مباحث تاریخی
قبل از رحلت پیامبر اکرم، ایشان درخواست قلم و کاغذ کردند، برخی از صحابه، مانع از این درخواست شدند و سخنان نابه‌جایی گفتند، طوری‌که پیامبر اکرم ناراحت شدند و دستور دادند که از کنار بسترش بروند. برخی علمای اهل سنت گفته‌اند که آن حضرت می‌خواست جانشین پس از خود را معین و به اسم او تصریح کند، تا پس از وی نزاع و فتنه برپا نشود.
مروان حکم، در تشییع جنازه امام حسن می‌گریست؛ امام حسین به او فرمود: هنگام حیات برادرم، ضد او بودی، اینک می‌گریی؟! گفت: هر چه کردم، بر کسی بود که حلمش از کوه مدینه بیشتر بود. داستان مشهوری نیز از برخورد مرد شامی با امام حسن در کتاب‌های فریقین نقل شده که پس از برخورد عالی امام، او که کینه اهل بیت داشت، احدی را بیش از آنان در روی زمین دوست نمی‌داشت.
انسان‌ها برای پیشرفت و تکامل جسمی و روحی خود محتاج افرادی هستند که از هر لحاظ کامل باشند، افرادی که بتوان از آنها الگو برداری کرد، لذا تلاش می‌کند پای درس انسانهای قرار بگیرد که کامل باشند تا راه رسم خوب بودن را بیاموزند، پس یکی از این افرادی که می‌شود از آن خوشه چینی کرد، وجود مبارک امام حسن مجتبی (علیه السلام) است.
امام حسن مجتبی (علیه السلام) در میان فرق اسلامی چنان می‌درخشد که الگویی تمام عیار برای مردم بود، الگویی که راه حقیقت را برای همیشه تاریخ روشن کرده است. البته دشمنان حضرت سعی در گمرنگ جلوه دادن جایگاه او را داشته‌اند، اما چون از ریشه ولایت نبوی و علوی تغذیه نمود، هیچ عیب و نقصی، آن ستاره پرنور شجره عصمت و طهارت را دچار چالش نکرد.
معاویه بن ابی سفیان یکی از افراد خبیث خاندان بنی امیه است که در فتح مکه به توسط مسلمانان، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) با رأفت و مهربانی خود آنها را بخشید و آزاد کرد، اینان در ظاهر اسلام آوردند اما در باطن هیچ اعتقادی نداشتند و منتظر فرصتی بودند تا بر گره‌ی دین اسلام سوار شوند، لذا خداوند در قرآن آنها را شجره ملعونه نامید، و بر همین اساس مسلمانان حتی اهل بیت پیامبر آنان را لعن می‌کردند
مروان به تبعیت از معاویه و ممانعت از زیارت قبر شریف رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توهین به امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) و جلوگیری از دفن شدن آن حضرت در کنار جد گرامیشان و... دشمنی خودش را با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اهل‌بیت آن حضرت را به اثبات رساند.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خطبه‌ای موقعیت زمان بعد از رحلت پیامبر اکرم ترسیم فرمودند؛ ایشان وضعیت فردی، اجتماعی، دینی مردم از زمان رحلت پیامبر، در اثر انحراف از خلیفه و جانشین الهی پیامبر را به زمان جاهلیت تشبیه میکنند.
معاویه در زمان خلافت امیرالمؤمنین عزل شد، اما او به بهانه خون‌خواهی عثمان علیه ایشان جنگ کرد و کناره نگرفت؛ او حکومت را به پادشاهی تبدیل کرد و بدعت‌های فراوانی را رواج داد و در مخالفت شدید خود نسبت به امیرالمؤمنین طی چندین نامه به حاکمان بلاد اسلامی شرایط سختی برای شیعیان ایجاد کرد.
اهل بیت پیامبر به خاطر خصوصیات و جایگاه ویژه‌ای که در میان مردم هر عصری داشته‌اند ممتاز بوده‌ا‌ند. چون منتسب به پیامبر بوده، یاد و خاطره آن حضرت را برای مردم تداعی می‌کردند. این محبوبیت باعث می‌شد که دوست و دشمن پیشوایان و امامان شیعه را مدح و ستایش کنند.
حضرت امام سجاد (علیه السلام) در پرتو بندگی حق تعالی و اخلاص، به مقام ولایت رسید و در ظل چنین ولایتی، به اذن خداوند به فضائل و کراماتی نائل شد که در میان مردم زمان خود مثال زدنی بود، چرا که او منتسب به شجره طیبه پیامبر بود و از نظر ظاهر و باطن و اقوال و افعال و خلق و خوی به مانند جدّش حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) بود
علمای اهل سنت ضمن تأیید حرکت امام حسین (ع)، به طرفداری از حقانیت واقعه کربلا پرداخته و پسر پیامبر را مظلوم معرفی کرده؛ چرا که در حق او و اهل بیتش ظلم شد و یزید را با عباراتی مانند: ظالم، هرزه، مفسد، عیاش، قاتل و... مورد نکوهش قرار داده‌اند، اینان گناه یزید را در حادثه کربلا نابخشودنی و هرگونه توجیه و عذری را بی‌مورد دانسته‌اند.
جنایت یزید بن معاویه در کربلا آن‌چنان است که حتی در بین علمای اهل‌سنت نیز بسیاری را شاهدیم که برای بزرگ، اقامه عزا میکنند. از باب نمونه ابن جوزی با وجود تعصبّش، وقتی که جنایات یزیدیان را دید نتوانست سکوت کند؛ به همین‌رو، در مقابل جنایات یزید، سر ندامت فرو آورده و در دو کتاب خود از حریم حسینی (علیه السّلام) دفاع جانانه‌ای نمود.
ابوبکر درباره‌ی عمر بن خطاب نظر خوبی نداشت، به همین خاطر عبدالرحمان بن عوف به او می‌گوید: عمر بهتر از آن است که تو می‌اندیشی؛ در اظهار نظر عثمان نیز دو هدف دنبال می‌شود، ابتدا جانشینی عمر بن خطاب را برای ابوبکر و سپس خلافت عثمان از زبان ابوبکر.
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در خطبه غدیر به امامت امام علی و ذریه حضرت علی تصریح دارد. حضرت می‌فرماید: پس از من علی (علیه‌السلام) ولی و صاحب اختیار و امام شماست. آنگاه امامت در فرزندان من از نسل علی خواهد بود.