پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیات شریفه‌ی قرآن «قطعی الصدور» و با تواتر به دست ما رسیده، اعجاز پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به شمار رفته، غیر قابل تحریف و کتاب رسمی دین اسلام می‌باشد؛ در حالی که احادیث قدسی از چنین امتیازاتی برخوردار نیستند و بیشتر آنها چون خبر واحد هستند (و نه متواتر) لذا قطعی الصدور نبوده، بلکه «ظنی الصدور» هستند یعنی استنادشان به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) قطعی نیست.

حدیث قدسی مانند قرآن، معجزه نیست و با آن تحدّی نمی‌شود؛ به خلاف قرآن که با الفاظ مخصوصی وحی شده و دیگران در آوردن مثل آن عاجزند. احادیث قدسی، احکام آیات قرآن را ندارد؛ بنابراین دست زدن بدون وضو، به آیات قرآن جایز نیست؛ قرآن را نمی‌توان نجس کرد و اگر نجس شد باید فورا پاک کرد؛ حائض و جنب نمی‌توانند بخش‌های خاصی از آن را بخوانند؛ امّا حدیث قدسی این احکام را نداشته، مگر در حکم نجاست و طهارت لفظ جلاله‌ی «الله» یا سایر «اسماء جلاله» در حدیث قدسی. همچنین منکر قرآن کریم، کافر است، ولی منکر حدیث قدسی کافر شمرده نمی‌شود.

محتوا و مفهموم حدیث قدسی از حانب خداست، ولی الفاظ آن توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ابداع شده که گاهی می‌تواند به واسطه فرشته‌ی وحی، گاهی به صورت الهام و یا به شکل دیگر در خواب به پیامبر القاء شده باشد. احادیث قدسی نیز یا به قلب پیامبر الهام شده یا توسط جبرئیل از طرف خدا آورده شده، ولی حدیث قدسی بودن آنها به ایشان گوشزد شده و یا خود آنها تفاوت بین این دو را با علم لدنّی درک می‌کردند.

جرجانی و مناوی دو تن از علمای اهل‌سنت حدیث قدسی را چنین تعریف کرده‌اند: «معنای حدیث قدسی از خداست، ولی لفظ آن از پیامبر است. حدیث قدسی، حدیثی است که خداوند پیامبرش را به وسیله‌ الهام یا در خواب از آن آگاه نموده و پیامبر با الفاظ خودش آن معنا را از خداوند خبر می‌دهد. پس قرآن بر حدیث قدسی برتری دارد؛ زیرا علاوه بر معنا، الفاظ آن نیز از طرف خداوند نازب شده است.»[1]

پی‌نوشت:

[1]. التعریفات، علی بن محمد بن علی الجرجانی، دار الکتاب العربی، بیروت، ج 1، ص 113. 
التوقیف علی مهمات التعاریف، محمد عبد الرؤوف المناوی، دارالفکر، بیروت، ج 1، ص 271.