پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از دلائل اهل سنت برای عدالت صحابه اجماع است. برخى از علمای بزرگ اهل سنت، هم‌چون ابن حجر عسقلانى و ابن عبد البر، قائل هستند که عدالت تمام صحابه امری اجماعی است.
ابن ‏حجر در اين‌باره مى‏‌نويسد: «همانا اهل سنت اتفاق كرده‌‏اند بر اين‌كه تمامى صحابه عادلند و كسى در اين‌باره مخالفتى نكرده است، مگر عده قليلى از مبتدعه.»[1] نيز در كتاب الإستيعاب مى‏‌نويسد: «عدالت تمامى صحابه با مدح و ثناى خداى‏ عزّوجلّ‏ و پيامبر اكرم‏ (صلى الله عليه و آله و سلم)‏ درباره آنان ثابت است.»[2] و يا در جايى ديگر مى‏‌نويسد: «همانا بحث از احوال صحابه كفايت است، چرا كه اجماع اهل حق از مسلمانان كه همان اهل سنت و جماعت هستند بر عدالت آنان شكل گرفته است.»[3]
اما آیا واقعا اجماعی بر عدالت تمام صحابه وجود دارد؟
با دقت در کلام گروه دیگر از دانشمندان اهل سنت به این نتیجه می‌رسیم که انديشمندان بزرگ ديگر سنی مذهب اين سخن را مردود مى‌‏دانند. ابن‌حاجب مى‌‏گويد: «اكثر انديشمندان قائل به عدالت صحابه هستند، در حالى‌كه [اين قول نيز] گفته شده است كه صحابه هم‌چون غير صحابه هستند [يعنى در ميان آنان نيز مانند ساير مردم هم عادل وجود دارد و هم غير عادل‏] و نيز گفته شده صحابه تا هنگام بروز فتنه‏‌ها [يعنى تا پيش از قتل عثمان‏] عادلند، اما آنان كه داخل فتنه شده‌‏اند، پذيرفته نمى‌‏شوند.»[4]
ابوحنيفه نيز درباره صحابه چنین مى‌‏گويد: «همه صحابه به جز چند نفر عادلند، سپس مالک و ابوهریره را شمرد.»[5] شعبه نيز به صراحت مى‏‌گويد: «ابوهريره همواره [در احاديث‏] تدليس مى‏‌كرد.»[6]
نتیجه: به حكم عقل و نقل، در ميان صحابه - هم‌چون ساير مردم- هم عادل وجود دارد و هم فاسق.
واضح نیست اين اعتقاد غلط از كجا در انديشه اهل سنت و وهابیون سرچشمه گرفته است که تمامى صحابه را مبرّا از بدى‌‏ها دانسته و عادل شمرده‌‏اند و اعتقاد به عدالت صحابه را واجب دانسته‏‌اند؟
و بر همين اساس، آن‌چه را كه از صحابه رسيده مى‏‌پذيرند و چنان‌چه مطالب آن‌ها با نصوص صريح قرآن و سنت رسول خدا (صلى الله عليه و آله) مخالف و در تنافى باشد، در تأويل آن مى‏‌كوشند و جاى بسى تعجب است كه براى توجيه پندار غلط خود، به احاديث ضعيف و بى‌اساسى كه در فضيلت صحابه نقل شده است استناد مى‌‏كنند!

پی‌نوشت:

[1]. «قد اتفق أهل السنّة على أنّ الجميع عدول، ولم يخالف في ذلك إلا شذوذ من المبتدعة». حسینی میلانی، عدالت صحابه، قم: الحقايق‏، 1393 ه. ش‏، چاپ اول، ص 273 (الإصابة، ابن حجر 1/ 131)
[2]. «ثبتت عدالة جميعهم بثناء الله عز وجل عليهم وثناء رسوله عليه السلام».ابن‏ عبدالبر، الاستيعاب في معرفة الأصحاب، بیروت: دار الجيل، 1412، الطبعة الأولى، تحقيق: علي محمد البجاوي، ج 1 ص 2
[3]. «قد كفينا البحث عن أحوالهم لإجماع أهل الحقّ من المسلمين وهم أهل السنة والجماعة على أنّهم كلّهم عدول». همان ج 1 ص 19
[4]. «الأكثر على عدالة الصحابة، وقيل كغيرهم، وقيل إلى حين الفتن فلا يقبل الداخلون، لأنّ الفاسق غير معيّن، قول رابع وقالت المعتزلة، عدول إلّامن قاتل عليّاصحابه». حسینی میلانی، عدالت صحابه، قم: الحقايق‏، 1393 ه. ش‏، چاپ اول، ص 274، (المختصر المنتهى، ابن حاجب، 2/ 67)
[5]. «و الصحابة كلهم عدول ما عدا رجالا ثم عد منهم أبا هريرة و أنس بن مالك». ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قم: مكتبة آية الله المرعشي‏، 1378- 1383 ه ش‏، ج 4 ص 68.
[6]. «كان أبوهريرة يدلّس». ذهبی، سير أعلام النبلاء، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1413، الطبعة التاسعة، تحقيق: شعيب الأرناؤ‌وط، محمد نعيم العرقسوسي،  ج 2  ص 608