تصوف
شرط اسلام اظهار کلمه شهادتین است و آن عبارت است از «أَشْهَدُ أَن لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللهِ» که در اذان و اقامه و تشهد نماز نیز جز اذکار مستحب و واجب بر شمرده شده است. و شیعیان با عقیده به ولایت و جانشینی بلافصل امیرالمؤمنین (علیه السلام) شهادت ثالثه یعنی «اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ اللهِ» را نیز از اصول مذهب خود می‌پندارند. به‌هرحال توحید و شهادت به یگانگی...
درباره عرفان اسلامی دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد که در این مقاله به سه دیدگاه اشاره می‌شود. «عرفان اصیل اسلامی»، «عرفان مسلمان و عرفان اسلام» و «عرفان اسلامی عین مذهب»، سه دیدگاهی است که به آن پرداخته می‌شود. در عرفان اصیل اسلامی این دیدگاه وجود دارد که همه کارهایی که عرفای اسلام انجام داده اند درست نبوده و گاه رفتارهایی متناقض و غیرقابل قبول از آنها سرزده است. درواقع...
کشف و شهود و تجربه عرفانی از سنخ علم حضوری است. حال آنکه باور صادق موجه تنها به علم حصولی تعلق می‌گیرد. به همین دلیل عده ای به درستی knowledge را معرفت حصولی ترجمه کرده‌اند. چرا که اولاً علم حضوری باور نمی‌باشد زیرا متعلق باور همواره یک گزاره است و گزاره خود نوعی علم حصولی است. ثانیاً علم حضوری صادق نیز نمی‌تواند باشد چرا که اساساً صدق و کذب...
عرفان اسلامی و تصوف چه رابطه و یا نسبتی با هم دارند؟ در این باره نظرات متفاوتی ارائه گردیده است. پیش از پرداختن به این موضوع بهتر است گفتاری کوتاه درباره تصوف ارائه نماییم. آن چه که در بادی امر محقق را به تفکر وا می‌دارد وجه اشتقاق کلمه صوفی و تصوف است و این که این واژه از چه زمانی و به چه دلایلی در جامعه اسلامی آن روزگار مطرح گردید. آیا در میان پیامبر و...
نگاهی اجمالی به قرآن کریم و تعالیم ائمه اطهار بیانگر این نکته است که تعالیم بسیار بلند و ژرفی در قلمرو عرفان و آداب و دستورالعمل‌های سیر و سلوک آمده است. آیات مربوط به توحید ذات و صفات و افعال، سوره توحید، ابتدای سوره حدید و آیات پایانی سوره حشر نشان دهنده بعضی از تعالیم عرفانی است. همچنین آیاتی که بر آداب و سنن ویژه‌ای توجه داده است و می‌توان آنها را سیر و سلوک...
عبادت در هر شرایطی باید برابر قوانین شریعت باشد، حتی عبادت واصلان نیز از نظر شکل و هیأت، عینا مانند عبادت پیش از وصول، مطابق شریعت بوده، در قالب احکام فقهی خواهد بود. به دلیل آنکه، چون حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) خاتم پیامبران است، هیچ کشفی برتر از کشف او نخواهد بود و لذا هیچ حکمی از احکام شریعت او، قابل تغییر و تبدیل نیست. حضرت امام خمینی...
برای شناخت صوفیه نیاز است که مکاتب مختلف صوفیه را شناخت تا بتوان تحلیلی مناسب درباره این طایفه ارائه کرد. در این نوشتار سعی شده است تا معرفی کوتاهی از مکتب صوفیان خراسان ارائه داد و مشخصات کلی این مکتب را بیان نمود. در مورد خراسان باید گفت که ازنظر جغرافیایی در قرون دوم به بعد به ناحیه وسیعی اطلاق می‌شد که حتی بسطام و سمنگان را هم در بر می گرفته است...
کسانی که درباره تصوف و صوفی گری مطالعه یا بحث می کنند، نقل قول‌هایی در باره معنی واقعی کلمه "صوفی" مطرح می‌کنند. باید دانست که برای کلمه «صوفی» معانی بسیاری در نظر گرفته‌اند که در این جا به بیان سه قول مشهور می‌پردازیم. با توجه به اظهار نظرهای مختلف در باره اشتقاق واژه صوفی و کلام بزرگان تصوف و واژه شناسان، اشتقاق کلمه صوفی از صوف از همه شقوق آن...
ولایت، از مختصات شیعه است و در غیر شیعه جایگاهی ندارد. به دلیل تأثیرگذاری ائمه شیعه (علیهم السلام) در بین مسلمین و چهره ممتاز ایشان، در زمان امام صادق(علیه السلام) تصوف را در مقابل اهل بیت(علیهم السلام) قرار دادند و مسایل معنوی را در قالب بزرگان و بعدها اقطاب صوفیه مطرح کردند تا ولایت و علم ائمه (علیهم السلام) را تحت الشعاع این جریان قرار دهند. در میان صوفی...
دلایل فراوانی در تایید این نظریه وجود دارد که تصوف به عنوان نیرویی فکری در ایران امروز تدریجا اهمیت خود را از دست داده است. تصوف دستخوش تفرقه گشته و بر اثر کشمکش‌های فرقه گرایانه به زانو درآمده است. مشایخ قابل احترام عامه گذشته نیز درگذشته‌اند. نوشته‌های جدلی صوفیه امروزی در باب ادعاهایشان نسبت به جانشینی مشایخ راحل نیز مشایخ زنده را در چشم عامه بی اعتبار...
یکی از شاخصه‌های عرفان، ریاضت است. اما ریاضت دو نوع اسلامی و غیر اسلامی دارد؛ یعنی ریاضتی که شخص قرار است متحمل آن شود، یا مورد تأیید شرع است یا اینکه مورد تأیید شرع نیست. بدین صورت با روشن شدن نوع ریاضت شخص؛ مشی معنوی وی نیز روشن می‌شود که آیا روش وی مورد تأیید بزرگان دین است یا نه. عرفای اسلام معمولا برنامه ریاضت خویش را با اسلام تطبیق می‌کنند...
یکی از راه‌های به دست آوردن مطالب حق در غبار فتنه‌های آخر‌الزمان رجوع به علمای طراز اول تشیع در عصر غیبت است که نایبان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) به شمار می‌روند و چراغ راه شیعیان در ظلمات مسیرند. از علمای بنام قرن دوازدهم و سیزدهم هجری قمری ابوالقاسم بن محمدحسن معروف به میرزای قمی متوفای 1231 هجری قمری است که مدتی مرجعیت عامه شیعیان را...
بدعت در لغت به معنای ایجاد چیزی که از قبل وجود نداشته است؛ می‌باشد. خلیل بن احمد فراهیدی "متوفای 175 هجری قمری" که از مشاهیر فن ادبیات و علم لغت است در کتاب لغت خود معنای بدعت را چنین آورده است: «البَدْعُ: إحداث شيء لم يكن له من قبل خلق و لا ذكر و لا معرفه» بدع یعنی ایجاد چیزی که قبلاً وجود و یاد و آشنایی با آن نبوده است. وی در ادامه بدعت را به معنای آنچه بعد از رسول‌الله...
منظور از مکتب‌های فکری، مکاتب موجود در قلمرو تفکرات اسلامی است. با گسترش تحقیقات عقلی، از قرن دوم تا قرن ششم هجری، عملاً چهار دسته و گروه فکری اصلی و عمده به وجود آمد که به عنوان متکلمان، فلاسفه مشاء، فلاسفه اشراق و عرفا یا متصوفه شناخته شدند. همه این‌ها به طور کلی به واقعیت و عینیت جهان و انسان باور داشته و قوای ظاهری و باطنی انسان را در مجموع، قادر به درک حقایق...