پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ازجمله جاهایی که متصوفه بسیار مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، در مراسمات و آداب عبادی بوده است که دچار خلسه شده و با رفتار و گفتار غیرطبیعی خویش، انتقاد غیر صوفیان را نیز در پی داشته اند. اما سران تصوف برای توجیه این رفتار و گفتار صوفیه، خود را محب خداوند متعال دانسته و معتقد به این شدند که رعایت ادب در محضر دوست لازم نیست. مولوی نیز رعایت ادب با محب را مایه تعجب دانسته و در مثنوی به این امر اشاره کرده و این‌چنین سروده است که:
در چنین مستی مراعات ادب
خود نباشد ور بود باشد عجب [مثنوی، دفتر سوم، بخش 52]

در همین راستا جنید بغدادی از بزرگ‌ترین مشایخ صوفیه با زیرکی جمله‌ای را جعل کرده و قائل به این مطلب شده است که بین دوستان، آداب ساقط است و رعایت ادب لازم نیست. [ارشاد القلوب، باب 49] مرحوم دیلمی از علما قرن هفتم هجری قمری دراین‌باره می‌گوید: « این حرف نادرستی است ... دلیل این مطلب آن است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیش از همه مردم خداوند را دوست داشت و بیشترین و بالاترین ادب را نسبت به او مراعات می‌کرد.» [همان] ولی صوفیه با استعمال زیاد این سخن باعث شدند کم‌کم این سخن به‌عنوان یک‌سخن صحیح مورد پذیرش عموم قرار بگیرد و در ادامه صوفیه حتی این سخن را به‌عنوان حدیث مطرح کردند تا حجیت بیشتری به آن ببخشند. اما این سخن نه‌تنها روایت نیست، بلکه برخلاف آیه قرآن نیز می‌باشد، زیرا خداوند متعال افرادی را که خود را از دوستان و یاران نزدیک پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌دانند و با نادیده گرفتن ادب، رفتاری غیرمؤدبانه داشتند را مورد نکوهش قرار داده و می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ [حجرات / 5] آنان که از پشت اتاق‌ها تو را صدا می‌زنند بیشترشان بی‌عقل‌اند.» در نتیجه باید این سخن را بنا بر اینکه مخالف صریح آیه قرآن است که به‌دروغ منسوب به حضرت علی (علیه السلام) دانسته شده است و باید آن را سخنی باطل دانست.

پی‌نوشت:
مولوی، جلال الدین محمد، مثنوی، دفتر سوم، بخش 52
دیلمی، حسن بن محمد، ارشادالقلوب، نشر الشریف الرضی، قم، 1371، باب 49