ابتدای شروع تصوف با زهد فردی آغاز شد و در این زمان خبری از طریقت‌های صوفیه نبود. از همین رو بزرگان صوفیه قدیم نیز در کلام خود به این مساله اشاراتی داشته‌اند. مثلا ابن رویم گفته: «تصوف ایستادن است بر افعال حسن.»

شاهدبازی که از عقاید صوفیان است، از طرق مختلف انجام می‌شده است. یکی از این راه‌ها، شاهدبازی در حین سماع است. اوحد الدین کرمانی از بزرگان صوفیه‌ای بود که در حین سماع پیراهن امردان را چاک می‌داد و سینه به سینه ایشان می‌نهاد. بدین طریق صوفیه پیروان خود را هدایت می‌کردند!

به واقع می‌توان گفت که کرامت‌های صوفیه به‌خاطر کثرت‌شان از حد شمارش خارج‌اند. رفتارهای عجیب‌ وغریبی که بیشتر به افسانه‌ها شباهت دارد تا یک کرامت. کراماتی از آب شدن شخصی از روی شرم در مقابل بایزید.

از ویژگی‌های تصوف عاشقانه، "شاهد بازی" است. نخستین کسی که در جهان اسلام به شاهد بازی شهرت داشت و آشکارا به نظربازی می‌پرداخته، ابوحلمان دمشقی بود و پیروان او را حلمانیه خوانده‌اند. پیروان او به تبع بزرگ خود، هرجا جوان زیبا رویی را می‌دیدند، آشکارا در مقابل او سجده می‌کردند. همین مساله از انحرافات برخی از فرقه‌های صوفیه است.

درحالی که برخی در پی تطهیر چهره صوفیه از ننگ شاهدبازی هستند، بزرگان صوفیه مخالف شاهدبازی، مریدان خود را از خطر به گناه افتادن بواسطه انجام این عمل، آگاه ساخته و مرتکبین این عمل را به خواری و خذلان وعده داده‌اند. بنابراین توجیه کردن عقیده به شاهدبازی در میان صوفیه امری عبث است، زیرا متقدمین صوفیه مریدان را از خطر آن آگاه کرده‌اند.

برخی دو فرقه ملامتیه و قلندریه را به خاطر شباهاتی که دارند، یکی پنداشته، اما باید دانست این دو فرقه‌های جدا از هم بوده، هرچند شباهت‌هایی با هم دارند. ملامتیه گروهی از صوفیه هستند که عبادات خود را از دیگران پنهان می‌کردند، اما قلندریه فرقه‌ای هستند که هر عمل خیری را که از ایشان سر می‌زند را منکر هستند.