پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در افسانه‌ها و منابع اهل حق از شخصی بنام "شاه فضل ولی" نام‌برده می‌شود که نخستین تجلی ذات خداوند پس از پیغمبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله) و امامان دوازده‌گانه (علیهم‌السلام) [اهل حق پیران و مشاهیر, ص 66؛ عالی قلندر و شاه فضل ولی، ص 16] و از رهبران و موسسان فرقه اهل حق است. [برهان الحق, ص 30] اما در اینکه "شاه فضل ولی" چه کسی است در منابع اهل حق دو نظر وجود دارد:
نظر اول: "شاه فضل ولی" در اواخر قرن سوم هجری قمری ظاهرشده است و موطن، تاریخ وفات و محل دفن او مشخص نیست. [برهان الحق, ص 30؛ اهل حق پیران و مشاهیر, ص 66-65] این گروه معتقد هستند که نام "شاه فضل ولی" در هیچ کتابی ثبت‌نشده است.[برهان الحق, ص 31]
نظر دوم: "شاه فضل ولی" که در منابع اهل حق از او نام‌برده شده است، همان "فضل‌الله نعیمی استرآبادی" (804-740 ه. ق) معروف به "شاه فضل ولی" رهبر جنبش "حروفیه" در قرن هشتم هجری و مدفون در اطراف تبریز است. [عالی قلندر و شاه فضل ولی، صص 17-16 و 31] با توجه به مطالب مذکور عقاید غلوآمیز، افسانه‌سازی و بی‌پایه واساس بودن عقاید این فرقه تبلور می‌کند.

پی‌نوشت:
الهی، نورعلی، برهان الحق، تهران، جیحون، 1373، صص 31-30  
دلفانی، سیاوش، عالی قلندر و شاه فضل ولی به انضمام تعلیقات تاریخ مشعشعیان، تهران، منشور امید، 1384، صص 16-15 و 31  
صفی زاده، صدیق، اهل حق پیران و مشاهیر، تهران، حروفیه، 1387، صص 66-65