پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ یکی از دستوراتی که دین اسلام آن را بر هر مسلمانی لازم دانسته و بر اجزای آن تاکید می‌کند، صلوات و تهیت بر پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد صلی الله علیه وآله است. قرآن کریم می فرماید: إ‌‌ِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَی النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا [1] خدا و فرشتگانش بر پيامبر صلوات مى‏‌فرستند. اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، بر او صلوات فرستيد و سلام كنيد سلامى نيكو.

فلسفه، هدف و انگیزه‌ی این دستور دینی چند امر مهم است که با دقت در آن می توان به اهمیت صلوات فرستادن پی برد. انگیزه‌ی اول از فرستادن صلوات بر پیامبر و اهل بیت معصوم ایشان، زنده نگه داشتن یاد ایشان است و اینکه تداوم بر این کار باعث می‌شود شخص رسول الله و اهداف عالیه‌ی ایشان در بعثت به رسالت و پیامبری برای هدایت مردم فراموش نشود. چونانکه بسیاری از ددمنشان و حکام غاصب قصد براندازی این نام مبارک را برای از بین بردن سیره و اهداف الهی نبی ارجمند اسلام داشته‌اند. پس با این برنامه ی مدون و یادآوری به بهانه‌ی صلوات، مقام شامخ ایشان و برنامه هاى اسلامى متروك نمى‌شود.

فسلفه‌ی دیگر درباره‌ی فرستادن صلوات این است که با اخلاق و آداب ایشان آشنا شویم و همین کار باعث الگو پذیری و در نتیجه  پاكيزگى اخلاق و طهارت اعمال و ريزش گناهان ما خواهد شد. همان‌طور که در زیارت شریف جامعه‌ ی کبیره می‌خوانیم: وَ جَعَلَ صَلاَتَنَا عَلَيْكُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وِلاَيَتِكُمْ طِيباً لِخُلْقِنَا وَ طَهَارَةً لاَِنْفُسِنَا وَ تَزْكِيَةً لَنَا وَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا[2] خداوند صلوات ما را بر شما (پيامبر و آل پيامبر) و ولايت ما را نسبت به شما، سبب پاكيزگى اخلاق، طهارت نفوس و نموّ و رشد معنوى و كفّاره گناهان ما قرار داده است.

در اخبار و احادیث متعدد و متنوع در رابطه با نحوه ی فرستاد صلوات صحبت شده است و از فرستادن صلوات به صورت ناقص منع کرده‌اند. رسول الله صَلَّي الله عليه وآله در این رابطه فرمودند:لاتُصَلُّوا عَلَیَّ صَلاةَ البَتْراءِ، قالُوا: وَ ما الصَّلاةُ البَتراءُ يا رسولَ اللهِ؟ قالَ صَلَّي اللهُ عليهِ و آله: لاتَقُولُوا "اللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحمَّدٍ" وَ تُمسِكُونَ، بَلْ قُولوا: "صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ". [3] صلوات ناقص و بدون دنباله بر من نفرستيد. اصحاب پرسيدند: صلوات ناقص و بدون دنباله چيست؟ پيامبر صلّي الله عليه و اله فرمودند: نگوييد" اَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ" و سكوت كنيد؛ بلكه بگوييد: " الّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ".

یا در روایت دیگری فرموده‌اند: مَنْ صَلَّی عَلَيَّ وَلَمْ يُصَلِّ عَلَي آلي لَمْ يَجِدْ رِيحَ الجَنَةِ وَإنَّ رِيحَها لَیوجَدَ مِنْ مَسيرَةِ خَمسماِئةِ عامٍ.[4] هر کسی که بر من صلوات بفرستد و بر خاندانم صلوات نفرستد، بوي بهشت را که از فاصله پانصد ساله به مشام مي‌رسد را استشمام نمی‌کند‌‌.

پس اهداف و نتایجی که از فرستادن صلوات به دنبال آن هستیم در گرو کامل فرستادن آن است و اگر گروه و عده ای به این قضیه توجه نمی‌کنند باید بدانند که صلوات ناقص ظلم به مقام خاندان نبوی علیهم السلام است. امام صادق علیه السلام نقل می‌کنند: سَمِعَ أبي رَجلاً مُتَعَلِّقاً بالبِيتِ وَهُو يَقُولُ: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ"، فَقال لَه أبي: يا عبدَ اللهِ لاتَبْتُرْها، لاتَظْلِمْنا حَقَّنا، قُلْ: "الَّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأهلِ بِيتِهِ".[5] پدرم- حضرت باقر عليه السلام- شنيد كه مردي پرده كعبه را گرفته و مي‌گويد: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ" پدرم به او فرمود: اي بنده خدا، صلواتت را ناقص ننما و به ما اهل بيت ظلم نكن؛ هنگام فرستادن صلوات بگو: "الَّلهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بِيتِهِ".

پی نوشت:

1- سوره أحزاب : 56
2- مفاتیح الجنان، زيارت جامعه كبيره
3- مستدرك سفینۀ البحار6: 369؛ صلاه مبتوره ر.ک: وسائل الشیعۀ7: 207، ، بحار الأنوار5: 209، 90: 14، جامع أحادیث15: 488؛
اهل سنت نيز به اين مضمون احاديثی را نقل كرده اند، ر.ك: الصواعق المحرقة: 232 و... در كتاب شريف الغدير2: 303، شرح إحقاق الحق9: 524 - 643، 3: 252 – 274 مدارك و منابع متعددي را از كتب علماي اهل سنت نقل كرده اند.
4- أمالي(شيخ صدوق رحمه الله):267 و462، أمالي(شيخ طوسي رحمه الله):424، روضۀ الواعظين:323
5- أصول كافي2: 495، عُدَّةُ الدّاعي: 841، وسائل الشيعة 7: 202