مکاتب اهل سنت
واقعه نصب حضرت علی (علیه السلام) به مقام ولایت در غدیرخم، از وقایع مهم تاریخ اسلام است. شاید واقعهای بااهمیت تر و مهمتر از این حادثه تاریخی وجود نداشته باشد؛ این واقعه بیانگر بقای رسالت پیامبر و دوام نبوت آن حضرت در تجلیگاه وجود مبارک حضرت علی (علیه السلام) بوده، لذا غدیر نشانگر پیوند رسالت و امامت است که در آخرین حج پیامبر...
شهید محمد اسلام اهل روستای مهرآباد دهستان پسکوه، از توابع شهرستان سیب و سوران سراوان بود. او در سال 1374 پس از مطالعات فراوان، در شب عید غدیر خم، امیرالمومنین را در خواب دیده و شیعه شدنش را ابراز میکند.او دلیل شیعه شدنش را کم حوصلگی مولویها و همچنین ناتوانی آنان در پاسخ به سوالات خویش میدانست.
حاجیان بامداد عید قربان، پس از اینکه شب را در مشعر بودهاند، وارد منا میشوند؛ آنان برای رسیدن به منا، باید از سرزمینی به نام وادی محسر عبور کنند؛ وادی محسر به طول سه کیلومتر و نیم و عرض آن پانصد متر بین دو کوه ممتد است؛ مطابق روایات تاریخی، اصحاب فیل و سپاهیان ابرهه که قصد تخریب کعبه را داشتند، در همین وادی به هلاکت رسیدهاند.
محمد غزالی، از علمای بزرگ الازهر، با تمام وجود قائل به تقریب میان مذاهب اسلامی بود، و شديداً تحت تأثير افكار امام خمينى قرار گرفته بود؛ او حمایت کامل خود را از انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد؛ حكومت صدام، را خونريز و سفاك میدانست، حتی آرزو کرد کاش میتوانست، گروهی برای یاری شیعیان در جنگ با بعث عراق بفرستد.
محمد غزالی، از علمای بزرگ الازهر معتقد است، اختلاف میان شیعه و اهل سنت تنها در فروع است که در میان مذاهب چهارگانه اهل سنت هم موجود است؛ آثار او در زمینه اصلاح در جهان اسلام، نقد استبداد حاکم بر جوامع عربی، نقد تعصبات کور و رویههای جاهلی دوران معاصر در جوامع اسلامی است.
محمد غزالی، از شاگردان معروف شلتوت و از علمای بزرگ الازهر، فتوای شلتوت را در جواز تعبد به مذهب شیعه تأیید کرده و به شدت مدافع تقریب بین مذاهب بود، معتقد بود اختلاف میان شیعه و اهل سنت تنها در فروع است که در میان مذاهب چهارگانه اهل سنت هم موجود است.
فتوای صریح شلتوت، در جواز تعبد مذهب شیعه، یکی از تأثیرگذارترین فتاوای تقریبی دوران معاصر است.(1379 قمری) مواضع گوناگونی در قبال این فتوا شکل گرفت. بسیاری از علمای بزرگ، این فتوای تاریخی را مورد تأیید قرار دادند؛ برخی در آن تشکیک و آن را نفی کردهاند، برخی شلتوت را به جهل متهم کردهاند و برخی میپرسند چرا شیعیان فتوای مشابه صادر نکردهاند.
محمد الفحام از عالمان و فقیهان بزرگ اهل سنت مصر و از اعضای اصلی دارالتقریب، رئیس الازهر و عضو فرهنگستان قاهره بود؛ وی که رویکرد تقریبی بارزی داشت، به ایران آمده است و با علمای شیعه دیدار داشته است و از حامیان فتوای شیخ شلتوت در جواز تعبد به مذهب شیعه بود.
شیخ محمود شلتوت، در مورد امکان تقلید از مذهبی غیر مذاهب اربعه گفت: «اسلام پیروی از مذهب معینی را واجب نکرده است؛ مذهب جعفری، مذهبی است که تعبد به آن، همچون دیگر مذاهب اهلسنت، شرعاً جایز است؛ مسلمانان باید از تعصبهای نابجا در قبال مذاهب معین، رهایی یابند.» بسیاری از علما و فقهای بزرگ، این فتوای تاریخی را تأیید کردند.
در سال 1938 میلادی، شیخ محمدتقی قمی وارد مصر شد، وی لزوم رعایت دعوت مرحلهای برای دستیابی به هدف تقریب را یادآور شد. پس از شکلگیری اندیشه تقریب، بسیاری به مبارزه با آن برخاستند. چارهای نبود که قبل از هر چیزی، محیط برای اصلاح مساعد شود. بنابراین اندیشه تقریب، این مراحل را پشت سر گذاشت: مقدمه؛ تأسیس و ایجاد تقریب.
شیخ محمود شلتوت، عالم حنفی مصری، عضو جمعیت علمای اعلام، مجمع اللغه، سرپرست مباحثات فرهنگی دانشگاه الازهر، و در نهایت رئیس دانشگاه الازهر شد؛ وی ترک تعصّب و نقش عالمان را از عوامل وحدت میدانست و معتقد بود میتوان با این موارد در برابر سوءاستفاده دشمنان اسلام ایستاد و اهداف دین را برآورده ساخت.
یکی از پیشگامان تقریب و بیداری اسلامی، شیخ عبدالمجید سلیم متأثر از استادش، محمد عبده، گامهای مهمی در راستای منویات و تفکرات او برداشت؛ وی تدریس و ریاست الازهر، قضاوت، عضویت در دارالافتاء و هیئت کبار العلما را در کارنامه دارد و با اهتمام تمام در دارالتقریب فعالیت کرد.
از فعالیتهای دارالتقریب، انتشار کتابهای شیعی در قاهره، به منظور معرفی شیعه به عنوان یکی از مذاهب اسلامی و نیز تأمین منابع درسی فقه و عقاید شیعیان در دانشگاه الازهر بود که با توجه به ارتباطات بسیار محدود فرهنگی در آن روزگار، گامی بزرگ در مسیر آشنایی با مذاهب اسلامی به شمار میرفت.
محمد محمد المدنی، از علمای تقریبی اهل سنت در مقالهاش در مجله رسالةالاسلام شیعه را از تهمت اعتقاد به تحریف قرآن مبرا دانست: امامیه معتقد به کاستی قرآن نیستند، آنچه هست روایاتی است که در کتب روایی ایشان آمده است، همانگونه که در جوامع روایی ما نیز چنین روایاتی یافت میشود.