پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ملائکه و فرشتگان موجوداتی باکرامت، صاحب عقل و شعور و دارای وظایف گوناگونی هستند که همواره در حال عبادت و تسبیح پروردگارند. وظیفه فرشتگان بعد از عبادت واسطه بودن بین پرودگار و جهان هستی است. ایمان به وجود فرشتگان از واجبات دینی و در ردیف ایمان به خدا و پیامبران و کتب آسمانی جای دارد. اثبات همه‌ی این موارد از راه نقل می‌باشد. اما محمدعلی طاهری در مورد ملائکه و فرشتگان تفسیرها و دیدگاه‌هایی ارائه  می‌دهد که برخلاف روایات و نصوص دینی ما می‌باشد.

طاهری منکر درجات متفاوت فرشتگان می‌شود و می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که نوع مأموریت ملائک ارزش آن‌ها را نسبت به هم کمتر یا بیشتر نمی‌کند و مشهور‌تر بودن بعضی از کارگزاران هستی، نسبت به بعضی دیگر، به معنای تقدس بیشتر آن‌ها نیست... و برتری یا فروتری هیچ‌کدام نسبت به دیگری اثبات نمی‌شود.»[1] این کلام به صراحت مخالف آیات قرآن کریم است. خداوند متعال می‌فرماید: «وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٌۭ مَّعْلُومٌۭ. [صافات/164] و هیچ یک از ما نیست جز آنکه مقام معلومی دارد؛» و همچنین در شأن جبرئیل امین می‌فرماید: «ذِى قُوَّةٍ عِندَ ذِى ٱلْعَرْشِ مَكِينٍۢ. مُّطَاعٍۢ ثَمَّ أَمِينٍۢ. [تکویر/20-21] صاحب قدرت است و نزد (خداوند) صاحب عرش، مقام والائی دارد! در آسمان‌ها مورد اطاعت (فرشتگان) و امین است!» و همچنین در آیه دیگر می‌فرماید: «ٱللَّهُ يَصْطَفِى مِنَ ٱلْمَلَٰٓئِكَةِ رُسُلًۭا وَمِنَ ٱلنَّاسِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌۢ بَصِيرٌۭ. [حج/75] خداوند از فرشتگان رسولانی برمی‌گزیند، و همچنین از مردم؛ خداوند شنوا و بیناست!» یعنی همان‌طور که انسان‌ها درجاتی دارند، فرشتگان نیز درجاتی دارند.

طاهری در جایی دیگر تفسیری فیزیکی و مادی از ملائکه و فرشتگان ارائه می‌دهد! وی می‌گوید: «به این دلیل که همه‌ی انواع تجلیات عقل (در جهان دوقطبی)، سایه‌ی عقل بالاتر خود و منشأ عقل پس از خود هستند، هرکدام از آن‌ها نیز یک ملک به شمار می‌روند. بر این اساس، انواع واحدهای ماده و انرژی که از جنس عقل هستند نیز از ملائک محسوب می‌شوند.»[2] و این برخلاف آن‌چیزی است که از معصومین (علیهم‌السلام) روایت شده است. «بالاسناد الی ابی محمد العسکری (علیه‌السلام) فیما احتج رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به علی المشرکین و الملک لاتشاهده حواسکم.[3] از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نقل شده است: در [فرازی] از احتجاجاتی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای مشرکان داشت، فرمود: ملک موجودی است که حواس شما آن‌را مشاهده نمی‌کند.»

بنیان‌گذار عرفان حلقه فرشتگان پرسش کننده را منکر می‌شود؛ وی می‌گوید: «منظور از فرشته نگهبان، همان من معنوی است الآن ما وکیل مدافع داریم (همان مادر دوم) به حق یا ناحق از ما دفاع می‌کند، دادستان داریم، دادگاه ویژه که انرژی پتانسیل منفی را رسیدگی و در نهایت منجر به صدور حکم تحمل بیماری می‌کند، همۀ این‌ها خودمان هستیم، هرکس نکیر و منکر را در درون خودش، به همراه دارد، در زمان‌های قدیم چون کشش ذهنی بالا نبود، نکیر و منکر عنوان شد.»[4] یا در جایی دیگر می‌گوید: «ملائک سؤال کننده، در درون خود او (انسان) هستند.»[5] طاهری همچنین می‌گوید: «نکیر و منکر سمبلیک هستند.»[6] این در حالی است که روایات زیادی داریم و بر وجود این دو فرشته تأکید می‌کنند. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «وقتی جنازه انسان را دفن می‌کنند، دو فرشته به نام نکیر و منکر، نزد او می‌آیند...»[7] و همچنین می‌فرماید: «هر که سه چیز را انکار کند، شیعه ما نیست: معراج، پرسش قبر و شفاعت»[8] پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «خداوند تعالی، دو فرشته به نام‌های نکیر و منکر، جهت پرسش به قبر می‌فرستد.»[9]

پی‌نوشت:

[1]. انسان و معرفت، محمد علی طاهری، ارمنستان، گریگور تاتواتسی، ص 220 - 221.
[2]. همان، ص 187.
[3]. بحارالانوار، مجلسی، محمد باقر، بیروت، مؤسسه الوفاء 1404، ج 59، ص 171.
[4]. جزوه دوره پنجم، محمد علی طاهری، سلسله جزوات عرفان کیهانی، ص 196.
[5]. انسان و معرفت، محمد علی طاهری، ارمنستان، گریگور تاتواتسی، ص 277.
[6]. جزوه ترم 4، محمد علی طاهری، سلسله جزوات عرفان کیهانی، ص 46.
[7]. فروع کافی، کلینی، قدس، قم، ج3، ص 238 و 236.
[8]. بحار الانوار، مجلسی، محمد باقر، بیروت، مؤسسه الوفاء 1404، ج6، ص 223.
[9]. همان، ج 6، ص 245.