پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در نظم نوین جهان که توسط انسان‌هایی پلید برنامه‌ریزی می‌شود، برخی از جوانان کشورهای غربی به سمت الحاد و عدم باور به خدا پیش می‌روند. خطر رواج این تفکر که سابقۀ هزاران ساله دارد بر کسی پوشیده نیست. این اولین بار نیست که ملحدین، ترویجِ افکار خداناباوری می‌کنند؛ در صفحات تاریخ می‌خوانیم که در زمان امام صادق (علیه‌السلام) شخصی مانند ابن ابی العوجاء (که به لحاظ علمی فردی قوی بوده است) در مسجد پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌نشسته و افکار و آراء باطل خویش را ترویج می‌کرد. امام صادق (علیه‌السلام) با تجهیز علمی اصحابی مانند هشام بن حکم و مفضل‌بن‌عمر به شبهات بی‌اساس این فرد جواب‌هایی مستدل و متقن می‌دادند. این شیوه برخورد امام صادق(علیه‌السلام) با ملحدین به ما می‌آموزد، مؤمنین باید اعتقاد خود را از راه عقل به دست آورند تا کسی به راحتی آن‌ها را فریب ندهد و اعتقادات آنان را متزلزل نسازد و جواب‌هایی فاخر برای شبهات آنان داشته باشند.

در شبکه‌های مجازی افراد ملحدی با نام آتئیست اقدام به انتشار افکار پلید و مادی‌گرایانه خود کرده و بر روی افکار پاک بعضی از جوانان تأثیرات مخربی می‌گذارند. یکی از راه‌های پلید آنان که ظاهرا سرمایه‌گذاری مالی بسیار قوی پشت این مسئله می‌باشد کلیپ‌های انیمیشن «من زئوس هستم» می‌باشد.
از جمله کلیپ‌هایی که در این نوشته مورد بررسی و نقد قرار خواهد گرفت کلیپ 81 می‌باشد؛ گذشته از این‌که تمامی کلیپ‌های موجود زئوس از روش‌هایی غیرعلمی مانند بدون سند و دلیل صحبت کردن، بازی با الفاظ و مغلطه‌کاری و ...  برای رسیدن اهداف شوم خود استفاده می‌کند، در این کلیپ زئوس برهان امکان و وجوب را می‌آورد و به گمان خود اشکالاتی به این برهان وارد می‌کند، که هیچ‌کدام وارد نیستند.

مقدمه اول: تعریف واجب الوجود: عبارتست از موجودى كه خودبخود وجود داشته باشد و نيازى به موجود ديگرى نداشته باشد و طبعاً چنين موجودى ازلى و ابدى خواهد بود زيرا معدوم بودن چيزى در يك زمان، نشانه اينست كه وجودش از خودش نيست و براى وجود يافتن، نياز به موجود ديگرى دارد كه سبب يا شرط تحقق آنست و با فقدان آن مفقود مى‌شود.
تعریف ممکن الوجود: عبارتست از موجودى كه خودبخود وجود ندارد و تحقق يافتنش منوط به موجود ديگرى است.[1]

مقدمه دوم: همه‌ی چيزهایی كه بتوان آن‌‌ها را «موجود» دانست، سه صورت، دارند:
1. هر موجودى واجب الوجود باشد؛
2. هر موجودى ممكن الوجود باشد؛
3. آن‌كه بعضى از موجودات، واجب الوجود و بعضى ديگر ممكن الوجود باشند.
بنابر فرض اول و سوم، وجود واجب الوجود، ثابت است پس بايد اين فرض را مورد بررسى قرار داد كه آيا ممكن است همه موجودات، ممكن الوجود باشند يا نه؟ و با ابطال اين فرض است كه وجود واجب الوجود بصورت قطعى و يقينى، ثابت مى‌گردد. هرچند برای اثبات وحدت و ساير صفات او مى‌بايست با براهين ديگرى اثبات شود.(دقت شود!)
بنابراين، براى ابطال فرض دوم، بايد مقدمه ديگرى را به برهان مزبور، ضميمه كرد و آن اين‌است كه ممكن الوجود بودن همه موجودات (بنابر قاعده محال بودن تسلسل در علل)، محال است.[2]

مقدمه سوم: فرض كنيد يك تيم دونده، جلو خط شروع ايستاده‌اند و آماده دويدن هستند ولى هركدام از ايشان تصميم گرفته است كه تا ديگرى ندود او هم شروع به دويدن نكند(مثلا دونده شماره یک بگوید تا شماره دو شروع نکند من شروع نمی‌کنم و شماره دو بگوید شماره سه و الی ...)، اگر اين تصميم واقعاً عموميت داشته باشد هيچ‌گاه هيچ‌كدام از ايشان شروع به دويدن نخواهند كرد! هم‌چنين اگر وجود هر موجودى مشروط به تحقق موجود ديگرى باشد هيچ‌گاه هيچ موجودى تحقق نخواهد يافت.[3]

بررسی و نقد:
اشکال نخست: برهان امکان و وجوب، برهان اثبات خدا نیست بلکه برهان اثبات وجود چیزی خود بخودی است و... و آن می تواند یک ذره‌ی بی‌شعور باشد!
پاسخ:
بله در مقدمه دوم گفته شد این برهان فقط اثبات وجود واجب الوجود می‌کند، و همین که توسط این برهان واجب الوجود اثبات شود بیشتر راه را برای اثبات وجود خداوند طی کرده‌ایم. ولی از آن‌جایی که «فاقد شیء نمی‌تواند معطی شیء باشد» ذره‌ی بی‌شعور نمی‌تواند دلیل بر وجود شعور در ذره‌ی شعورمند باشد. یعنی ممکن باشعور باید علت شعورش، یا ممکن باشعور دیگری باشد یا واجب الوجود باشد؛ اگر واجب باشد که مطلوب ما ثابت می‌شود و اگر ممکن باشد، ممکن بودن همه این‌ها بنابر قاعده تسلسل محال است.

اشکال دوم: زئوس می‌گوید: در تعریف ممکن الوجود آمده است (طبق تعریف زئوس: وجودش ضرورت ندارد، وجودش نیازمند وجود دیگری است.) قبل از این باید اثبات کنند که: هر چیز «غیر ضروری» حتما «نیازمند» وجود دیگری است.

پاسخ:

1. امکان، به معنی آن است‌که چیزی نه وجود برایش ضروری باشد و نه عدم.
2. روشن است که هر آن‌چه که حادث است،[4] ممکن است؛ زیرا حادث، در زمانی نبوده است و این نشان می‌دهد که ذاتاً وجودش ضروری نیست ولذا واجب بالذات نیست؛ با نفیِ وجوب بالذات از حادث، تنها فرض این است که حادث، ممکن بالذات باشد.
3. و همچنین روشن است که هر چیزی که ممکن است برای آن‌که موجود شود نیازمندِ علتی است که وجود را برای آن، ضروری کند و گرنه، ممکن که به ‌خودیِ خودْ دارای ضرورت وجود نیست، چگونه بدون تأثیر علت می‌تواند موجود شود؟ (قاعده الشیء ما لم یجب لم یوجد)

اشکال سوم: مثال می‌زنند که یک چیزی که چرب است یا خودش چرب است یا از تماس با یک چیز چرب دیگه چرب شده؛ در حالی که چند تا ماده‌ای که چرب نیستند می‌توانند با هم ترکیب بشوند و یک چیز چرب را بوجود بیاورند نیاز به یک چیز چرب از ابتدا خود بخودی نیست!

پاسخ:

1. ما این مثال را در کتب فلسفی (مبحث واجب الوجود) پیدا نکردیم! بله این مثال در مبحث علت و معلول استفاده می‌شود؛ و آن تقریر چنین است: هر جسمى يا خودبخود چرب است و يا بوسيله چيز ديگرى (روغن) چرب مى‌شود و محال است كه چيزى نه خودش چربى داشته باشد و نه بوسيله چيز ديگرى متّصف به اين صفت گردد و در عين حال، چرب باشد!(که این مبحث نیاز به توضیحاتی جداگانه دارد)
2. بحث این‌جا وجود واجب و بی‌نیازی او از چیزی است و وجود ممکن وعدم ضرورت اوست. در مثال نیز به همین منوال، وجود چربی برای به وجودش آمدنش نیاز به چیز دیگری دارد، آن چیز یا واجب است یا ممکن، اگر واجب است، مطلوب ما ثابت است و اگر ممکن است سراغ او می‌رویم یا وجودش نیاز به واجب است یا ممکن الی... .

پی‌نوشت:

[1]. آموزش عقاید، مصباح یزدی، موسسه امام خمینی (رحمه‌الله) درس هفتم، ص 58.
[2]. همان، ص 59.
[3]. همان، ص 61.
[4]. حدوث به معنیِ آن است که چیزی قبل از آن‌که به وجود بیاید، معدوم بوده باشد؛ پس حدوث یعنی «وجودِ پس از عدم» و حادث، موجودی است که قبل از وجودش سابقه عدم دارد و به بیان دیگر، چیزی که نبوده و بعداً وجود یافته، حادث نامیده می‌شود.(پژوهشگاه باقرالعلوم)