ابراز نارضایتی، علت دفن شبانه حضرت زهرا (س)

  • 1402/09/08 - 12:40

علت اصلی دفن شبانه حضرت زهرا(س)، ابراز نارضایتی نسبت به غاصبان خلافت امیرالمؤمنین(ع) بود؛ اما برخی برای اینکه این نارضایتی را بپوشانند، علت وصیت به دفن شبانه را عفت و حیای شدید حضرت بیان کرده‌اند که با قرائن موجود می‌توان آن را نفی کرد.

دفن شبانه

.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها قیام خود علیه غاصبین حق امیرالمؤمنین علیه‌السلام را در چند مرحله به اجرا در آورد؛ ابتدا از انصار یاری طلبید، ولی تعداد کمی یاری کردند که امیرالمؤمنین علیه‌السلام نتوانست قیام کند. در مرحله بعد، پس از غصب فدک، به جهت دادخواهی حق خود، از حق امیرالمؤمنین علیه‌السلام دفاع کرد؛ پس از آن، نارضایتی خود از غاصبان را ابراز کردند و عدم رضایتشان را با وصیت به دفن شبانه و وصیت به مخفی ماندن قبرشان برای همگان روشن نمودند.

این نهضت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، مأموریتی بود که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با نقل فضیلتی در شأن حضرت، بر عهده ایشان قرار دادند. در روایت نبوی آمده است که فرمود: «فاطمه سلام‌الله‌علیها پاره تن من است، هر کس ایشان را اذیت کند (به غضب آورد)، مرا اذیت کرده است (مرا به غضب آورده است)».[1]

حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با ابراز نارضایتی از غاصبان و رساندن آن به نسل‌های آینده، آنان را نزد حقیقت‌طلبان رسوا کرد. حضرت در مراحل آخر، به دفن شبانه و شرکت نکردن غاصبان در نماز بر ایشان، توصیه کردند، اما برای بی‌اثر کردن مبارزه حضرت، از راه انکار یا نقل فلسفه‌هایی غیر از ابراز نارضایتی ایشان استفاده می‌کنند.

حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌دانست که پس از شهادتشان، واقعیت را وارونه جلوه می‌دهند، همانگونه که مأمون پس از شهادت امام رضا علیه‌السلام عمل کرد و با پوشیدن لباس عزا، سه روز بر سر مرقد مطهر امام هشتم ادای گریه‌کنندگان را درآورد و برخی او را قاتل امام نمی‌دانند؛[2] به همین جهت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها وصیت کرد، یاعلی! مرا شب غسل بده، شب کفن کن و شب به خاک بسپار (تا عده‌ای که ظلم کردند، در تشییع شرکت نکنند؛ محل قبر را متوجه نشوند و ...).

یکی از راه‌های بی‌اثر کردن تصمیم حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بر نشان دادن نارضایتی، این است که وصیت حضرت بر دفن شبانه را، حمل بر حیا و عفاف ایشان می‌کنند. چنین چیزی صحت ندارد، بلکه حضرت می‌خواستند مخالفان، زمان تشییع جنازه را نفهمند.

مگر همه از تشییع خبر داشتند و کسانی که در تشییع جنازه شرکت داشتند، مَحرم حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بودند؟ شرکت کنندگان در تشییع، امام علی علیه‌السلام، امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، عمار، مقداد، عقیل، زبیر، ابوذر، سلمان، بریده اسلمی و برخی از بنی‌هاشم و خواص حضرت علی علیه‌السلام بودند که جز امیرمؤمنان علیه‌السلام و حسنین، مَحرمی در بین آنان نبود.[3]

در منابع فریقین، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برای حضور اندک تشییع‌ کنندگان وصیت کرد که در تابوتی گذاشته شود تا بر پیکر مطهر احاطه داشته باشد.[4] با این توصیف، چه تفاوتی بین هفت نفر تشییع‌کننده با هزاران نفر وجود دارد؟ اگر وصیت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برای دور ماندن از انظار مردان و به جهت حیا و عفت شدید حضرت بود، چرا به عایشه و زنان مدینه اجازه حضور داده نشد. هنگامی که عایشه خواست وارد شود، اسماء به وی اجازه ورود نداد؛ عایشه ناراحت شده و شکایت نزد پدرش برد، با سخنی اهانت‌آمیز گفت: این زن حبشیه، میان من و دختر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله حائل شده و اجازه نمی‌دهد من وارد اتاق شوم. هنگامی که ابوبکر از اسماء علت را جویا شد، ایشان پاسخ داد خود حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها دستور داده کسی نزد جنازه‌اش نرود.[5]

اگر وصیت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برای دور ماندن از انظار مردان و به جهت حیا و عفت شدید حضرت بود، مخفی ماندن قبر حضرت در آینده که دیگر به این دلیل نبود، بلکه به این علت بود که سؤالی را در ذهن حقیقت‌جویان ایجاد کند که چرا حضرت، چنین وصیت‌هایی کرده است؟

پی‌نوشت:
[1]. صحیح بخاری، بخاری، ج4، ص210، 213 و 219 و ج6، ص158؛ صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج7، ص141.
[2]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج49، ص310.
[3]. روضه الواعظین، فتال نیشابوری، ج1، ص152.
[4]. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج4، ص1897.
[5]. همان.

تولیدی

دیدگاه‌ها

اسماء بنت عمیس، زنِ ابوبکر، حضرت زهرا را غسل داده، و می‌دانسته که در آن شب دفن خواهد شد؛؛ حتماً حضرت زهرا بسیار مُصر به مخفی بودن قبرشان بوده که ابوبکر که فهمیدن محل قبر حضرت، برایش ضروری بود، نتوانست از همسرش، این مکان را متوجه شود.

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.