معاویه بن ابوسفیان حاکم دست نشانده‌ی خلیفه دوم و سوم بود که در زمان خلافت حضرت علی (علیه‌السلام) عزل گردید، اما او به بهانه خون‌خواهی عثمان (که خود نقش اساسی در مرگ عثمان داشت)، بر علیه خلیفه مسلمین، امیرالمومنین، اقامه دعوی کرد و با عدم کناره‌گیری، تلاش کرد تا مردم شامات را بر علیه حضرت تحریک کند و بشوراند. او حکومت را به پادشاهی تبدیل کرد و بدعت‌های فراوانی را رواج داد که در لابلای کتب فریقین مشهود است؛ او در مخالفت شدید خود نسبت به حضرت علی (علیه‌السلام) طی چندین نامه به حاکمان بلاد اسلامی تحت پوشش خود دستوراتی را صادر کرد که ذیل پنج نامه ابن ابی‌الحدید و دیگر عالمان اهل سنت در کتب خود به آن اشاره کرده‌اند.
ازجمله آن نامه‌ها:
- وقتی حکومت کلی ممالک اسلامی بر معاویه مستقر گردید، طی فرمانی به کارگزاران خود نوشت: «کتب معاویه نسخه واحده الی عمّاله بعد عام الجماعه ان برئت اذمه ممن روی شیئآً من فضل ابوتراب و اهل بیته...[1] کسی‌که فضیلتی از فضائل ابوتراب (امیرالمومنین) را نقل کند، من هرگونه پیمان و تعهد و حقی را نسبت به او از ذمه شما برداشتم، و شما دیگر هیچ‌گونه حرمتی را برای جان و مال و عرض و ناموسش رعایت نکنید.»
- در نامه دیگر به حکّام خود نوشت: «... و کتب معاویه الی عمّاله  فی جمیع الآفاق الا یجیزوا لأحد من شیعه علی و اهل بیته شهاده و کتب الیهم ان انظروا من قبلکم من شیعه عثمان...[2]... شهادت هیچ‌یک از شیعیان علی (علیه‌السلام) و اهل بیتش را راجع به هیچ امری نپذیرید، ولی در مقابل به اطراف خود نظر کنید و از پیروان و دوستان و ارادتمندان عثمان و نیز هر که مطلب و سخنی در فضائل و مناقب او نقل می‌کند او را عزیز داشته و از مقربان خود قرار دهید...»
- آن‌گاه معاویه در نامه‌ی دیگری به عمّال خود نوشت که: «... و کتب اب عمّاله ان الحدیث فی عثمان قد کثر وفشا فی کل مصر و فی کل وجه و ناحیه...[3] فضائل درباره‌ی عثمان به مقدار کافی و به حدّ نصاب خودش رسیده است، و آوازه‌ی خلیفه سوم در بلاد اسلامی منتشر گردیده، ... الان مردم را به نقل فضائل ساختگی درباره‌ی صحابه و خلفای قبل از عثمان بخوانید و در مقابل هر فضیلتی که رسول خدا (صلی‌‌الله‌علیه‌وآله) درباره‌ی ابوتراب -حضرت علی (علیه‌السلام)- در بین مردم منتشر شده است، مشابهش را درباره‌ی خلفا و صحابه بسازید، چرا که این دروغ‌پردازی نزد من از هر امری محبوبتر بوده و دلیل و حجت پیروان ابوتراب را نیز ضعیف‌تر می‌کند.»
- سپس طی نامه‌ای دیگر به زیردستان حکومتی خود نوشت: «... کتب الی عمّاله  نسخه واحده الی جمیع البلدان انظروا و یعرفون من اتباع علی و اهل بیته و من قامت علیه الشهود فامحوا من الدیوان و اسقطوا عطاء...[4] ... با دقت و توجه کامل در صدد شناخت دوستان و پیروان علی (علیه‌السلام) و اهل بیتش برآیید، و هر که درباره‌ی او شاهدی اقامه شد از دوستان و پیروان علی (علیه‌السلام) است، نامش را از دیوان بیت المال حذف کرده و حقوق و مزایای دولتی او را قطع کنید و از تمام حقوق آن را محروم کنید.»
- و طی نامه‌ی دیگر به این مضمون نوشت که: «... کتب الی عمّاله نسخه واحده الی جمیع البلدان انظروا من قامت علیه البینه انه یحّب علیاً و اهل بیته فامحوا من الدیون و...[5] ... در راه شناخت دوستان و محبین علی (علیه‌السلام) و اهل بیتش، نیازی به اقامه شاهد و بینه نیست، بلکه هر کس متهم به دوستی خاندان نبوّت بود، مشمول فرمان ساق است و علاوه بر قطع حقوق و مزایای دولتی، و محو کردن نامش از دیوان بیت المال دست و پای او را بریده و خانه‌ی او را بر سرش  و خانواده‌اش خراب کنید.»
در نتیجه با این نامه‌های ارسالی، مشکلات فراوانی برای پیروان حضرت علی (علیه‌السلام) و اهل بیتش در جمیع بلاد اسلامی، خصوصاً در عراق و... ایجاد کرد، به طوری که هیچ‌یک از شیعیان کسی را محرم راز و اسرار خود نمی‌دانست و اگر مطالبی هم قرار بود بیان شود، پس از گرفتن عهد و پیمان‌های سفت و سخت و سوگندهای عمیق مطرح می‌کردند تا جانشان محفوظ بماند.

پی‌نوشت:

[1]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دار احیاء التراث العربیه، بیروت، لبنان، ج11 ص44. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. شرح نهج البلاغه، ج11 ص44. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. شرح نهج البلاغه، ج11 ص45. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. شرح نهج البلاغه، ج11 ص46.
[5]. شرح نهج البلاغه، ج11 ص46. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.