گرچه در دوره ریاست شوقی افندی بر سازمان بهاییت ، اعزام بهائيان به نقاط مختلف جهان  ، توسعه تشکيلات اداري و جهاني سازمان ديني بهائيت از جمله اقدامات دوره رياست او بر آئين بهائي بود و اين فرايند به ويژه در دهه شصت ميلادي، در اروپا و امريکا سرعت بيشتري گرفت و ساختمان معبدهاي قاره اي بهائي موسوم به مشرق الاذکار به اتمام رسيد اما یکی از اتفاقات مهم دوره شوقی افندی جدایی و انفصال بهاییان معتبر و مبلغین چیره دست بهایی از این تشکیلات جاسوسی را شاهد هستیم .

برخي ازمبلغين برجسته بهائي راه خود را  از تشکيلات شوقي جدا کردند  عده اي به تشکيل سازمانهاي انسان دوستانه غير مذهبي روي آوردند

ميرزا احمد سهراب
از ياران قديمي و پرکار عبدالبهاء که کاروان خاور وباختر را بنيانگذاري کرد برخي از نويسندگان فرقه اي بنام سهرابيه را منتسب به وي ميدانند
عده اي ديگر اساساً آيين بهائي را رها کردند و به دامان پر مهر اسلام باز گشتند که از آن جمله اند:

عبدالحسين تفتي آواره
که در زمان بهائيت آواره ناميده شد وبعد از بازگشت خود را آيتي ناميد، در اثر اين توبه مهمترين کتاب در تاريخ بهائيت بنام الکواکب الدرِيه في مأثرالبها ئِيه که توسط وي نگاشته شده بود و به تأييد مرکز ميثاق بهاءالله يعني عبدالبها رسيده بود توسط شوقي افندي از اعتبار ساقط گرديد کتاب کشف الحيل در واقع توبه نامه آيتي از منجلاب بهائيت بود.

فضل الله صبحي مهتدي
خاندان وي از قديمي ترين خاندانهاي بابي بهائي کاشان و خود او از مقربان درگاه عباس افندي بود پيام پدر و خاطرات صبحي از معروفترين آثار وي در معرفي ونقد فرقه بهائي ميباشد .از نوشته هاي وي معلوم مي گردد  شوقي به عادتي زشت  دچار بود که بها الله در کتاب اقدس از بيان حکم آن خجالت کشيد و مبهم باقي ماند

مرحوم ميرزا  حسن نيکو بروجردي
وي نيز با نگارش کتاب فلسفه نيکو به شرح حال و چگونگي ورود و خروج خود به فرقه بهائي ميپردازد  ودر اين بين اسراري از اين فرقه را افشا ميکند  که بهائيان را شرمنده و عصباني و سايرين را غرق در حيرت وشگفتي از انبوه رذالتهاي يک  مجموعه ظاهراً ديني مينمايد

مرحوم ميرزا صالح اقتصاد مراغه اي
مرحوم ميرزا صالح اقتصاد مراغه اي، منشي محفل روحاني بهائيان بود که پس از اينکه به مقام «مبلغي امرالله و ناشر نفحات الله» رسيد و به احوال بهائيان و آثار آنها آشنا شد! از بهائيت روي گرداند و مسلمان شد و کتاب ايقاظ  را در رد بهائيان نگاشت(1 )

...............................................

پی نوشت:

1.   سيد محمد باقر نجفي بهائيان صفحه 282