اعتقادات
یکی از اندیشه‌های سرسپردگان فرقه اهل حق، تجلی ذات حق‌تعالی در برخی از انسان‌ها است. اهل حق بر این باور هستند که همراه چنین شخصی تعدادی از مقامات آیینی که ظهور و بروز خواهند داشت. اما ازآنجاکه هیچ مستند و برهانی و منبع وحیانی برای اثبات این مُدعی وجود ندارد، آمار، قانون و معیاری برای ظهور مقامات آیینی بیان‌نشده است.
یکی از اعتقادات اصلی فرقه اهل حق باور به ظهور ذات حق در انسان‌ها است. بنا بر اندیشه اهل حق ذات حق یا جزئی از ذات حق در انسان ظهور و تجلی پیدا می‌کند و آن انسان به مقام "مظهریت ذات" می‌رسد و برای آن مظهر در کلام‌های یاری خطاب‌هایی مانند "ذات حق"، "ذات خدا"، "خالق" و مانند آنها استفاده می‌کنند و حال‌آنکه این اندیشه در کلام امیر المؤمنین علی (ع) نفی‌شده است.
اگر اعتقاد به دونادون به خاطر این است که روح انسان در اثر گردش در هزار و یک دون، پاداش اعمال نیک و کیفر کارهای بد خود را ببینند، این متوقف بر آن نیست که انسان از راه دونادون، به این جهان برگردد، بلکه برای آن راه دیگری است که در همه ادیان الهی اعتقاد به آن وجود دارد و آن "معاد" است.
علیرغم اینکه متون کلامی فرقه اهل حق برای خداوند متعال قائل به هزار اسم هستند، اما با کاوش و جستجوی در آثار این فرقه، نه تنها درمجموع متون آیینی که بیش از صد هزار بیت شعر تخمین زده می‌شود، نمی‌توان این هزار اسم را یافت و استخراج کرد. بلکه برخی از متون اصلی آئین یاری به برخی از اسماء و صفات ثبوتی خداوند متعال اشاره کرده‌اند.
نقل‌های اساطیری و افسانه‌سازی همواره بر باور و اندیشه اهل حق حاکم بوده است. منابع کلامی فرقه اهل حق درباره خلقت هستی مطالبی بیان می‌کنند که با منابع وحیانی و آسمانی قابل تطبیق نیست و با این سخن برای خداوند جسم و مکان فرض کرده‌اند و او را قابل رؤیت دانسته‌اند.
یکی از اقدامات و بدعت‌های سلطان اسحاق بزرنجه ای، دستور به انجام روزه مخصوص فرقه اهل حق موسوم به "روزه مرنو" است.اهل حق علاوه بر اینکه این روزه را واجب می‌دانند در مقام مقایسه روزه مرنو با روزه ماه رمضان برآمده و در مقام مغالطه می‌گویند روزه سه روز است نه سی روز.
یکی از اندیشه‌های اهل حق، باور به "دونادون" یا "گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن" است. این اندیشه باطل است زیرا اگر روح با همه‌ی کمالات خود که در بدن اول به‌دست آورده است، به بدن جدید منتقل بشود. بايد تعداد قابل توجّهی از نوزادان با علم و آگاهی بالایی متولّد می‌شدند درصورتی‌که چنین نیست.
بنا بر منابع اهل حق وقتی خداوند متعال "هفتن" را به وجود آورد، آنان از خداوند تقاضای همدم می‌کنند. خداوند نیز با این شرط به آنکه هفتن، "دونادون" را بپذیرند و با شکل و جسدهای مختلف به دنیا برگردند، با خواسته ایشان موافق کرده و آسمان، زمین، ماه، ستارگان، فرشته، ملائکه، آدم، جن و شیاطین را خلق نمود.
قرآن کریم وقتی حکم روزه را بیان می‌کند در ذیل آن با جمله‌ای کوتاه به فلسفه روزه اشاره کرده و می‌فرماید: "لعلّکم تتقون." اما هدف از گرفتن سه روز "روزه مرنو" در اهل حق تنها گرامی داشت حادثه نجات سلطان اسحاق و سه نفر از یاران او از تعقیب سپاهی موسوم به "چیچک" است.
علیرغم اینکه اکثر پیروان فرقه اهل حق خود را مسلمان می‌دانند، اما باور به "دونادون" یا "گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن" که با ماهیت تناسخ یکی است، از اندیشه‌های اصلی این فرقه است، درحالی‌که باور به دونادون با آیات الهی سازگار ندارد.
برخی از پیروان آیین یارسان بر این باور هستند که مسلک ایشان، مسلکی است که اندیشه‌ها، باورها و آداب‌ورسوم آن سِریّ بوده که توسط مقامات آیینی و بزرگان فرقه اهل حق به‌صورت رمزواره سروده شده است تا در دسترس اغیار قرار نگیرد و یا مجموعه معارف موجود در مسلک خود را ناب‌ترین یافته‌های دیده داران، باطن داران و پیشوایان به شمار می‌آورند.
یکی از ویژگی‌های آیین یارسان که مورد تأکید منابع کلامی یارسانیان است. اما اعتقاد به اصل "سر مگو" که پیروان مسلک اهل حق در ماهیت آن اختلاف دارند باعث شده است در فرقه اهل حق بیش از هر فرقه‌ای دیگر تفاوت، تضاد و تناقض آراء دیده شود.
یکی از اندیشه‌های اهل حق، باور به "دونادون" یا گردش متوالی روح (نفس) در هزار و یک بدن است. پیروان مسلک یارسان معتقد هستند که روح در یک بدن به کمال نمی‌رسد و باید هزار و یک بدن را طی کند تا به کمال برسد و به حق تعالی متصل شود. در که این اندیشه حالی خلاف مقتضای حرکت است.
در بحث معاد و محشر که مسلک اهل حق آن را به‌عنوان یک اصل مبنایی پذیرفته است، یک نوع تناقض‌گویی در آثار نویسندگان و سرایندگان کلام‌های آیین یاری دیده می‌شود، زیرا ازیک‌طرف بهشت و دوزخ را در همین جهان دانسته‌اند و از طرفی در برخی از منابع دیگر این فرقه، به یک محشر کلی و روز محاسبه اعمال و دریافت جزا و پاداش اشاره شده است.