که حضرت علی (ع) را اولین مظهر ذات الهی می‌دانند، باید توجه کنند که همان‌طور که بی‌چون و چرا کلام‌های آیین یاری را با اذعان به تحریف آنها پذیرا هستند، باید به سخنان امیرالمؤمنین علی (ع) هم توجه کنند آنجا که ایشان بر نفی دونادون و بازگشت دوباره به دنیا، تصریح می‌نمایند.