اهل حق
اعتقاد به معاد در اهل حق، بهعنوان یک اصل مبنایی پذیرفتهشده است بنابراین اهل حق علیرغم پذیرفتن "معاد" به عنوان یک اصل اعتقادی، ازآن تفاسیر خاصی ارائه میکنند که نشأت گرفته از عقیده باطل "تناسخ" در این فرقه است.
شاه حیاس یکی از شخصیتهای مهم در فرقه اهل حق است که در قرن دوازدهم هجری به دنیا آمد او ادعاهائی همچون مظهریت خداوند در خویش را نمود و توانست طرفدارانی را دور خود گرد آورد و خاندانی بنام "شاه حیاسی" تشکیل دهد که امروز یکی از یازده خاندان موجود در فرقه اهل حق است.
یکی از هفتن که در باور اهل حق بسیار مورد توجه و احترام است شاه ابراهیم ایوت است که درباره شخصیت او در منابع اهل حق اختلاف وجود دارد. در بین خاندانهای مختلف اهل حق، خاندان شاه ایراهیمی که در کشور عراق به "کاکائی" از آنها تعبیر میشود منسوب به او هستند.
یکی از هفتوانه که در منابع اهل حق از او نامبرده می شود و مورد توجه است "سید شهاب الدین شهرزوری" است. اکثر منابع اهل حق او را از اصحاب سلطان اسحاق معرفی کردهاند اما در مقابل گروهی سید شابدین را فرزند واقعی سلطان اسحاق میدانند که خود گواهی بر نتاقض گوئی در این فرقه است.
در باور اهل حق یکی دیگر از یاران خاص سلطان اسحاق که از جزء "هفتوانه" می باشد، "حاجی باویسی" است. اکثریت اهل حق معتقدند او از اصحاب سلطان اسحاق است. اما برخی دیگر او را فرزند سلطان اسحاق میدانند. "حاجی باویسی" از طرف سلطان اسحاق مامور تشکیل خاندان گردید و هم اکنون خاندان "حاجی باویسی" منسوب به او هستند.
"سید احمد میر سور" یکی از "هفتوانه" است که در باور اکثریت اهل حق برادر سلطان اسحاق است اما برخی از نویسندگان اهل حق او را فرزند سلطان اسحاق معرفی می کنند. سید احمد میر سور از طرف سلطان اسحاق مامور تشکیل خاندان شد وهم اکنون خاندان "میری" منسوب به او هستند.
خاتون دایراک مادر سلطان اسحاق و جزءهفتن است که در باور اهل حق بسیار مورد توجه و احترام است و او را مظهر فاطمه اسد، مادر امیر المومنین (ع) میدانند. اهل حق او را که در یاری رساندن به سلطان اسحاق و شفاعت کردن یاران نقش ویژهای داشته است، بسیار ستایش می کنند.
سید مصطفی شهرزوری یکی از هفتوانه است که در منابع اهل حق در باره شخصیت او اختلاف نظر وجود دارد. اکثریت اهل حق او را از اصحاب سلطان اسحاق بزرنجه ای می دانند اما برخی از نویسندگان معاصر اهل حق او را فرزند واقعی سلطان اسحاق میدانند.
درمنابع اهل حق از شخصی بنام "شاه فضل ولی" نام برده میشود اما درباره اینکه او کیست در منابع اهل حق اختلاف نظر وجود دارد. برخی او را قبل سلطان اسحاق و برخی او را بعد از سلطان اسحاق معرفی نموده اند. اهل حق درباره "شاه فضل ولی" عقاید باطلی همچون حلول ذات الهی در او را بیان کردهاند.
هفتوانه در بین طبقات یاران سلطان اسحاق بزرنجهای دارای جایگاه خاصی هستند که وطیفه ارشاد و راهنمائی پیروان آئین یارستان را برعهده دارند. نحوه شکلگیری و به وجود آمدن آنها در نقلهای اساطیری اهل حق به صورت افسانهای بیان شده است. در اینکه هفتوانه از یاران سلطان اسحاق هستند یا فرزندان او در بین اهل حق اختلاف نظر وجود د دارد.
اکثر منابع اهل حق سخنی از ازدواج سلطان اسحاق بیان نکردهاند و "هفتوانه" که یکی طبقات مهم یاران سلطان اسحاق است، را از اصحاب سلطان اسحاق دانستهاند. اما برخی از نویسندگان معاصر اهل حق نه تنها سخن از ازدواج سلطان اسحاق به میان آوردهاند بلکه هفتوانه را فرزندان سلطان اسحاق معرفی نمودهاند.
"سید محمد گَوره سوار" یکی از "هفتوانه" است که در باور اهل حق دارای جایگاه خاصی است ودر باره او افسانهسازیهای متعدد صورت گرفته است.در باره شخصیت سید محمد گوره سوار در اهل حق اختلاف وجود دارد، اکثر اهل حق او را برادر سلطان اسحاق میدانند ولی خاندان شاه ابراهیمی کرند غرب او را فرزند ارشد سلطان اسحاق معرفی میکنند.
سید ابوالوفا یکی از هفتوانه است که دراهل حق دارای جایگاه خاص و ویژهای است و یکی از خاندانهای مشهور اهل حق منتسب به اوست. درباره شخصیت او در اهل حق دونظر وجود دارد. برخی او را از اصحاب سلطان اسحاق میدانند که به در خواست سلطان اسحاق به جمع مریدان و یاران خود پیوست و برخی دیگر او را فرزند سلطان اسحاق میدانند.
مصطفی قهار پسرعموی سلطان اسحاق و جزء هفتن از یاران خاص او است که در شروع ادعاهای سلطان اسحاق به او پیوست. در باور و افسانه سازیهای اهل حق او مَظهر "عزرائیل" از فرشتگان مقرب الهی است.