پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ احمد صبحی منصور، از روشنفکران معاصر اهل‌سنت است که به قرآن‌بسندگی معتقد بوده و تلاش می‌کند در آثار خود، با استفاده از آیات قرآن، مدعای خویش (قرآن‌بسندگی) را اثبات کند. این موضوع در حالی است که از نظر اکثر دانشمندان شیعه و سنی، سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دومین منبع معتبر دینی است که در شناخت حقایق دینی، باید به آن مراجعه کرد.

صبحی منصور پس از مواجهه با آیاتی که مسلمین را به اطاعت از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله امر می‌کند،[1] نظریه خود را مبنی بر عدم لزوم پیروی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با خطر جدی روبه‌رو می‌بیند؛ زیرا خداوند در این آیه به صورت مطلق امر به اطاعت از خداوند و رسول خود کرده است. بنابراین صبحی منصور، در تغییر موضعی ناگهانی، اعلام می‌کند، مراد از واژه «رسول» در این آیات، همان کتاب خدا است و لا غیر.

وی در توضیح آیاتی که به اطاعت از خدا و رسول فرمان می‌دهد، می‌نویسد که مراد از واژه رسول در این آیات قرآن، خود قرآن است؛ با این توجیه که چون پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در بُعد رسالت، فقط و فقط قرآن را ابلاغ کرده است.[2]

در نقد این ادعای احمد صبحی منصور می‌گوییم:

خداوند در این آیه فرموده است: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! «أَطِيعُوا اللَّهَ‌» اطاعت كنيد خدا را در اوامر و نواهى، «وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ‌» و اطاعت کنيد پيامبر «وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‌» و اطاعت كنيد صاحبان امر را. در این آیه، واژه «أُولِي الْأَمْرِ» عطف شده است بر واژه «رسول» و این خود قرینه است بر اینکه مراد از «رسول»، شخص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است.

همچنین در هیچ آیه‌ای از آیات قرآن، کلمه رسول، در معنای قرآن به کار نرفته است و قول به استعمال واژه رسول برای قرآن، از هیچ مفسری دیده نمی‌شود و اینکه استعمال واژه «رسول» برای شخصی که از جانب خدا و برای رسالتی خاص برانگیخته می‌شود، در متن قرآن کریم متداول است.[3]

بنابراین باید گفت که این ادعای احمد صبحی منصور، ادعایی است که نه با بلاغت و فصاحت قرآن سازگار است و نه با سایر آیات قرآن که امر به اطاعت و پیروی از رسول کرده است و اینکه هیچکدام از مفسران فریقین اینچنین ادعایی را مطرح نکرده است.

پی‌نوشت:
[1]. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»؛ [نسا/59] «ای اهل ایمان! فرمان خدا و رسول و فرمانداران (از طرف خدا و رسول) که از خود شما هستند، اطاعت کنید ...»
[2]. صبحی منصور، احمد، القرآن وکفی مصدرا للتشریع الاسلام، ص32. «و الرسول بمعني القرآن يعني أن رسول الله قائم بيننا حتي الآن و هو كتاب الله الذي حفظه االله الي يوم القيامه».
[3]. مجید معارف، راضیه مظفری، پژوهشنامه تفسیر کلامی قرآن، «بررسی و نقد مبانی قرآنی احمد صبحی منصور در انحصار منبعیت قرآن با تأکید بر کتاب القرآن وکفی مصدرا للتشریع الاسلام»، ص21.