پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «حیدرعلی قلمداران» یکی از قرآنیون شیعه معاصر ایران است که برخی از اعتقادات شیعه را مردود می‌داند؛ از جمله اشکالات قلمداران بر آموزه‌های شیعی، اشکال بر مسئله زیارت قبور و بنای بر آنها است. وی در یکی از آثار خود، مسئله زیارت قبور و بنای بر آنها را مورد نقد قرار داده است.

قلمداران با استناد به روایاتی که حاکی از نهی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از زیارت قبور است، زیارت قبور را مورد انکار قرار داده است. وی تأکید می‌کند که هیچ روایتی در خصوص جواز زیارت قبور از قول پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در متون روایی یافت نمی‌شود.[1]

در پاسخ به این ادعای قلمداران باید گفت که گزارش‌های تاریخی، حاکی از آن است که در خصوص زیارت قبور، دو گونه روایات از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد (جواز و عدم جواز زیارت قبور) در دست است؛ زیرا علاوه بر آنچه که قلمداران ادعا کرده و مدعی نهی نبی از زیارت قبور است، روایات مختلفی از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله وجود دارد[2] که دلالت بر جواز این عمل دارد؛ بنابراین مطابق آنچه که علما و بزرگان نقل کرده‌اند، برای جمع بین این روایات باید گفت که بنا بر مستندات تاریخی، دلیل منع پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از زیارت قبور آن است که در دوران آغازین اسلام، بیشتر آرامگاه‌ها متعلق به مشرکان و بت‌پرستان بود و مسلمانان قبرستان مجزایی نداشتند.

بنابراین اسلام تمام امور مرتبط با مشرکان را قطع کرده و بر همین اساس، زیارت قبور و رفتن به قبرستان مشرکان را نیز منع کرد تا شباهتی میان مسلمانان با مشرکان وجود نداشته باشد؛ زیرا ممکن بود که مشرکان از این زمینه‌های مشترک استفاده نامناسب کنند و برای باطل انگاری دین اسلام به آنها استناد  کنند؛[3] از این‌رو ایشان برای مدتی زیارت قبور را نهی کردند؛ ولی با قدرت گرفتن اسلام، جواز زیارت قبور را صادر کردند.

این امر یعنی منع از زیارت قبور، تا سال ششم هجری ادامه داشت؛ ولی به محض فراهم‌شدن زمینه‌ها در سال هفتم هجری در عمره حدیبیه، این منع برداشته شد؛[4] پس سیره و گفتار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، حاکی از این است که دیدگاه قلمداران در خصوص منع پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از زیارت قبور، مستند تاریخی ندارد.

پی‌نوشت:
[1]. قلمداران، حیدر علی، راه نجات از شر غلات، ص388.
[2]. حاكم نيشابوری، المستدرك على الصحيحين، ج1، ص531. «در یکی از این روایات آمده است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله هنگامی که در راه «عمره حدیبیه» به «ابواء» رسید، نزد قبر مادرش آمنه آمد؛ آن را اصلاح کرد و در کنار آن گریست. مسلمانان نیز به خاطر گریه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله گریستند».
[3]. خالقی، صدیقه، «مشروعیت زیارت قبور از دیدگاه دانشمندان اهلسنت» فصلنامه فرهنگ زیارات، شماره 29 سال 1395، ص72-74.
[4]. جعفری، مائده و اکبری دستک، فیض الله، «نقد و بررسی دیدگاه‌های حیدرعلی قلمداران پیرامون زیارت قبور و ساخت بنا بر آنها»، ص79.